ARNAVUT YAZININDA TÜRKÇE VERİNTİLER

Türk Dilinin Balkanlar'daki yeri Osmanlı ve Osmanlı öncesi dönemlere denk gelmektedir. Osmanlı öncesi, 7 yüzyıldan itibaren Hun, Avar, Bulgar, Peçenek, Kuman gibi Türk boylarının Slavlarla aynı dönemlerde Balkanlar'a yerleştiklerini, özellikle Türkçe yer (şehir, kasaba) adlarında etkin rol oynadıklarını görmekteyiz. Daha sonra ise, 15 yüzyıldan başlayarak Osmanlının Balkanlar'da hüküm sürdüğü 500 yıllık dönemde, Osmanlı Dönemi Türkçesi egemen olmuş ve bölgedeki yerel dillere karşın superstratum konuma gelmiştir. Böyle bir durumdayken, etrafındaki dillere veren (dönor) dil olarak Türkçe ödünçlemelerde bulunmuştur. Gerek kelime, gerekse ekler, son ekler ve sözdizimsel yapılar açısından Türkçenin Balkan dilleri (Boşnakça, Sırpça, Bulgarca, Makedonca, Arnavutça, Yunanca, Romence, Ulakça, Pomakça ve Roman) üzerinde etkisi görünmektedir. Ortak dil ile kültürel yaşam komşu dillerin etkilenmesini kaçınılmaz kılmıştır. Bu çalışmada, Arnavut dili ve yazınında, özellikle şiirinde yer alan Türkçe verintiler incelenmiştir. Dilbilimsel bağlamda incelenen bu sözcükler dil teması ve kültür kuramları çerçevesinde değerlendirilmiştir. Osmanlı dönemi TürkArnavut ilişkilerine bakılmış ve Türkçenin Balkanlara yayılması incelenmiştir. Arnavut yazınından örnekler vererek Türkçe verintilerinin dilbilimsel incelemesi yapılmıştır. Arnavut dilinde yer alan Türkçe verintiler dilin nerdeyse her alanında görüldüğü ve günümüzde de kullanıldığı belirlenmiştir. Türkçe verintilerin Arnavut dilinin ayrılmaz bir parçası haline geldiği görülmüş, Arnavutçanın ses ve sözdizimi kurallarına uyarlanarak kullanıldıkları saptanmıştır. Çalışmamız, dilsel temas sonucu oluşan Türkçe verintilerin, temas bittiği halde, kültürel koşutluk sayesinde Arnavutçada halen canlı bir şekilde yaşamaya devam etiklerini göstermektedir

TURKISH BORROWINGS IN ALBANIAN LITERATURE

Turkish language had taken its place in the Balkans not only during the Ottoman period, but even before. The settlement of the Turkish tribes such as Hun, Avar, Bulgar, Pechenek, Kuman coincides with the settlement of the Slavs in the Balkans back in the 7th century A.D. These Turkish tribes had left a mark in the region, particularly in the names of the regional toponyms (town and city names). Furthermore, later, from the 15th century onwards, for over 500 years of Ottoman rule in the Balkans, the Ottoman Turkish had dominated and influenced the local languages (Bosnian, Serbian, Bulgarian, Macedonian, Albanian, Greek, Romanian, Ulach, Pomak and Romani) in the region. As such it had function as a donor language and had given borrowings (borrowed words, suffixes, syntactic structures) to the other languages. Turkish influence in Albanian is observed in both spoken and written language. This study elaborates the usage of Turkish borrowings in the Albanian literature. The analysis are given within the framework of language contact and culture circle theories. TurkishAlbanian relationships during the Ottoman rule in the Balkans are examined. Expansion of Turkish in the Balkans is reviewed. It is observed that Turkish borrowings take an inseparable part in Albanian. It is concluded that Turkish borrowıngs are integrated into Albanian by phonetic and syntactic adaptation. The study gives emphasis on the ongoing usage of the Turkish borrowings in Albanian that resulted due to language contact. It points out that even though there is no existing language contact as such the active usage of Turkish borrowings in Albanian language and its literature is due to the cultural parallelism

PDF

___

Akgül, S. ve Yıldız, O. (2014). Çağdaş Arnavutçada Türkçe Kökenli Alıntı Kelimelerde Görülen Fonolojik Değişmeler. TÜRÜ, 2/3.
Bayraktar, F.S. (2009). Arnavutçaya ve Diğer Balkan Dillerine Geçen Türkçe Kelimelerin Karşılaştırılması. Turkish Studies. 4/3.
Boretsky, N. (1975). Der Türkische Einfluss auf das Albanische, Teil 1: Phonologie und Morphologie der Albanische Turzismen. Wiesbaden.
Chomsky, N. (1957/2015). Syntactic Structures. De Hague:Mounton.
Çabej, E. (1975). Për një Shtresëzim Kronologjik të Turqizmave në Shqipen. SF. 4. Tirane.
Derjaj, A. (2010). Arnavutça Türkçe Dil İlişkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi. 18/3.
Derjaj, A. (2012). Türkiye Türkçesi Ağızlarının Arnavutçadaki İzleri Üzerine. Diyalektolog Derg. 5.
De Saussure, F. (1916). Course in General Linguistics. New York:Mc Graw-Hill.
Diyarbekirli, N. (1973). Kazakistan`da Bulunan Esik Kurganı. İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Cumhuriyetin 50. Yılına Armağan. İstanbul.
Dizdari, N.T. (2005). Fyalor i Orientalizmave në Gjuhën Shquipe. Tirana: Instituti Shqiptare i Mendemit dhe i Qyetëremit Islam.
Ercilasun, A.B. (1998). Wilhelm Radloff ve Türk Bengü Taşları. Avrasya Etütleri. 13. TİKA.
Esin, E. (1978). İslamiyet`ten Önceki Türk Kültür Tarihi. İstanbul.
Friedman, V. (1996). “The Turkish Lexical Elements in the Languages of Macedonia from the Ottoman Period to Independence”. Zeitschrift für Balkanologie. 32/2
Grup yazar. (1989). Historija e Letërsisë Shqiptare. Prishtinë:Rilindiya.
Güvenç, B. (1991). İnsan ve Kültür. Remzi Kitabevi.
Harris, M. (1968). The Rise of Anthropological Theory. New York:Thomas Y. Crowell Company.
Jaşar-Nasteva, O. (1962/2001). Turskite Leksički Elementi vo Turskiot Jazik. Skopje:İnstitut za Makedonski Jazik-Krste Misirkov.
Kadiu, S. ve Abdiu, Xh. (2009). Türkçe Yapım Eklerinin Arnavutçada Yapım Eklerine Etkisi. Turkish Studies. 4/3.
Kajana, M. ve Godeni, J. (2014). Turkish Loanwords in Albanian Language. Procedia-Social and Behavioral Sciences 136. Elsevier.
Rasonyi, L. (1971). Tarihte Türklük. Ankara:TKAE yayınları.
Thomason, S. (2001). Language Contact. Edinburgh:Edinburgh University Press.
Thomason, S.G. & Kaufman, T.S. (1988). Language Contact, Creolization and Genetic Linguistics. Berkley: University of California Press.
Tufan, M. (2010). Balkanlar`da Türk Kültürü Bütünlüğü. Istanbul: Dahi Yayımcılık.
Tufan, M. (1992). Türk-Arnavut Dostluğu. Türk Kültürü Dergisi. 353.
Tufan, Ş. (2010) Language Convergence in Gostivar Turkish. Saarbrücken: Lambert Academic Publishing.
Weinreich, D. [1953] (1966). Languages in Contact. London/Paris: Mouton&C