ÖĞRETMENLERİN MESLEKİ BAĞLILIKLARININ YORDAYICISI OLARAK KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ

Bu çalışmanın amacı öğretmenlerin beş faktör kişilik özelliklerinin mesleki bağlılıklarını yordayıp yordamadığını incelemek ve ayrıca öğretmenlerin cinsiyetine göre mesleki bağlılıklarını karşılaştırmaktır. Araştırmanın çalışma grubunu Niğde il merkezinde devlet okullarında görev yapan farklı branş ve eğitim kademelerinden 259 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada verileri elde etmek amacıyla Mesleki Bağlılık Ölçeği ve Beş Faktör Kişilik Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde, kişiliğin mesleki bağlılık üzerinde yordayıcılığını incelemek için çoklu doğrusal regresyon analizi, değişkenler arasındaki ilişkiyi analiz için pearson momentler çarpımı korelasyon analizleri ve mesleki bağlılığın cinsiyete göre farklılığı incelemek için de t testi kullanılmıştır. Yapılan korelasyon analizi sonucunda mesleki bağlılığın, kişilik özelliklerinin alt boyutlarından duygusal dengesizlik ile negatif yönde; sorumluluk, deneyime açıklık ve dışadönüklük kişilik özellikleriyle ise pozitif yönde ilişkili olduğu bulunmuştur. Çoklu doğrusal regresyon analizi sonucunda ise beş faktör kişilik özelliklerinin tamamının birlikte mesleki bağlılıktaki varyansı açıklama oranının %22 olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Mesleki bağlılığın en önemli yordayıcısı, negatif yönde duygusal dengesizlik kişilik özelliği iken onu sırasıyla pozitif yönde, sorumluluk ve deneyime açıklık kişilik özellikleri izlemiştir. Dışadönüklük ve uyumluluk kişilik özelliklerinin ise mesleki bağlılığın anlamlı düzeyde yordayıcısı olmadıkları bulunmuştur. Çalışmada elde edilen bulgulara göre mesleki bağlılığın cinsiyet değişkeni açısından farklılaşmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

PERSONALITY TRAITS AS PREDICTOR OF TEACHERS’ OCCUPATIONAL COMMITMENT

The purpose of this study is to examine whether the five factor personality traits of teachers are predictive of their occupational commitment and also to compare the occupational commitment of teachers according to their gender. The study group of the research is composed of 259 teachers who work in public schools in Niğde city center. To obtain data in the study, the Occupational Commitment Scale and the Five Factor Personality Scale were used. For data analysis, pearson moment correlation analysis, multiple linear regression analysis and t test were performed. As a result of the Pearson Moments correlation analysis, emotional imbalance, conscientiousness, experiential openness and extraversion personality traits were found to be related to occupational commitment. As a result of multiple linear regression analysis, it was found that the five factor personality traits were 22% of the occupational commitment. The most important predictor of occupational commitment is emotional imbalance, followed by conscientiousness and experiential openness. Extraversion and agreeableness personality traits were not predictive of occupational commitment. According to the findings obtained in the study, it was concluded that the occupational commitment of the teachers did not differ according to their genders.

PDF

___

Akram, M., Malik, M. I., Sarwar, M., Anwer, M., & Ahmad, F. (2015). Relationship of teacher competence with professional commitment and job satisfaction at secondary level. International Journal of AYER, 4, 58-70.
Anand, S. P. (1977). School teachers: job satisfaction vs. extraversion and neuroticism. Indian Educational Review, 12(2), 68-78.
Aslan, S. & Yalçın, M. (2013). Öğretmenliğe ilişkin tutumun beş faktör kişilik tipleriyle yordanması. National Education, 42(197), 169-178.
Bakan, I., Buyukbese, T., Serahan, B., & Sezer, B. (2014). Effects of JobSatisfaction on Job Performanceand Occupational Commitment. International Journal of Management & Information Technology, 9(1), 1472-1480.
Barrick, M. R., &Mount, M. K. (1991). The big five personality dimensions and job performance: a meta-analysis. PersonnelPsychology, 44, 1–26.
Blau, G. (1985). The measurement and prediction of career commitment. Journal of Occupational Psychology, 58, 277-288.
Bogler, R., & Somech, A. (2004). Influence of teacher empowerment on teachers’ organizational commitment, professional commitment and organizational citizenship behavior in schools. Teaching and TeacherEducation, 20, 277-289.
Burger, J. M. (2006). Kişilik (İ.D. Erguvan-Sarıoğlu Çev.). İstanbul: Kaknüs Yayınları.(Orjinal baskı, 2004).
Celep, C. (2014). Eğitim Örgütlerinde Örgütsel Adanma. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Costa, P. T., & McCrae, R. R. (1995). Domains and facets: hierarchical personality assessment using the revised NEO personality inventory. Journal of Personality Assessment, 64(1), 21-50.
Costa, P.T., & McCrae, R. R. (1992). Four ways the five factors are basic. Personality and Individual Differences, Vol.13, 653-665.
Çelikten, M., Şanal, M., & Yeni, Y. (2005). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 207-237.
Demir, C. G., Demir, E., & Bolat, Y. (2017). Sınıf Öğretmenlerinin Motivasyonları İle Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişki/The Relationship Between Characteristics of Primary School Teachersand Their Motivations. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(37).
Demirkol, A. Y. (2012). Öğretmen adaylarının psikolojik özellikleri üzerine bir araştırma. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 7/4 Fall, p. 1441-1451, ANKARA-TURKEY
Emami, M. (2012). Investigating the job satisfaction and professional commitment. Elixir Human Resource Mgmt. 4, 9652-9655.
Gamsız, Ş., Yazıcı, H., & Altun, F. (2013). Öğretmenlerde A tipi kişilik, stres kaynakları, öz yeterlik ve iş doyumu. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 8/8 Summer, p. 1475-1488, ANKARA-TURKEY
Greenhaus, J.H. (1971). An investigation of the role of careers alience in vocational behaviour, Journal of Vocational Behavior, 1, 209-216.
Güney, S; (2004), Açıklamalı Yönetim-Organizasyon ve Örgütsel Davranış Terimler Sözlüğü. Ankara: Siyasal Kitabevi.
Günlük, M., Özer, G., & Özcan, M. (2017). Meslek memnuniyeti ve bireysel iş performansı ilişkisinde mesleki bağlılığın ara değişken etkisi: muhasebe meslek mensupları üzerinde bir çalışma. International Review of Economics and Management, 5(4), 1-22.
Habaci, I., Karataş, E., Adıgüzelli, F., Ürker, A., & Atıcı, R. (2013). Öğretmenlerin güncel sorunları. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 8/6 Spring, p. 263-277, ANKARA-TURKEY
Hartman, R. O., & Betz, N. E. (2007). The Five-Factor model and career self-efficacy. Journal of CareerAssesment, 15(2), 145-161.
Horzum, M. B., Ayas, T. & Padır, M. A. (2017). Beş faktör kişilik ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması. Sakarya University Journal of Education, 7(2), 398-408.
Irving, P. G., Coleman, D. F., & Cooper, C. L. (1997). Further assessments of three- component model of occupational commitment: generaliz ability and differences across occupations. Journal of Applied Psychology, 82(3), 444-452.
Judge, T. A., Heller, D., &Mount, M. K. (2002). Five-Factor model of personality and job satisfaction: a meta-analysis. Journal of Applied Psychology, 87, 530-541.
Karakaş, A., Saban, M., & Aslan, A. (2017). Muhasebe meslek mensuplarının kişilik özelliklerinin iş tatmini ve mesleki bağlılıklarına etkisi. Mali Çözüm Dergisi / Financial Analysis, (144).
Kaya, Ş. D. & Zerenler, M. (2014), Çalışma Hayatında Psikolojik Sermaye, Mesleki Bağlılık ve Kariyer Planlaması, 1. Baskı, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Kozikoğlu, İ. (2016). Analyzing the relationship between teachers’ self- efficacy perceptions and their professional commitment levels. European Journal of EducationStudies,2(5), 14-28.
Lee, K., Carswell J. J., &Allen N. J. (2000). A meta-analytic review of occupational commitment: Relations with person and work-related variables. Journal of Applied Psychology, 85(5), 799-811.
Lounsbury, J. W., & Gibson, L. W. (2006). Personal style inventory: A personality measurement system for work and school settings. Knoxville, TN: Resource Associates Inc.
McCrae, R.R., &Costa, P.T. (1989). Reinterpreting the Myers-Briggs type indicator from the perspective of the five-factor model of personality. Journal of Personality, 57, 17-40.
Meyer, J. P., & Espinoza, J. A. (2016). Occupational commitment. In J.P.Meyer (ed.) Handbook of Employee Commitment, (pp. 135-149). Edward Elgar M.U.A.
Niles, S. P., & Harris-Bowlsbey, J. (2013). 21. Yüzyılda kariyer gelişimi müdahaleleri. (F. Korku- Owen, Çev.). Baskı Yeri: Nobel Akademik Yayıncılık.
Özdevecioglu, M., & Aktaş, A. (2007). Kariyer bağlılığı, mesleki bağlılık ve örgütsel bağlılığın yaşam tatmini üzerindeki etkisi: İş-aile çatışmasının rolü. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28, 1-20.
Rammstedt, B. & John, O. P. (2007). Measuring personality in one minute orless: A 10-item short version of the Big Five Inventory in English and German. Journal of research in Personality, 41(1), 203-212.
Robbins, S., & Judge, T. (2013). Örgütsel Davranış, (Çev. Edt.). İnci Erdem, Nobel Yay., Ankara.
Seibert, S. E., & Kraimer, M. L. (2001). The Five-Factor model of personality and career success. Journal of Vocational Behavior, Vol. 58, 1–21.
Somer, O. (1998). Türkçe’de kişilik özelliği tanımlayan sıfatların yapısı ve beş faktör modeli. Türk Psikoloji Dergisi, 13(42), 17-32.
Sorensen, T. J., &McKim, A. J. (2014). Perceived work-life balance ability, job satisfaction, and professional commitment among agriculture teachers. Journal of AgriculturalEducation,55(4), 116-132.
Susanto, Y. K., & Hastomo, A. (2012). Organizational and professional commitment and their effect on job satisfaction. Journal of Economics, Business, and Accountancy Ventura, 15(1), 127- 132.
Tak, B. & Çiftçioğlu, B. A. (2008). Mesleki bağlılık ile çalışanların örgütte kalma niyeti arasındaki ilişkiyi incelemeye yönelik görgül bir çalışma. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 63(4), 156-178.
Tak, B., & Çiftçioğlu, B. A. (2009). Üç boyutlu mesleki bağlılık ölçeğinin Türkçe’de güvenilirlik ve geçerliliğin incelenmesine yönelik bir alan araştırması. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 10(1), 35-54.
Tan, M. (2017). Otel işletmelerinde işgörenlerin kişilik özellikleri ile sanal kaytarma davranışı arasındaki ilişkinin analizi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
Uştu, H. (2014). Sınıf öğretmenlerinin mesleki bağlılık, işten ayrılma niyeti ve sosyo demografik özelliklerinin örgütsel bağlılığı yordama düzeylerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Ünal, A. (2015). İş doyumu, yaşam doyumu ve yaşam anlamı değişkenlerinin ilkokul ve ortaokul öğretmenlerinin mesleki bağlılıkları üzerine etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.