AZERBAYCAN QADINLARININ TƏHSILI: TARIX VƏ MÜASIRLIK

Azrəbaycanda qadın təhsilinin qısa tarixi icmalı əsasında bir sıra qənaətlər əldə edildi. Qadınların təhsil almaq imkanlarına cəmiyyətdə onların maddi-iqtisadi və mənəvi-mədəni durumu, sosial statusu, mövcud stereotiplər öz təsirini göstərirdi. Eyni zamanda dövrlər bir-birini əvəz etdikcə qadına münasibət də tədricən dəyişməyə başlandı. Əgər XX əsrin 20-30-cu illərində qadın savadsızlığının aradan qaldırılması və onun ictimai istehsala cəlb edilməsində gedirdisə, II Dünya müharibəsindən sonra qadınların cəmiyyət işlərində fəal iştirakının yeni keyfiyyətində gedirdi. Müəyyən olundu ki, dini ideologiya, müsəlman psixologiyası və şəriət qadınların sosial vəziyyətinə əsaslı şəkildə təsir edirdi. Yeni, Sovetlər ölkəsinin formalaşması burada bir sıra dəyişikliklərə gətirib çıxartdı. Qadınların cəmiyyət işlərində iştirak səviyyəsi artsa da, gerilik, mövhumat, yeni quruluşun inzibati amirlik metodları insan həyatına, qadınların təhsilinə və peşəkarlıq səviyyəsinə mənfi təsir edirdi. XX əsrin son rübündə Azərbaycanın müstəqillik qazanması bu işdə yeni imkan və şəraitin yaranması və formalaşmasına gətirib çıxartdı. Müstəqillik illərində Azərbaycan davamlı inkişaf mərhələsinə daxil oldu, demokratiyanın inkişafı üçün geniş imkanlar yarandı, dövlət idarəçiliyində, iqtisadi, sosial, mədəni sferalarında qanunun başçılığının təminatı qadınların cəmiyyətə inteqrasiyanı sürətləndirdi, müxtəlif sosial sahələrində onların rolunu və nüfuzunu artırdı. Ən ağır anlarda dövlət tərəfindən qadınların problemləri unudulmur, onların həllində lazımi tədbirlər həyata keçirilirdi. 1990-cı illərin ortalarında ölkədə sosial və iqtisadi sabitlik quruldu, qadın fəallığının artması üçün yeni imkanlar açıldı. Ölkənin ictimai-siyasi həyatında qadınların fəallığının artımına, onların hüquqlarının təminatına yönəldilmiş xüsusi fərmanlar və sərəncamlar qadınlara qərəzli münasibətin aradan qaldırılmasına böyük yardım oldu.

AZERBAIJAN WOMEN'S EDUCATION: HISTORY AND MODERNITY

A set of results is reached enduringly the summary of the women education’s short history in Azerbaijan. Women’s material-economic and moral cultural situation, social status, available stereotypes in the society were taking effect on their opportunities of having education. At the same time, as long as the eras change the attitude for women has slowly started to change. If we get to the point of the issues that the annihilation of women’s lack of education in the 20’s and 30’s of 20th Century and women’s orientation to the social production. We can mention that women has participated to the social production actively after the Second World War (WW2). It is confirmed that religious ideology, muslim psychology and sharia is essentially affecting women’s social situation. Soviet states’ formation brought out some changes at this point.Even if the level of women’s participation in social production was increasing, obscurantism, superstitious, the new structure’s management methods were affecting people’s life, women’s education and professional level negatively. Azerbaijan’s obtain of independence in the last quarter of the 20th century has caused the arising and formation of new opportunities and settings. In the independence years, Azerbaijan has entered in the sustainable improvement period, fair chances has provided to the improvement of democracy, in the government; It accelerated women’s ,who are the legislation guarantee in economic, social, cultural fields, social integration, it increased women’s affect and role in variety social fields. Even in the hardest times, women’s problems are not being forgotten by government and the necessary preventions for these problems are being taken. In the middle of 1990’s, the socio-economic stability has provided, new opportunities has arised to women activity increase. It has made a big contribution on women activity increase in country’s socio-political life, special judgements and instructions that are for obtain of women’s rights and annihilation of prejudiced attitude for women.

PDF

___

// http://www.stat.gov.az

Azərbaycan Respublikası üzrə Minilliyin İnkişaf Məqsədlərinin göstəriciləri

Bəşirov B. Ali məktəb didaktikası. Bakı: 1992. S.s.82-87

C. Barbour, N.H. Barbour, P.A. Scully. Forces Affecting Education in the Twenty-First Century. Pearson Allen Bacon Prentice Hall Updated on Jul 20, 2010 s.s. 77-82

Cabbarov R. Təhsil müəssisələrinin idarə edilməsi məsələləri. II hissə. Bakı: 2001. s.s 23-31

Əhmədov N. Məktəbşünaslıqdan mühazirələr. Bakı: 1987. s.s 15-21

İbrahimova G. Azərbaycan qadını: tarix və gerçəklik. Bakı: Elm, 2009, s.s.226, s.s.154

Qeybullayev Q. Ali məktəblərdə təlim və tədrisin keyfiyyətinə nəzarət sisteminin əsasları. Bakı: 1999. s.s 44-48

Quliyev U.B., Quliyev T.Ə. Ali təhsilin iqtisadiyyatı. Bakı: 1981. s.s.206

Xəlilov S. Təhsil sitemi. Nəzəriyyə və praktika. Bakı: 1999. s.s.64-65

Zeynalov S. Təlim – tərbiyə proseslərinin aktual məsələləri. Bakı: 1990. s.s77-84

Ахундов Фуад. Женская школа Тагиева // газ. «Вышка», 5 октября Москва;1991. c.c.70-73

Буниятов Зия. Живите долго, дорогая Сара ханум! // газ. KHAZAR VIEW, 1 february 1996

Вестник Cтатистики. No 7. М.: 1977

Герчикова В.В. Современное Bысшее Oбразование. Функции, реализация, перспективы. Томск: 1988 c.c 51-57

Кон И. С. Психология юношеского возраста: проблема формирования личности. Москва: 1979. c.c 34-41

Левин З.И. Ислам в арабских странах: неотрадиционализм и возрожденчество (вторая половина ХХ в.) // Зарубежный Восток. Религиозные традиции и современность. М.: 1983, с.c.78-81.

Мальковская Т.Н. Социальная активность старшеклассникова. Москва.: 1988. c.c 12-17

Народное Xозяйство Азербайджанской ССР за 60 лет. Б.: 1980

Петров Ю.П. Социально – нравственный потенциал образования. Свердловск: Москва. 1987. c.c 63-66

Рубина Л.Я. Советское студенчество. Социологический очерк. Москва.: 1981. c.c 22-28

Султанова А. Отчизны верные дочери / Ответы председателя Республиканского женсовета при ЦК Компартии Азербайджана в связи с открытием IV съезда женщин Азербайджана. - Бакинский рабочий, 1972, 15 июня, с.1.

Филиппов Ф.Р. Социология образования. Москва: 1980 c.c 31-36