ÇAĞDAŞ TÜRKÇEDE KELİME GRUPLARININ İŞLEVSEL TASNİFİ ÜZERİNE

Kelime gruplarının Türkçenin sözdiziminde konumlandırıldığı yer oldukça önemlidir. Varlıkları, nesneleri ve hareketleri tek kelime ile karşılayamadığımız durumlarda, birkaç kelimeyle anlatabildiğimiz kelime gruplarını kullanırız. Yapı ve anlam bakımından bir bütünlük arz eden ve cümlenin temel taşı olan kelime grupları, şimdiye kadar yapılan çalışmalarda birçok farklı sınıflandırma yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Konunun uzmanlarınca yapılan tasniflerin büyük çoğunluğunda, kelime gruplarını oluşturan unsurlar arasındaki bağımlılık ilişkisi net ifadelerle dile getirilmemiş hatta morfolojik ve sözdizimlik kategoriler birbiriyle karıştırılarak iç içe kullanılmıştır. Bu çalışmada, Türk dilbilgisinin tartışmalı alanlarından birisi olan kelime gruplarının işlevsel tasnifi ele alınarak sınıflandırmada hangi hususlara dikkat edilmesi ve ne şekilde uygulanması gerektiğinin üzerinde durulmuştur. Çalışmada kullanılan tasnif yöntemi şu ana kadar kelime grupları düzeyinde yapılan morfolojik sınıflandırmalardan farklı olarak, işlevsel bir niteliğe sahiptir. Bu amaç doğrultusunda kelime gruplarının işlevsel-semantik, aynı zamanda yapısal-gramatik planlar düzeyinde tasnifine değinilmiştir. Yapısal-gramatik kısımda; kurucu öge türünün belirlendiği leksikmorfolojik düzey, bağlantı tiplerine göre ayrıldığı sözdizimi düzeyi ve birleşen ögelerin sayısına göre yapılan sınıflandırılmaya yer verilmiştir. İşlevsel-semantik plan düzeyinde ise kelime gruplarının işlevsel özellikleri ile hangi görevde kullanıldıklarına yönelik yapılan tasnif yer alır. Bu sınıflandırma düzeni ile kelime gruplarının yapısal ve işlevsel bakımdan ayrılma ölçütleri kesinleştirilmiş, kelime gruplarının işlevsel özelliklerine açıklık getirilmiştir

ABOUT THE FUNCTIONAL CLASSIFICATION OF THE WORD GROUPS IN MODERN TURKISH

The place of the word groups that are situated in the syntax in Turkish is very essential. Usually, we can not cover entities, objects or actions with one word so in these situations we prefer to word groups. The word groups, basic in a sentence and formed an integrity in the way of the structure and the meaning was examined by using the many various classification methods in the recent studies. The classification made by those skilled in the dependencies between companents is not expressed in the majority of word groups with clear statements; even morphological and syntax categories are used nested mixed with each other. In this study, by taking the functional classification of word groups which is one of the controversial issues of Turkish grammar. It is emphasized an which facts will be reqarded with and how to be applied in terms of classification. The classification method used in the study has a functional qualification making structure features out as a different morphological classification from the others which have been made so far. In accordance with this purpose, word groups have been classified according to the frames of the grammatical and semantical plans. In the grammatical section, the lexical-morphological level in which the constituent element is classfied; the syntax level which is through with the types of relation and the classification which is done according to the number of conjugating elements. However in the semantical section, the classification related to the word groups with attributive features are used in which tasks. Finally with this quaufication, dissimilation criteria of word groups in terms of grammar and function is confirmed, the functional features of them which can not be explained accurately with the comparison technique have been clarified

PDF

___

Aktan, B. (2009). Türkiye Türkçesinin Sözdizimi. Ankara: Gazi Kitabevi.
Banguoğlu, T. (2004). Türkçenin Grameri. Ankara: TDK Yayınları.
Baskakov, N. (2011). Çağdaş Türkçede Kelime Grupları (Çev. O. S. Karaca). İstanbul: Kesit Yayınları.
Bilgegil, M. K. (2000). Türkçe Dilbilgisi. Ankara: Salkımsöğüt Yayınları.
Bozkurt, F. (2010). Türkiye Türkçesi. İstanbul: Kapı Yayınları.
Börekçi, M. (2015). Söz Dizim Kuramları Bağlamında Türkçe Söz Dizimi, Turkish StudiesInternational Periodical for the Language, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/16 Fall 2015, p. 355-370, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8986, ANKARA-TURKEY
Delice, H. İ. (2007). Türkçe Sözdizimi. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
Ediskun, H. (2010). Türk Dilbilgisi. İstanbul: Remzi Kitabevi
Ergin, M. (1993). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınları.
Ergin, M. (2009). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınları.
Ertane Baydar, A. ve Baydar, T. (2001). Türkiye Türkçesinde Kelime Grupları, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S.16 : 27- 47
Gökdayı, H. (2010). Türkiye Türkçesinde Öbekler, Turkish Studies - International Periodical for the Language, Literatureand History of Turkish or Turkic Volume 5/3 Summer 2010, p. 1297-1319, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.1486, ANKARA-TURKEY
Hatiboğlu, V. (1964). Kelime Grupları ve Kuralları, TDAY-Belleten 1963 , S. 203-244
Korkmaz, Z. (1992). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
Korkmaz, Z. (2009). Türkiye Türkçesi Grameri. Ankara: TDK Yayınları.
Özcaner, G. (2015). Türkiye Türkçesinin Söz Dizimi Üzerine Bir Açıklamalı Kaynakça Denemesi, TurkishStudies - International Periodical for the Language, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/16 Fall 2015, p. 969-982, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8953, ANKARA-TURKEY
Usta, H. İ (2007). Kelime Gruplarını Nasıl Tasnif Edelim, İstanbul Kültür Üniversitesi Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Kongresi, 27-28 Ağustos, İstanbul.
Ağaoğlu A. (2006). Ölmeye Yatmak. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Atay, O. (2011). Tehlikeli Oyunlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
Kısakürek, N. F. (2012). Çile. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
Pamuk, E. (2012). Sessiz Ev. İstanbul: İletişim Yayınları.
Şafak, E. (2012). Şemspare. İstanbul: Doğan Kitapçılık.
Tanpınar, A. H. (2012). Beş Şehir. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Tanpınar, A. H. (2013). Mahur Beste. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Tekin, L. (2010). Sevgili Arsız Ölüm. İstanbul: Everest Yayınları.
Ümit, A. (2012). Agatha'nın Anahtarı. İstanbul: Everest Yayınları.
Ümit, A. (2013). Beyoğlu'nun En Güzel Abisi. İstanbul: Everest Yayınları