DÂÎ MAHLASLI ŞAİRLER VE SEYYİD YAHYA DÂÎ

Klâsik Türk edebiyatında eser veren şairler, edebiyat tarihinde mahlaslarıyla anılmaktadırlar. Her şair şiirlerinde/eserlerinde kendine özgü müstear ismini/mahlasını kullanmaktadır. Bu mahlaslar, bir şairi veya eserlerini diğer şairlerden ve eserlerinden ayırıcı görevler üstlenir. Buna rağmen bazı şairlerin şiirleri ve hayat hikâyeleri birbirine karışmaktadır. Ayrıca, farklı dönemlerde birçok şairin aynı mahlası kullandığı da görülmektedir. Bu durum birçok karışıklığı da beraberinde getirmektedir. Bunlardan en önemlisi ise bir eserin asıl müellifi dışında başka birisine aitmiş gibi gösterilmesidir. Bu endişeden dolayı şairlerin birçoğu mahlaslarını değiştirmişlerdir. Fakat birbirlerinin eserlerinden ve mahlaslarından haberdar olmayan şairlerin olduğu da göz ardı edilemez. Bu durum aynı veya farklı dönemlerde yaşamış kişiler için de geçerlidir. Edebiyat kaynaklarında, Klâsik Türk şiirinin 14, 15, 16 ile 17. yüzyıllarında yaşayıp şiirlerinde Dâî=D??? (= ???? ) mahlasını kullanan 11 (onbir) şairin varlığı hakkında bilgiler sunulmuştur. Fakat bunların bazılarının hayatları hakkındaki bilgiler ile şiirlerinin karıştırıldığı da söz konusudur. Bu şairler dışında ismi ve künyesi hiçbir kaynak tarafından verilmeyen Seyyid Yahya adında Dâî mahlaslı bir şairin varlığı da söz konusudur. Bu çalışmada öncelikle Dâî mahlaslı şairler; tezkireler, edebiyat tarihleri ve tarafımızdan yeni bulunmuş Kâsımî mecmuası ışığında topluca tanıtılacaktır. Şiirleri ve bilgileri karışmış Dâî'ler hakkındaki değerlendirmelerden sonra Seyyid Yahyâ Dâî'ye atfedilen şiirlerin matlaları verilecektir

POETS WITH PSEUDONYM DÂÎ AND SEYYID YAHYA DÂÎ

Poets who work in the classical Turkish literature are known by their pseudonyms in the history of literature. Each poet uses his unique pen name/pseudonym in his poems/works. These pseudonyms undertake distinctive tasks of a poet or his works of other poets and their works. Nevertheless, poetry and life stories of some poets are mingled. In addition, it appears that many poets use also the same pseudonym in different periods. This situation brings it with a lot of confusion. The most important of these is a work is shown as belonging to someone other than the original author of it. Many of the poets changed their pseudonyms because of this concern. However, the fact that there are poets who are not aware of the works and pseudonyms of each other cannot be ignored. This is true even for people who lived in the same or different periods. Information about the presence of 11 (eleven) poets is presented in literary sources, who lived in 14th, 15th 16th and 17th centuries of Classical Turkish Poetry and used pseudonym Dâî=Dā’ī However, it is discussed that information about life of some of them is mingled with their poems. In addition to these poets, the presence of a poet named Seyyid Yahya with pseudonym Dâî, whose name and identifier is not provided by any source is also discussed

PDF

___

Abdulkadiroğlu, Abdulkerim (Haz.) (1999.) İsmail Belîğ, Nubetü’l-Asar Li-Zeyli Zübdetü’l-Eş‘âr, Ankara: AKMB Yayınları.
Adıgüzel Niyazi, Gündoğdu Raşit (2014), Ahmed Bâdî Efendi Riyâz-ı Belde-i Edirne 20. Yüzyıla Kadar Osmanlı Edirne’si, Edirne: Trakya Üniversitesi Yayınları: 148
Aydemir, Yaşar (2007). “Metin Neşrinde Mecmuaların Rolü ve Karşılaşılan Problemler” Turkish Studies / Türkoloji Araştırmaları, Volume 2/3 Summer, s. 123-137
Aygün Serap (2014) Dai Mehmet’in Nevhatü’l-Uşşâk İsimli Eseri: (Transkripsiyon-İnceleme), Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Basılmamış Yüksek Lisans Tezi
Babacan Meryem (2014), Dâî Mehmed, Türk Edebiyatı İsimler Ansiklopedisi (TEİS), http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=3780 Erişim Tarihi: 29. 07. 2016.
Bursalı Mehmed Tahir (1333), Osmanlı Müellifleri C. 1, İstanbul: Matbaa-i Amire.
Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzemâ. Ankara: AKMB Yayınları
Çapan, Pervin. (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkire-i Safâyî, İnceleme-Metin-İndeks. Ankara: AKM Yayınları
Edirneli Ağazâde Mahmud Urfî (1292) Cevrî Tarihi C. 2, İstanbul
Ergun, Sadeddin Nüzhet (1936). Türk Şairleri. C.1
Ertaylan, İsmail Hikmet (1952). Ahmed-i Dâî Hayatı ve Eserleri, İstanbul: Üçler Basımevi
Gürbüz, Mehmet. (2011), “Biyografik Değer Bakımından Şiir Mecmuaları”, Prof. Dr. Mustafa İsen Adına Uluslararası Klasik Türk Edebiyatında Biyografi Sempozyumu Bildirileri Kitabı, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi.
İpekten, H. M. İsen, R. Toparlı, N. Okçu, T. Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
İsen Mustafa (1994), Künhü’l-Ahbar’ın Tezkire Kısmı, Ankara: AKMB Yayınları.
İsmail Paşa, (1951) Hediyyetü’l-Arifîn, Esmau’l-Müellifin ve Asaru’l-Musannifîn, C.1 İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
İsmail Paşa, (1955) Hediyyetü’l-Arifîn, Esmau’l-Müellifin ve Asaru’l-Musannifîn, C.2 İstanbul: Maarif Basımevi.
Kafzâde Faizi, Zübdetü’l-Eşâr, Edirne Selimiye Yazma Eser Kütüphanesi: 22 Sel 2001.
Kafzâde Faizi, Zübdetü’l-Eşâr, Milli Kütüphane Yazma Eserler, 06 Mil Yz A 679.
Kafzâde Faizi. Zübdetü’l-Eş’âr, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı, (İBBAK) Belediye 11.
Kalyon Abuzer (2011) Peşteli Hisali Metali'ün-neza'ir (II. cilt) inceleme-metin Gazi Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Türk Dili ve Edebiyatı Doktora Tezi.
Karatay, H. (2008). Hattat Divân Şairleri. Ankara: Akçağ Yayınları.
Kasımî (1625) Bahru’l-Maarif Atatürk Üniversitesi Kütüphanesi Seyfettin Özege Yazma Eser Koleksiyonu, ASL Mec 625.
Kâtip Çelebi (2013). Keşfü’z-Zünûn, An Esâmi’l Kütübi Ve’l-Fünûn 5 Cilt, (Tercüme: Rüştü Balcı), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Kaya Bilge (2003) Hisali hayatı - eserleri ve Metaliü'n - Nezair adlı eserinin birinci cildi: İnceleme - metin, Gazi Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Türk Dili ve Edebiyatı Doktora Tezi
Kazancıgil Ratip (1996), Abdurrahman Hibrî Enisü’l-Müsâmirîn: Edirne Tarihi 1360-1650, Edirne: Türk Kütüphaneciler Derneği Edirne Şubesi Yayınları.
Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.
Köksal, M. Fatih (2012). “Şiir Mecmualarının Önemi ve Mecmuaların Sistematik Tasnifi Projesi (MESTAP)” s. 409- 431, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları 7 Mecmua: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı, İstanbul: Turkuaz Yayınları.
Köksal, M. Fatih (2011), “Biyografik Kaynak Olarak Şiir Mecmuaları ve Kastamonulu İshâk-zâde Fevzi Mecmuası”, Prof. Dr. Mustafa İsen Adına Uluslararası Klasik Türk Edebiyatında Biyografi Sempozyumu Bildirileri Kitabı, Atatürk Kültür Merkezi, Ankara, s. 449-468.
Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir, Kültür Bakanlığı Yayınları e-kitap
Kurnaz, Cemal, AYDEMİR Yaşar. (2013). “Mecmualara Sorulması Gereken Sorular” Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/1, Winter, p. 51-64, Ankara-Turkey.
Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Nail Tuman, Tuhfe-i Nâ’ilî. Ankara: Bizim Büro Yayınları.
Kutlar Oğuz, Fatma Sabiha vd. (hzl.) (2012). Mehmed Tevfik, Kâfile-i Şu’arâ. İstanbul: Doğu Kütüphanesi Yayınları.
Kutluk İbrahim (düz.) (1989) Kınâlızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şuara, (2 Cilt) Ankara: TTK Yayınları
Küçük Sabahattin (1994), Bakî Divanı, Ankara: TDK Yayınları
Mehmed Süreyya (1308-1311), Sicill-i Osmanî Yahud Tezkire-i Meşâyih-i Osmaniye, 4 C., İstanbul: Matbaa-i Amire.
Müstakimzâde Süleyman Sadeddin (1928). Tuhfe-i Hattâtîn. İstanbul: Devlet Matbaası
Müstakîmzâde Süleyman Sadeddin (2000). Mecelletü’n-Nisâb (Tıpkıbasım), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Özcan, Abdulkadir (Neşr.) (1989) Nevizâde Atayî, Hadayıku’l-Hakayık Fi-Tekmileti’ş-Şakayık, C.1 Şakayıku’n-Numaniye ve Zeylleri, İstanbul Çağrı Yayınları.
Özcan, Abdulkadir (Neşr.) (1989) Şakayıku’n-Numaniye ve Zeylleri, 5 cilt, Çağrı Yayınları.
Özcan, Abdulkadir (Neşr.) (1989) Şeyhi Mehmed Efendi, Vekayiu’l-Fudala, (VF) C.1. Şakayıku’nNumaniye ve Zeylleri, İstanbul Çağrı Yayınları.
Özmen, Mehmet (2001). Ahmed-i Dâî Divanı (2 cilt), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
Solmaz, Süleyman (hzl.) (2005). Ahdî ve Gülşen-i Şu’arâsı. Ankara: AKMB Yayınları.
Şemsettin Samî (1996), Kâmûsü’l-Âlâm, (tıpkıbasım) İstanbul: Kaşgar Neşriyat.
Türk Dili Ve Edebiyatı Ansiklopedisi, Devirler, İsimler, Eserler, Terimler (TDEA) (C2 cilt )İstanbul: Dergâh Yayınları
Türk Dünyası Ortak Edebiyatı Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi (TDOE-TDEA) c.3, (2003) Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları
Yıldırım, Ali. (2006). Divan Edebiyatında Mahlas ve Mahlas-nâmeler, Ankara: Akçağ Yayınları