1980'Lİ YILLARDA İNGİLİZ ARŞİVLERİNDE YER ALAN TÜRKİYE'DEKİ ÖNEMLİ ŞAHSİYETLER

1980'li yıllarda yaşanan politik hadiselerin Türkiye Cumhuriyeti tarihinde önemli bir yeri vardır. 12 Eylül 1980 askeri müdahalesi ile ülke yeni bir döneme girmiş ve bu durum uluslararası güçlerin Türkiye'yi daha da yakından takip etmesine yol açmıştır. Bu açıdan çok iyi bir diplomasi kültürüne sahip olan İngiltere de Türkiye'de bulunan Büyükelçiliği vasıtasıyla Türkiye'deki gelişmeleri yakından takip etmeye azami gayret göstermiştir. 80'li yıllarda Türkiye'de birçok kesimden önemli şahsiyet ülkenin gündeminin belirlenmesinde nüfuza sahipti. Bu gerçeğin farkında olan İngiliz makamları, Türkiye'de genellikle önemli pozisyonlarda bulunan bu insanlar hakkında bilgiler toplamış ve bir arşiv meydana getirmişlerdir. Buna göre, Türk siyaset dünyasından ekonomi oluşturulmuştur. Bu durum, muhakkak İngiltere'ye Türkiye'de meydana gelen gelişmeleri daha iyi anlama imkânı sunmuş ve kişilerin olaylardaki etkisini analizini kolaylaştırmıştır. Özellikle, kişiler hakkında verilen bazı detay bilgiler İngilizlerin bu bilgi toplama çalışmasına ne kadar ehemmiyet verdiklerini ve hiçbir ayrıntıyı gözden kaçırmamaya dikkat ettiklerinin bir göstergesi olduğu söylenebilir. Bürokraside kritik pozisyonda bulunan görevlilerden parti liderlerine kadar Türk siyasetindeki önde gelen şahsiyetler hakkında analizler yapmışlar ve bunların yanı sıra kişisel özelliklerini de notlar arasına eklemişlerdir. Bu bağlamda bu çalışma, İngiliz arşivini tarayarak ve detaylı bir inceleme yaparak İngiliz belgelerinde yer alan Türkiye'deki önemli şahsiyetler hakkında verilen bilgileri ortaya koymuştur.

LEADING TURKISH PERSONALITIES IN THE BRITISH ARCHIVES IN THE 1980S

The 1980s has an important place in the history of the Republic of Turkey. After the 12 September 1980 military coup, the country entered a new era and this had led the other countries to follow more closely Turkey. In this respect, as having an efficient foreign policy, Britain also showed a maximum effort to follow closely developments in Turkey through its Embassy in Ankara. The leading personalities from the different sections of Turkish society had a certain effect on the determination of the agenda of the country in the 1980s. British authorities were aware of this fact in Turkey and they collected information about people who were in key positions and formed an archive. Accordingly, the files were generated about many people from the field of politics to economics. This situation certainly had provided an opportunity for Britain to obtain a better understanding of the developments in Turkey and to analyze the impact of the prominent people in the events. In particular, some of the detailed information given about the leading personalities in Turkey indicates that how much importance British gave to this information gathering. In this context, by scanning the British archives, this study revealed the information about the leading personalities in Turkey in the 1980s taken place in the British documents.

___

  • A-) FCO 9/3052, Turkey: Leading Personalities, 1980.
  • B-) FCO 9/3054, Internal Political Situation in Turkey, 1980.
  • C-) FCO 9/3055, Internal Political Situation in Turkey, 1980.
  • D-) FCO 9/3058, Turkey: Country Assessment Paper, 1980.
  • Barlas, Mehmet. Turgut Özal’ın Anıları, İstanbul: Birey Yayıncılık, 2000.
  • Coşkun, Yasin. "İngiliz Belgelerinde 12 Eylül Süreci", Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi / TheJournal of International SocialResearch, Şubat 2016, cilt: 9, sayı: 42, ss. 530-535.
  • Ecevit, Bülent. Ortanın Solu, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2009.
  • Lewis, Bernard. Demokrasinin Türkiye Serüveni, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2003.
  • Uzgel, İlhan. “ABD ve NATO’yla İlişkiler”, Baskın Oran, (ed.), Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, Vol. 2, (İstanbul: İletişim Yayınları, 2001).
  • Hürriyet, 16 Ekim 1980.