19481

DIE ANFÄNGE DES SUFISMUS TASAVVUFUN BAŞLANGICI

Zamanla gelişen ve hayata karşı bir tavır alma olan zühd anlayışı, Peygamber Efendimiz'in döneminde sade ve gösterişten uzak yaşantısıyla başlayıp daha sonra sahabe-i kiram genelinde gözlemlenir. Kuran-ı Kerim'de tezkiye ve takva kelimeleri ile ifade edilen bu hal, dünyanın geçiciliğine inanarak nefsin hoşuna giden şeyleri gönülden atma ve onlara değer vermeme anlamına gelen zühd olgusu, zamanla müslümanlar arasında başgösteren sapmalar, yeni şartlar, ekonomik, ideolojik, sosyal ve özellikle siyasi hayatın getirmiş olduğu olumsuzluklar sonucunda hicri ikinci asrın sonlarına doğru tasavvuf hareketini ortaya çıkarmıştır. Tasavvuf hareketi 12. yüzyıldan itibaren kitlesel bir karakter kazanmış ve çeşitli tarikatlar şeklinde teşkilatlanarak, toplumu sosyal ve dini açıdan yönlendirmeye başlamıştır. Tarihsel gelişim süreci içerisinde varlıkları, faliyetleri ve çalışma yöntemleri izlenebilen bu tarikatlardan her biri daha sonra çeşitli kollara ayrılarak Allah'a ulaşmayı kendilerine hedef kılmışlardır. Bu çalışmada tarikatların zaman içerisinde ortaya çıkma sebepleri, gelişmesi, zaman içerisinde bir tarikat hareketine dönüşme süreci, tarikatın temel hedefleri ve çeşitli tarikat yolları arasındaki temel farklara sınıflandırılmaları arasında tarikatlar zikir çekip çekmemelerine göre, zikir çekenler ise usul ve yöntemlerine göre, zikrin dışında merkeze aldıkları değerlere göre sınıflandırılmaları analiz edilirken, meşhur olmuş 12 tarikatın da mukayeseli analizi yapılmıştır. Tasavvuftan tarikata ve tarikat içerisindeki ekollere geçiş sürecindeki değişimler ve bu çeşitli tarikat ekollerinin temel özellikleri de çalışmanın ana konusunu oluşturmaktadır

THE BEGINNINGS OF THE SUFISM

The concept of asceticism, which has evolved over time, rests on the idea of taking a clear stand for a specific lifestyle that favors abstinence and restraint. What was first practiced by Prophet Muhammad who lived a humble lifestyle devoid any exhibitionism was later widely spread among his companions. As such, this kind of lifestyle conformed to the Quranic concepts of purification and piety (taqwa). Building on the belief that worldly life is only temporary, asceticism calls for resisting and not giving in to worldly pleasures and temptations. Against the background of a number of hardships and moral deviations encountered by Muslim societies, it was to bring forward the movement of Sufism towards the end of the second Hijri century. Sufism started to obtain the characteristics of a mass movement from the twelfth century onwards and organized itself in tariqas simultaneously starting to provide guidance to society in religious and social terms. These tariqas whose evolution and activities can be traced back in time were to split into various subgroups over the centuries, each of them following the same goal of getting closer to Allah. This piece of writing explores the causes that gave birth to the tariqas, depicts their evolution and main objectives, and examines their different manifestations. Twelve different tariqas are analyzed comparatively against a set of criteria including, for example, the role and form of dhikr (remembrance of Allah)

PDF

___

ABDÜLHALİM, Mahmud. El-Munkizü Mined Dalal ve Tasavvufi İncelemeler. İstanbul 1990.
AFİFİ, Ebul-Ala. Tasavvuf: İslamda Manevi Hayat. İstanbul 2009.
Al Habibi, André Ahmed. Sufismus – Das mystische Herz des Islam. Freiburg 2005.
AKASH, Hussein Ali. Die sufische Koranauslegung. Berlin 2006.
AKÇİÇEK, Abdulkadir. Miftah’ül-Kulub Kalplerin Anahtarı. İstanbul 1983.
ÂKIF, Aydın [et al.].Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi:İstanbul 2006.
ALAKESE, Hasan. Sultanların Şeyhleri. İstanbul 2004
ALGAR, Hamid. „A Brief History Of The Naqshbandi Order“, in: Gaborieau Marc [Hrsg], Naqshbandis, İstanbul 1990.
ARBERRY, Arthur J. Sufism: An Account of the Mystics of Islam. London 1979.
AŞKAR, Mustafa. „Ahmed Yesevi ve Tasavvuf Anlayışı“ in: Diyanet İlmi Dergisi, 29-4, Ankara 1993.
BENNİNGSEN, Alexandra. „Orta Asya’da Tarikatlar“ in: AÜİFD, 11, Erzurum 1993.
BUEHLER, Arthur F. „Nakşbendiyye – Müceddidiyye ve Hindistan’da yayılışı“ in: GÜÇİFD, 2-3, Çorum 2003.
CEBECİOĞLU, Ethem. „Prof. Nicholson‘un Kronolojik Esaslı Tasavvuf Tarifleri“, in: AÜİFD, XXIX, Ankara 1987.
_______ „Güney Asyada İslamın Yayılmasında Sufilerin Rolü“, in: AÜİFD, 32, Ankara 1992.
_______ „Hoca Ahmed Yesevi“, in: AÜİFD, XXXIV, Ankara 1993.
_______ Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. Ankara 1997.
COŞAN, M. Esad. İslamda Nefis Terbiyesi ve Tasavvufa Giriş. İstanbul 1993.
EFE, Ahmet. „Tasavvuf Üzerine Düşünceler“, in: Diyanet Dergisi, 18–5, Ankara 1979.
ERAYDIN, Selçuk. Tasavvuf ve Tarikatlar. İstanbul 2001.
EREN, Şadi. Mesnevi Bahçesinde Tasavvuf. İstanbul 1996.
EYUBOĞLU, İsmet Zeki. Günün Işığında Tasavvuf Tarikatlar Mezhepler Tarihi. İstanbul 1987.
GOLDZİHER, Ignaz. Vorlesungen über den Islam. Heidelberg 1910.
GÖLPINARLI, Abdülbaki. 100 Soruda Tasavvuf. İstanbul 1969.
GÜLEN, Fethullah. Sufismus. İstanbul 2003.
GÜNAY, Ünver und ECER, Vehbi. Toplumsal Değişme, Tasavvuf, Tarikatlar ve Türkiye. Kayseri 1999.
İZ, Mahir. Tasavvuf. İstanbul 1990.
HAERİ, Shaykh Fadhlalla. The Elements of Sufism. Shaftesbury 1997.
HURVITZ, Nimrod. „A Study of Islamic Moral Imagination“, in: Studia Islamica, 85, Maisonneuve&Larose 1997.
KARA, Mustafa. Tekkeler ve Zaviyeler. İstanbul 1980.
_______Dervişin Hayatı sufinin Kelamı. İstanbul 2005.
_______ Tasavvuf ve Tarikatler Tarihi. İstanbul 2006.
KİNBERG, Leah. „What is meant by Zuhd“, in: Studia Islamica, 61, Maisonneuve&Larose 1985.
KOCAER, Abdullah Feyzi. Sahih-i Buhari. Konya 2004.
_______Sahih-i Müslim. İstanbul 2005.
KÖPRÜLÜ, Fuat M. Türk Edebiyatında İlk Türkler. İstanbul 1918.
KREMER, v. Alfred. Geschichte der Herrschenden Ideen des Islams. Leipzig 1868.
MASSİGNON, Louis. Doğuş Devrinde İslam Tasavvufu.İstanbul: 2006.
KÜÇÜK, Hasan. Tarikatlar. İstanbul 1976.
LİNGS, Martin. Was ist Sufitum? Freiburg im Breisgau 1990.
LOHLKER, Rüdiger. Islam Eine Ideengeschichte. Wien 2008.
MEİER, Fritz. Vom Wesen der islamischen Mystik. Basel 1943.
MOLÉ, Marijan. Les Mystiques Musulmans. Paris 1965.
NAR, Cemal. Aydınlanma Yolu Tasavvuf. İstanbul 2008.
NİCHOLSON, R. A. The Mystics of Islam. London 1963.
_______Tasavvufun Menşei Problemi. İstanbul 2004.
ÖZTÜRK, Nuri. Kur’anı Kerim ve Sünnete Göre Tasavvuf. İstanbul 1989.
ÖZTÜRK, Osman. Tasavvufta Islami Hassasiyet. İstanbul 2004.
PAKALIN, Mehmet Zeki. Osmanlı Tarih Deyimler ve Terimleri Sözlüğü. III, İstanbul 1951.
PAUL, Jürgen. Die politische und soziale Bedeutung der Naqšbandiyya im Mittelasien im 15. Jahrhundert. Berlin 1991.
SARMIŞ, İbrahim. Teorik ve Pratik Açıdan Tasavvuf ve İslam. İstanbul 1997.
SELL, Edward. The Religious Orders of Islam. London 2000.
SELVİ, Dilaver. Kuran ve Tasavvuf. İstanbul 1997.
SUNAR, Cavit. Tasavvuf Tarihi. İstanbul 2003.
SCHİMMEL, Annemarie. Mystische Dimensionen des Islam. München 1992.
_______Sufismus. München 2003.
SHAH, Idries. Sufi-Wege zum Selbst. München 1995.
TAN, Muharrem. Tasavvuf Menşei ve İstilahları. İstanbul 2000.
TATLIOĞLU, Durmuş. „Tasavvuf ve Tarikatlara sosyolojik bir Bakış“, in: Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 9–1, Samsun 2009.
TOPBAŞ, Osman Nuri. İmandan İhsana Tasavvuf. İstanbul 2002.
TOSUN, Necdet. Bahaeddin Nakşbend. İstanbul 2007.
TRİMİNGHAM, John Spencer. The Sufi orders in Islam. Oxford: 1971.
TÜRER, Osman. Ana Hatlarıyla Tasavvuf Tarihi. İstanbul 1998.
ULUDAĞ, Süleyman. Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul 1999.
_______ „Tasavvuf Kültürüne Genel Bakış“, in: Bursa’da Dünden Bugüne Tasavvvuf Kültürü, Bursa 2002.
_______ „Tasavvuf ve Tarikat.“ in: Uluslararası Bursa Tasavvuf Kültürü Sempozyumu 4, Bursa 2005.
URAL, A. Ali [et al.]. Sahabe’den Günümüze Allah Dostları. Germany 1995.
USLU, Hüseyin. İslam Müesseseleri Tarihi. İstanbul 1985.
VASSAF, Hüseyin. Sefine-i Evliya. İstanbul 1990.
YEĞİN, Abdullah [et al.]. Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Büyük Luğat. İstanbul 1987.
YILMAZ, Kamil. Aziz Mahmud Hüdayi ve Celvetiyye Tarikati. İstanbul 1980.
_______ Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar. İstanbul 112007.