ÇİVİYAZILI KAYNAKLAR VE ARKEOLOJİK BULUNTULAR IŞIĞINDA MEZOPOTAMYA'DA KRAL SOFRALARI VE ŞÖLENLER

Kralların günlük hayattaki sofraları ve onların çeşitli amaçlar için düzenledikleri ziyafetlere ilişkin bilgi veren hem çiviyazılı belge ve kitâbeler hem de zengin arkeolojik buluntular mevcuttur. Yeni Asur Döneminden, Ninive'de ele geçen, şölenlerdeki harcamaların ve yiyecek türlerinin kaydedildiği metinler, Mezopotamya'da saray mutfağını ve düzenlenen şölenlerin ayrıntılarını bize sunması bakımından önemli belgelerdir. Ziyafetlere katılan kişilerin niteliklerini ortaya koyması, bu metinleri değerli kılmaktadır. Kraliyet sofraları ve şölen ortamının tasviri, özellikle silindir mühürlerde ve levhalarda da canlandırılmaya çalışılmıştır. Ur Kraliyet mezarlarında ele geçen botanik ve zoolojik buluntular da, kral ve ailesinin sofrasındaki yiyecekler hakkında sağlam kanıtlar sunmaktadır. Saray mutfağında pişen ve şölenlerde hazırlanan yemeklerin çok kaliteli ve seçkin ürünlerden yapıldığı anlaşılmaktadır. Yüzlerce, binlerce koyun, keçi ve sığır kesilirdi. Balık, ördek, kaz, keklik, tavşan, çeşitli kuş türleri, bazı hayvanların yumurtaları, meyve çeşitleri de hemen her şölen yemeğinin menüsünde bulunurdu. Bira ve şarap da, bu etkinliklerin gözde içecekleriydi. Arkeolojik eserlerdeki şölen tasvirlerinin hemen hepsinde karşılaşılan, değişmeyen sahneler vardır. Kral ve kraliçe, konuklarıyla yüz yüzedir. Bir kutlama yapıldığını göstermek istercesine ellerindeki içki kaplarını yukarı doğru kaldırdıkları sahne sıklıkla betimlenir. Kral ve kraliçenin arkasında, onların emirlerini bekleyen ve yelpaze tutan hizmetçiler görülür. Ziyafetlerin vazgeçilmez bir unsuru da müzik ve dansçılardır. Mezopotamya'da şölenler farklı amaçlar için düzenlenirdi. Genellikle, kralların askerî zaferleri ve yeni imar faaliyetlerini kutlamak için eğlenceli ziyafetler verilirdi. Bunun yanında, memleketin büyük tanrıları adına ve kraliyetin ölmüş ileri gelenleri için de ölü yemekleri (kispu/kipsu) hazırlanırdı. Bu yemeklerin amacı, onların tanrılara saygılarını, şükranlarını sunmak istemeleri ve ölülerine vefalarını gösterme arzularıdır. Şölenlerin düzenlenmesinin amacı, sadece zafer kutlamaları, yeni yapıların açılışı ya da tanrıları ve ölülerini memnun etmek için değildi; yemek yemek, içmek ve eğlenmek de değildi. Şüphesiz bu davetlerde kral, hem halkı ile bütünleşmek hem de saray erkânı ile bir arada olmak, zaferlerini ve mutluluğunu birlikte paylaşmak istiyordu. Bu şölenlerin siyasi bir propaganda aracı olarak da kullanıldığını düşünmek yanlış olmayacaktır. Çünkü bu yolla krallar, zaferlerini, güçlerini ve hâkimiyetlerini bir kere daha egemenliği altındaki halklara ve çevre bölgelerdeki düşman kentlere göstermek istemişlerdir. Çiviyazılı kaynaklar ve arkeolojik buluntulardaki şölen tasvirleri sayesinde, kralların vermek istedikleri siyasi, sosyal ve dinî mesajları alabiliriz.

KINGS' TABLES AND BANQUETS IN MESOPOTAMIA IN THE LIGHT OF CUNEIFORM SOURCES AND ARCHAEOLOGICAL FINDINGS

There exist cuneiform documents and inscriptions as well as rich archaeological findings that provide evidence for banquets prepared and the feasts organized for various purposes in daily life of the kings. NeoAssyrian texts found in Nineveh where spending and type of foods consumed at feasts are recorded are significant in terms of the details they contain on the cuisine of royal palace and the feasts in Mesopotamia. As these texts reveal the nature of the participants of these banquets this makes them much more valuable. The scenes depicting royal banquets and the feasts were, in particular, reflected in cylinder seals and tablets. Also botanical and zoological findings found in Royal tombs of Ur provide sound evidence for the foods served at royal tables. It is understood that foods cooked at kitchen of the royal palace and prepared at feasts were made from high- quality and preeminent ingredients. Hundreds and thousands of sheep, goats and cattle were slaughtered. Almost all menus contained meat of fish, goose, partridge, rabbit, bird varieties and eggs of some animals and some fruits. Beer and wine were also most popular beverages in these feasts. Nearly all descriptions of feasts in archaeological artifacts have invariably depicted scenes. The figures of the king and the queen facing the guests and holding beverage cups as if depicting the scene of feast are very common. We watch the servants fanning and waiting for orders behind the king and his queen. Feasts in Mesopotamia were organized for various reasons. Entertaining banquets were usually given to celebrate triumphs and new construction activities of the kings. Besides, kispu/kipsu meals were prepared to honor gods and deceased ancestors of royalty. The idea behind these meals was to express their respects and gratitude and show their loyalty to deceased people. Feasts were neither organized for celebrating triumphs of the kings and inauguration of a new structure nor pleasing gods or deceased people nor eating, drinking and entertaining. In these invitations kings without any doubt wanted to embrace his people, meet staff of royal palace and share his success and pleasure with them. It is not wrong to think that these feasts are used as a tool of political propaganda. Because kings wanted to show their success, powers and assert their dominance over his people and the enemies in vicinity states. Cuneiform sources and feast descriptions in the archaeological findings may help us to catch the political, social and religious messages that kings wanted to give.

PDF

___

Albayrak, İ (2002), "Kültepe'den Değişik Bir Masraf Listesi", Archivum Anatolicum 5, s. 1-10, Ankara.
Boese, J. (1971), Altmesopotamische Weihplatton, Berlin.
Bordereuil, B-Chatonnet, C-Michel, C, (2015), Tarihin Başlangıçları, Eski Yakındoğu Kültür ve Uygarlıkları, Çev. Levent Başaran, Alfa Yayınları, İstanbul.
Bottéro, J. (2004), The Oldest Cuisine in The World, Cooking in Mesopotamia, Chicago.
Bottéro, J. (2005), "Dünyanın En Eski Şöleni", Eski Yakındoğu, Sümer'den Kutsal Kitap'a, Dost Kitabevi Yayınları, Çev. A. Kahiloğulları, P. Güzelyürek, L.A. Özcan, s. 85-99, Ankara.
Bottéro, J. (2011), Gılgamış Destanı, Ölmek İstemeyen Büyük İnsan, Yapı Kredi Yayınları, Çev. Orhan Suda, 4. Baskı, İstanbul.
Cole-W-Machinist,P.(1998), Neo-Assyrian Text Corpus Project / oracc.museum.upenn.edu/saao/corpus, Helsinki.
Collon, D. (2005), First Impressions, Cylinder Seals in the Ancient Near East, London.
Dalley, S, (1993), "Ancient Mesopotamian Gardens and Identification of the Hanging Gardens of Babylon Resolved", The Garden History Society, Vol. 21, No. 1, s. 1-13, London.
Damerow, P. (2012), "Sumerian Beer: The Origins of Brewing Technology in Ancient Mesopotamia", Cuneiform Digital Library Journal, Vol. 2, s. 1-20, Berlin.
Donbaz, V. (1999), "One 1-B Kültepe Text Corcerning Onions", Compte Rendu des Recontres Assyriologiques Internationales 41, s. 149-153, Berlin.
Ellison, R. (1984), "Methods of Food Preparation in Mesopotamia", Journal of the Economic and Social History of the Orient, Vol. 27, No. 1, s. 89-98, Leiden.
Fales, F. M.- Postgate, N.(1992), Neo-Assyrian Text Corpus Project / oracc.museum.upenn.edu/saao/corpus, Helsinki.
Florioti Duymuş, H. (2014), "Asur İmparatorluk Dönemi Kaynaklarında Geçen Müzisyen Kadınlar Hakkında Kısa Bir Not", Tarih Okulu Dergisi, Sayı. XVIII, s. 99-119, İzmir.
Frankfort, H. (1939), Cylinder Seals, A Documentary Essay on the Art and Religion of the Ancient Near East, London.
Franklin, J.C. (2007), "A Feast of Music: The Greco-Lydian Musical Movement on the Assyrian Periphery", Anatolian Intafaces: Hittites, Greeks and Their Neighbours, Edts: J.B. CollinsM. Bachvarova- I. Rutherford, s. 193-203, Oxford.
Gökçek, L.G. (2015), Asurlular, Bilgin Kültür Sanat Yayınları, Ankara.
Grayson, A.K.(1972-1976), Assyrian Royal Inscriptions, Vol. 1-2, Wiesbaden.
Hartman, L.F-Oppenheim, A.L. (1950), On Beer and Brewing Techniques in Ancient Mesopotamia: According to the XXIIIrd Tablet of the Series HAR.ra, Ameican Oriental Society, America.
Köroğlu, K. (2011), Eski Mezopotamya Tarihi, Başlangıcından Perslere Kadar, İletişim Yayınları, 6. Baskı, İstanbul.
Lambert, W.G- Millard, A.R-Civil, M. (1969), Atra-Hasis, The Babylonian Story of the Flood, Oxford.
Legrain, L. (1951), Ur Excavations Seal Cylinders, Vol. X, New York.
MSL (1937-1985), Materielien zum Sumerische Lexicon. Rome: Pontificium Institutum Biblicum.
Riva, R.D. (2013), "Nebuchadnezzar II's Prism (EŞ 7834): A New Edition", Zeitschrift für Assyriologie 103 (2), Leipzig.
Röllig, W. (1970), Das Bier im Alten Mesopotamien. Gesellschaft fiir die Geschichte und Bibliographie des Brauwesens EV, Berlin.
Sason, J.M. (2004), "Food and Identity in the Ancient World", History of the Ancient Near East/Studies. Vol. IX, Edts: C. Grottanelli-L. Milano, s. 179-215, Padova.
Sevin, V. (2010), Assur Resim Sanatı II, Türk Tarih Kurumu Yayınları, VI. Dizi, Sayı:38, Ankara.
Streck, M. (1975), Assurbanipal Und Die Letzten Assyrischen Könige Bis Zum Untergange Niniveh's, Texte, Leipzig.
Woolley, C.L. (1934). Ur Excavations, The Royal Cemetery, Vol II. New York.