Parvana BAYRAM

Azerbaycan ve Türkiye’de yayımlanan Seyyid Nigârî divanları hakkında

19. yüzyıl Azerbaycan-Türk tasavvuf edebiyatının önemli temsilcilerinden Seyyid Mir Hamza Nigârî, Azerbaycan’ın Karabağ bölgesinin Cicimli köyünde doğmuştur. O, Rus baskısı sebebiyle Anadolu’ya gelerek Amasya’da İsmail Siraceddin Şirvânî’nin müridi olmuş, ondan icazet almıştır. Osmanlı Devletinde ve Azerbaycan’ın çeşitli yerlerinde irşad faaliyetlerinde bulunan şair, bulunduğu çevrelerde hem tasavvufî hem de edebî muhit oluşturmayı başarmıştır. Etkileri günümüze kadar devam eden şair, Nakşibendiye tarikatının Halidiye koluna mensuptur. Seyyid Nigârî’nin Türkçe divanı, Türkiye ve Azerbaycan’da birkaç defa farklı araştırmacılar tarafından yayımlanmıştır. Bu çalışmada Türkiye ve Azerbaycan’da Seyyid Nigârî ile ilgili yapılan bütün akademik çalışmalar hakkında bilgi verilerek şairin Türkçe divanının neşirleri ve bu neşirler arasındaki farklardan bahsedilecektir.

Dewans of Seyyid Nigari published in Azerbaijan and Turkey

One of the most crucial representatives of the 19th century Azerbaijan-Turk literature of Sufism, Seyyid Mir Hamza Nigârî was born in the village of Cicimli Azerbaijan which is in Karabag region. Due to the pressure of the Russia, he came to Anatolia and became a student of İsmail Siraceddin Şirvânî in Amasya and got an authorization diploma from him. Nigari who educated people from e religious perspective in Ottoman Empire and different part of Azerbaijan succeeded in constituting both a religious and literal surrounding. Having still some effects lasted up to now, Nigari is a member of Halidiye branch of Nakşibendiye tariqah. Seyyid Nigârî’s Turkish Dewan was published a couple of times in Turkey and Azerbaijan by various researchers. In this paper, I will give information about all academic works done about Nigari and will talk about the poet’s Turkish Dewan publishing and differences among these publishing.

PDF

___

Abdi-zade Hüseyin Hüsameddin (1986), Amasya Tarihi, I. cilt (Sadeleştirenler: Dr.Ali Yılmaz, Dr. Mehmet Akkuş). Amasya Belediyesi Kültür Yayınları. No:1, Ankara. s. 464+XXIII.
AKKUŞ, Muzaffer (2001), Seyyid Nigârî Divanı (İnceleme-Metin-İndeks-Tıpkıbasım), Niğde Üniversitesi Yayınları.
AKPINAR, Yavuz (1990), “Nigârî Mir Hamza”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, İstanbul. 7.C. s.58–59.
ALTUNBAŞ, Kurtuluş (2004), Divan-ı Seyyid Nigârî Bezbân-ı Türkî. Cilt I-II, Ekim 2004, Samsun. s. 639+662.
Azərbaycan Ədəbiyyatı Tarixi (1960), (Ən qədim dövrdən XVIII əsrin sonuna qədər) C. II. Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyası Nəşriyyatı. Bakı.
BAYRAM, Pərvanə (2008), Qarabağlı Seyid Mir Həmzə Nigari’nin Həyatı, Yaradıcılığı və Türkcə Divanının Poetik Strukturu. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutu. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Danışman Prof. Dr. Azadə Rüstəmova; Doç. Dr. Nüşabə Araslı. Bakı.
BİLGİN, A. Azmi (2003), Mir Hamza Seyyid Nigârî, Divanı Seyyid Nigari, Kule İletişim Hizmetleri, İstanbul.
Bursalı Mehmet Tâhir (1333), Osmanlı Müellifleri, C.I, s.65.İstanbul.
CAHANGİR, Tariyel (2001), Mir Sədi Ağa. Azərbaycan Milli Ensiklopediyası Nəşriyyatı, Bakı.
ÇƏLƏBİ, Yahya (2004), Seyid Nigari, Xaki-Payin Taci-Sərim. Azərbaycan Nəşriyyatı, Bakı.
ÇINAR, Fatih (2008),Seyyid Mir Hamza Nigârî’nin Hayatı, Sanatı, Eserleri Ve Tasavvufi Düşüncesi, C.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı Tasavvuf Bilim Dalı Alanında Yapılmış Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Danışmanı: Doç. Dr. Kadir Özköse. Sivas.
Həsənəli Xan Garadaği Təzkirəsi, Azerbaycan Milli Elmlər Akademiyası Əlyazmaları Fondu, nu:7602.
İNAL, İbnü’l-Emin Mahmud Kemal (1988), Son Asır Türk Şairleri, C. 3., Dergâh Yayınları, İstanbul.
KÖÇƏRLİ, Firidun Bəy (1981), Azərbaycan Ədəbiyyatı. I.C, Bakı.
MƏHƏMMƏDCƏLİL, Məhəmməd., XƏLİLİ, Fariz (2003), Mövlanə İsmayıl Siracəddin Şirvani Həyatı, Fəaliyyəti və Ardıcılları. Adiloğlu Yayınevi. Bakı.
MƏMMƏDLİ, Nəzakət (2010),Mir Həmzə Seyid Nigari Divan, Elm və Təhsil Nəşriyyatı, Bakı.
QASIMZADƏ, Feyzulla (1974), XIX Əsr Azərbaycan Ədəbiyyatı Tarixi. Maarif Yayınevi. Bakı.
TAŞLIOVA, M Muammer (1998), Mir Hamza Nigârî’nin Nigâr-nâme Mesnevisi (İnceleme-Metin) Çanakkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili Ve Edebiyatı Anabilim Dalı/ Türk Halk Edebiyatı Bilim Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Abdurrahman Güzel. Çanakkale.
TOPALOVA, Aljira (1999), Ağa Mehemmed Müctehidzade, Riyazü’l-Aşıkin. İnceleme-Metin. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalında Yapılan Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Danışman: Mustafa İsen, Ankara.