ASUDE BAHAR ÜLKESİNE YOLCULUK OLAN ÖLÜMÜN ŞAİR BİYOGRAFİLERİNDE İFADE EDİLMESİ

Ölüm asude bahar ülkesidir bir rinde Yahya Kemal Klasik Türk Edebiyatının kaynak eserlerinden Şair Tezkireleri şairlerin hayatı, mizacı, edebî kişiliği ve eserleri hakkında bilgi vermektedir. Türk Edebiyatında tezkire sayısı kırka ulaşmış olmakla beraber yeni araştırmalarla bu sayının artması muhtemeldir. Şair biyografilerini kapsayan bu eserlerde hangi konuların nasıl anlatıldığı üzerine hem kitap hem de makale çalışmaları yapılmıştır. Bu eserlerde şairin karakteri, fizikî görünümü, ailesi, öğrenim durumu, mesleği, evliliği, çocukları, doğumu, doğum yeri, ölümü gibi bilgilerin yanında şairlikleriyle ilgili bilgiler de yer almaktadır. Bu makalede, biyografi yazarlarının özellikle vefat tarihlerini belirtmekte titiz davranmalarından hareketle şairlerin ölümünün hangi tarzlarda ifade edildiği üzerine araştırma yapıldı. Bu konuda daha önce yayımlanan çalışmalar incelenerek onları tamamlayacak örneklerin tespit edilmesiyle bir farklılık oluşturuldu. Ölüm şekli ve zamanından ziyade vefat haberinin verilmesinde tercih edilen kelime ve kelime grupları üslup özelliği bakımından incelendi. Şair ölümleri "Öldü, fevt oldu, katledildi." gibi basit cümlelerle ifade edilirken bazen de şairin ismi, mahlası, mesleği ve hayat tarzıyla bağlantılı bir şekilde daha sanatkârane işlenmektedir. Özellikle onuncu madde, alt başlıklarıyla beraber yeni ifade şekillerini ortaya koyması bakımından önemlidir. "Her canlı doğar, yaşar, ölür." diye sıradanlaştırdığımız, kutsal kitabımız Kur'an'ın ise "Külli nefsin zâikatü'l-mevt", yani "Her nefis ölümü tadacaktır." şeklinde ifade ettiği ölüm, tezkire yazarlarımız tarafından bazen acı çoğu zaman güzel yönleriyle ele alınmıştır. Yazarlar ölüme dair edebî bir zevk geliştirmişlerdir

IN POET BIOGRAPHIES EXPRESSION OF DEATH A PASSAGE TO THE PEACEFUL SPRING COUNTRY

Death is a peaceful spring country in a rhin Yahya Kemal Collection of biographies of poets the sources of Classic Turkish Literature inform about the poets’ life, character, literal personality and works. Though the number of collection of biographies in Turkish Literature has risen to forty, it will increase in number by new researches possibly. There are both books and articles about how some specific subjects are held on these works that involve the biographies of poets. Along with the informations about the poet’s character, physical appearance, family, educational background, job, marriage, children, date of birth, place of birth, place of death there are information about his poesy. In this study, how the death of the poets are expressed is researched inspring especially from the writers’ acting responsibly towards indicating the date of death. The distinctness is formed by examining former published works and identifying the samples which will complete them. Apart from the cause and time of death the words and word groups preferred for death knell are examined in terms of style. While the death of poets are expressed by some simple sentences as “died, expired, slaughtered” sometimes it is expressed in more artistic ways related to poet’s name, nickname, job and lifestyle. Especially the tenth topic with its under titles is important in terms of revealing new styles of expression. Death which we regard ordinary by saying “all livings born, live and die” and which is expressed in wholy Koran as “Külli nefsin zâikatü'l-mevt”, namely “every soul shall have a taste of death” is hold sometimes sadly but mostly in terms of its beauty. The writers have developed a literary pleasure on death

PDF

___

ABDULKADİROĞLU Abdulkerim, (1985), İsmail Beliğ Nuhbetü’l-Âsâr li-Zeyl-i Zübdeti’lEş’âr, Ankara.
ALTUN Kudret, (1997), Tezkire-i Mucib İnceleme-Tenkitli Metin-Dizin-Sözlük, Ankara.
BABACAN İsrafil, (2007), “16. Asırda Osmanlı Sahası Şâirleri Hakkında Yazılmış ‘Tezkire-i Mecâlis-i Şu’arâ-yı Rûm’ Adlı Tanınmayan Bir Tezkire”, Bilig, Kış, S. 40, s. 1-16.
BAYRAM Ömer, (2005), Seyyid Azim Şirvânî Tezkiretü’ş-Şu’arâ Giriş ve Metin-A, Kültür ve Turizm Bakanlığı e-kitap.
BAYRAM Ömer, (2005), Seyyid Azim Şirvânî Tezkiretü’ş-Şu’arâ Giriş ve Metin-B, Kültür ve Turizm Bakanlığı e-kitap.
CANIM Rıdvan, (2000), Latîfî Tezkiretü’ş-Şu‘arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ (İnceleme-Metin), Ankara.
CEYLAN Ömür, (2005), “Ölümün Unutulan Adı Veba”, Dergâh, Nisan, S.182, 1-6.
COŞKUN Menderes, (2002), Manzum Bir Şairler Tezkiresi Hasîb’in Silkü’l-Le’âl-i Âl-i ‘Osmân’ındaki Şair Biyografileri, Ankara.
ÇAPAN Pervin, (2005), Mustafa Safâyî Efendi, Tezkire-i Safâyî ‘Nuhbetü’l-Âsâr Min Fevâ’idi’l-Eş’âr’ İnceleme- Metin- İndeks, Ankara.
ÇINARCI M. Nuri, (2007), Şeyhülislâm Ârif Hikmet Beyin Tezkiretü’ş-Şu‘ârâsı ve Transkripsiyonlu Metni, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep.
ÇİFTÇİ Ömer, Fatîn DAVUD, Hâtimetü’l-Eş‘âr (Fatîn Tezkiresi), Kültür ve Turizm Bakanlığı e-kitap.
DEVELLİOĞLU Ferit, (2010), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara.
DURMUŞ Mustafa, (2007), Osmanlı Sahası Türkçe Şair Tezkirelerinin Tür Özellikleri, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara.
DURMUŞ Mustafa (2012), “Ölümü Güzelleştiren Eda: Türkçe Şair Tezkireleri İle Şairnâmelerde Ölüme Bakış ve Ölümün İfade Biçimleri Üzerine”, Millî Folklor, Y. 24, S. 94, s. 105-122.
ERDAĞI M. Sadık, (2002), Rıza Tezkiresi, Ankara.
ERDEM Sadık, (1994), Râmiz ve Âdâb-ı Zurafâ’sı İnceleme-Tenkitli Metin-İndeks-Sözlük, Ankara.
GENÇ İlhan, (2000), Esrar Dede, Tezkire-i Şu‘arâ-yı Mevleviyye, Ankara.
GÜNER Galip ve GÜNER Nurhan, (2003), Ali Emîrî Efendi, Esâmî-i Şu‘arâ-yı Âmîd, Ankara.
İNCE Adnan, (2005), Tezkiretü’ş-Şu‘arâ, Sâlim Efendi, Ankara.
İSEN Mustafa, (1994), Künhü’l-Ahbârın Tezkire Kısmı, Ankara.
İSEN Mustafa, (1997), Ötelerden Bir Ses Divan Edebiyatı ve Balkanlarda Türk Edebiyatı Üzerine Makaleler, Ankara.
İSEN Mustafa, KILIÇ Filiz, AKSOYAK İ. Hakkı ve EYDURAN Aysun, (2002), Şair Tezkireleri, Ankara.
İSEN Mustafa, (2010), Tezkireden Biyografiye, İstanbul.
KAPLAN Mahmut, (2012), “Güldeste-i Riyâz-ı İrfân’da Vefatlara Düşülen Notlar”, Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic, Volume 7/1, Winter, Turkey, p. 57-80.
KILIÇ Filiz, (1998), XVII. Yüzyıl Tezkirelerinde Şair ve Eser Üzerine Değerlendirmeler, Ankara.
KILIÇ Filiz, Şefkat, Tezkîre-i Şu‘arâ-yı Şefkat-i Bagdâdî, Kültür ve Turizm Bakanlığı e-kitap.
KILIÇ Filiz, Şefkat, Tezkîre-i Şu‘arâ-yı Şefkat-i Bagdâdî-B, Kültür ve Turizm Bakanlığı e-kitap.
KURNAZ Cemâl ve TATCI Mustafa, (2001), Mehmed Nâil TUMAN, Tuhfe-i Nâilî Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri, C. I, Ankara.
KURTOĞLU Orhan, (2006), Nurî Osman Hanyevî, Girit Şairleri (Tezkire-i Şu’arâ-yı Cezîre-i Girid), Ankara.
KUTLUK İbrahim, (1989), Kınalı-zade Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şuarâ II Cilt, Ankara.
OĞRAŞ Rıza, (2001), Esad Mehmed Efendi ve Bağçe-İ Safâ-Endûz’u İnceleme- Metin, Kültür ve Turizm Bakanlığı e-kitap, Burdur.
ÖZEK Ali vd., (1998), Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli, Ankara.
SEYMEN Emine, (2008), Sehî Bey ve Latîfî Tezkirelerinde İstitrâd, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Adana.
SOLMAZ Süleyman, (2005), Ahdî ve Gülşen-i Şu‘arâsı (İnceleme- Metin), Ankara.
SOLMAZ Süleyman, (2012), On altıncı Yüzyıl Tezkirelerinde Şairin Dünyası, Ankara.
SUNGURHAN-EYDURAN Aysun, (2008), Beyânî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ Tenkitli Metin, Kültür ve Turizm Bakanlığı e-kitap, Ankara.
SUNGURHAN-EYDURAN Aysun, (2009), Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu‘arâ, Kültür ve Turizm Bakanlığı e-kitap, Ankara.
SUNGURHAN-EYDURAN Aysun, (2009), Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu‘arâ Tenkitli Metin A, Kültür ve Turizm Bakanlığı e-kitap, Ankara.
SUNGURHAN-EYDURAN Aysun, (2009), Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu‘arâ Tenkitli Metin B, Kültür ve Turizm Bakanlığı e-kitap, Ankara.
TOLASA Harun, (2002), Sehî, Latîfî ve Âşık Çelebi Tezkirelerine Göre 16. Yüzyılda Edebiyat Araştırma ve Eleştirisi, Ankara.
TÖKEL Dursun Ali, (2000), Divan Şiirinde Mitolojik Unsurlar Şahıslar Mitolojisi, Ankara.
YAKIT İsmail, (2003), Türk-İslâm Kültüründe Ebced Hesabı ve Tarih Düşürme, İstanbul.
YAZAR İlyas, (2013), “Şair Tezkirelerinde Ölüm Bağlamında Dil ve Üslup Üzerine Bir İnceleme”, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 11, S. 1, Nisan, Manisa, s. 457-466.
YILDIRIM Ali, (2006), Divan Edebiyatında Mahlas ve Mahlas-nâmeler, Ankara.