ATEBETÜ'L HAKÂYIK'TA DİL BECERİLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Bireyler arasında anlaşmayı sağlayan iletişim sistemine dil denir. Bu sistem; dinleme, okuma, konuşma ve yazma becerilerinden oluşmaktadır. Dil becerilerini etkili bir biçimde kullanma, yani iyi ve aktif bir dinleme, etkili ve güzel konuşma, iyi okuma ve yazma gibi hususlar, anadili eğitiminin esas amaçları arasında yer almaktadır. Bu araştırmada, 11. yüzyılın sonları ile 12. yüzyılın başlarında yaşadığı sanılan şair ve bilim adamı Edib Ahmed Yükneki'ye ait Atebetü'l-Hakâyık isimli eserde geçen dil becerileri tespit edilmeye çalışıldı. Araştırmada, "doküman incelemesi" yöntemi kullanıldı. Atebetü'l Hakâyık'ta geçen anlama ve anlatım becerileri ile ilgili bulgular, betimsel analiz yöntemiyle incelendi. Atebetü'l Hakâyık'ta; dinleme, okuma, konuşma ve yazma becerileri ile ilgili ilginç tespitlere ulaşıldı. Bu tespitleri şöyle özetlemek mümkündür: Eserde etkileşimli ve dikkatli bir dinleme tavsiye edilmiştir. Okumanın önemi ve amaçları (can sıkıntısından kurtulmak, zevk almak, zengin yaşantılar elde etmek için okuma vb.) üzerinde durulmuştur. İnsanlarla iyi iletişim kurmanın, güzel ve etkili konuşmanın önemi vurgulanmıştır. Eserde yerilen incitici söz, dedi kodu yapma gibi hususları olumsuz konuşma örnekleri olarak değerlendirmek mümkündür. Yükneki, eseriyle okuyucunun bilgi hazinesini ve düşünce ufkunu genişletmeyi amaçlamıştır. Bu bağlamda, özgün bir üslûp kazanmak, yazım becerileri geliştirmek, düşünce, deneyim ve izlenimleri serbestçe ifade edebilmek gibi, anadili eğitiminin konusunu oluşturan hususlarda Atabetü'l Hakâyık'tan yararlanmak mümkündür.

AN ANALYSIS ON LANGUAGE SKILLS IN ATEBETÜ'L HAKÂYIK

The communication system that ensures understanding between individuals is called language. This system is made of listening, reading, speaking and writing abilities. Besides using language skills efficiently, some points such as a good and active listening, efficient and beautiful speaking, correct reading and writing are some of the basic goals of native language education. In this research, it was attempted to determine the language skills mentioned in the work named Atebetü'l-Hakâyık, written by a poet and scientist Edib Ahmed Yükneki; it is believed that the poet lived at the end of 11th century, at the beginning of 12th century. "Document review" method was used in the research; findings about the understanding and narration abilities that are present in Atebetü'lHakâyık were analyzed through descriptive analysis method. There were found to be some interesting determinations about listening, reading, speaking and writing abilities in Atebetü'l-Hakâyık. These determinations can be summarized as: An interactive and intense listening was suggested in the work. Significance and goals of reading were emphasized (reading for avoiding boredom, taking pleasure, having rich living etc.). Having good communication with people, speaking efficiently and beautifully was emphasized. It is possible to say that there issues such as gibe, gossip were presented as the examples of negative speech in Atebetü'lHakâyık. Yükneki aimed at expanding the mine of information and horizon of reader. In this respect, it is possible to benefit from Atebetü'l-Hakâyık in terms of the issues that form the topics of native language education such as having an original tone, developing writing abilities, expressing thoughts, experiences and impressions freely.

PDF

___

Ahmet Cevdet PaGa (2000). Belâgat-ı Osmâniyye, (Haz. Turgut Karabey-Mehmet Atalay), Ankara Akçağ Yay. 1. Baskı.

ARSLAN, Akif. Öğretim Elemanlarının Türkçe Eğitimi AraGtırmaları Gle Glgili ÇeGitli GörüGleri, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 7/2 Spring 2012, p.59-69, ANKARA/TURKEY.

ARSLAN, Halime; EVLGCE Yunus Emre. PSÖDOLOGGA FANTASTGKA (DUgLEMSEL YALAN) Kriz Dergisi C. 3, S 1-2, 1995; s. 69.

CÜCELOGLU, Dogan (1998). Yeniden Gnsan Gnsana, Remzi Kitabevi, Gstanbul, 18. Basım.

DEMGREL, Özcan (1996). Türkçe Programı ve Öğretimi, Ankara: KardeG Kitap ve Yayınevi, 2. Baskı.

DEMGREL, Özcan ve gAHGNEL, Melek (2006). Türkçe ve Sınıf Öğretmenleri Gçin Türkçe Öğretimi, 7. Baskı Ankara: Pegem A Yayıncılık.

GÖĞÜg, BeGir (1978). Orta Dereceli Okullarımızda Türkçe ve Yazın Eğitimi. Ankara: Gül Yayınevi.

GÖĞÜg, BeGir, (1998) "Glköğretim Öğretmen Elkitabı Ders Planı Örnekleri" Editör Dr. Hasan COgKUN, Ankara: Hacettepe - TaG Kitapçılık Ltd. gti.

GÜNEg, Firdevs (2007). Türkçe Öğretimi ve Zihinsel Yapılandırma, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

KABAKLI, Ahmet (1966). Türk Edebiyatı C. 2. Gstanbul: Türk Ed. Vakfı Yay.

KARA, Ömer Tuğrul ( 2009). "Glköğretim Gkinci Kademe Türkçe Dersinde KonuGma Becerisinin GeliGtirilmesinde Dramanın Kullanılması Ve Bir Uygulama Örneği" Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XI, Sayı 2.

KARAKUg, Gdris (2002). Türkçe Türk Dili ve Edebiyatı Öğretimi, GeliGtirilmiG Gkinci Baskı, Ankara: Anıttepe Yayıncılık.

KAVCAR, Cahit; OĞUZKAN, Ferhan ve SEVER, Sedat (1997). Türkçe Öğretimi, Ankara: Engin Yayınevi.

KILIÇ, Yasin (2002). Glköğretim Gkinci Kademe Türkçe Dersi Programındaki Amaçların GerçekleGme Düzeyi" basılmamıG doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Edebiyatı Anabilim Dalı Erzurum.

KUDRET, Cevdet (1995). Örnekli Türk Edebiyatı Tarihi, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.

MEB: (2005), Glköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (6, 7, 8. Sınıflar), Millî Eğitim Basımevi, Gstanbul.

ÖMEROĞLU, Yusuf (2006). Niçin Okumalıyız, 3. Baskı, Rehber Yay.

ÖZBAY, Murat (2005). Ana Dili Eğitiminde KonuGma Becerisini GeliGtirme Teknikleri, Journal Of Qafkaz University,16 Fall, s.177-184.

ÖZBAY, Murat, (2006). Türkçe Özel Öğretim Yöntemleri II. Ankara: Öncü Kitap.

ÖZBAY, Murat, (2009). Anlama Teknikleri II Dinleme Eğitimi, Ankara: Öncü Basımevi.

ÖZDEMGR, Emin (2008). Güzel ve Etkili KonuGma Sanatı, 113. Basım, Gstanbul: Remzi Kitabevi.

PALA, Gskender (2002). Atasözleri Sözlüğü. Gstanbul: LM Yayınları.

RUgEN, Mustafa (1999). Hızlı Okuma, Gstanbul: Alfa Basım Yay. Dağıtım Ltd. gti.

SEVER, Sedat (2011). (Editör g. Dilek BELET), Türkçe Sözlü Anlatım 6. Ünite, EskiGehir: Açık Öğretim Fakültesi Okulöncesi Öğretmenliği Lisans Programı T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2221 Açık Öğretim Fakültesi Yayını No: 1221, 1. Baskı.

UNGAN, Suat (2007). Yazma Becerisinin GeliGtirilmesi ve Önemi, Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Say: 23 Y l: 2007/2 (461-472 s.)

VURAL, Birol (2007). Uygulama ve Örneklerle Toplum Önünde Etkili ve BaGarılı KonuGma Sanatı Prezantasyon-Sunum, 8. Baskı, Gstanbul: Hayat Yayıncılık.

YAMAN, Ertuğrul (2013). Beden Dili,

YÜKNEKG, Edib Ahmed bin Mahmud (2006). Atabetü"l-Hakâyık (Haz. ReGid RahmetiArat)Üçüncü Baskı, Ankara: TDK Yay. , (2009). Günümüz Diliyle Atebetü"l-Hakâyık, Gerçeklerin EGiği, (Haz. YaGar Çağbayır), Gstanbul: Ötüken NeGriyat A.g.

http://oxforddictionaries.com/definition/english/language, 2013.

http://pdb.ormansu.gov.tr/Personel/Files/Beden%20Dili.pdf.

http://tdkterim.gov.tr/atasoz/kategori=atalst&kelime=konuGma&sayfa=-20&hng=tam, 2013.

http://www.acibademhemsirelik.com/edergi/yeni_tasarim/files/ayse.pdf, 2013.

http://www.tdk.org.tr/index.phpoption=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.51e3eb6a4a8e69.6 6048272, 2013.

mebk12.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/41/.../26114637_letmsunu.ppt.15.07.2013