Alfabenin Çağdaş Türk Sanatında Yeri

Yazı insanlık tarihinde varoluştan itibaren oluşum gösteren ve bir ideografik anlam barındıran yazılı bir anlatım dilidir. İnsanların kolaylıkla birbiriyle iletişime geçebilmesi, olayları, durumları aktarabilmesi için gelişimini her daim sürdürmüştür. Yazının icadı ile beraber farklı anlatım teknikleri ve biçimlemeler meydana gelmiştir. Her topluluğun kendine öz bir anlatım tekniği, yazı biçimi oluşmuşutr. Toplumların konar göçer bir hayat yaşamaları neticesinde pek çok kültürlenmeye maruz kaldıkları bilinmektedir. Toplumlara özgü oluşan yazı ve dil yapısı sayesinde her toplum bu durumdan etkilenmiştir. Bu bağlamda da Türk milletide bulunduğu bölge, yaşadığı coğrafya, yaşanılan dinler, kültürler ve medeniyetler doğrultusunda da farklı alfabeleri kullanmışlardır. Latin alfabesi Türk milletinin son alfabesi olmuş ve geçerliliğinide hala korumaktadır. Bunun yanı sıra Türk milletinin dini inancından dolayı Arap alfabesinin halen günlük yaşamda etkileri sürmektedir. Arap alfabesinden esinlenerek eserler üretmiş ve günümüz sanatçıları da eser üretmeye devam etmektedir. Bu araştırmanın amacı, yazının anlamlandırılmasından ve farklı biçimlere dönüştürülerek kullanılmasından yola çıkılmıştır. Kullanılan yazı biçimlerinden Türk alfabesinde yer edinmiş yazı türlerine yer verilmiştir. Örnekleme alınan güncel sanat eserlerinde Arap alfabesinin alıntılanması, esere dönüşümü ve aktarımının farklı biçimlerde oluşumunu saptamak için bu çalışma ortaya çıkmıştır. Makale kapsamında görsel analizler, okumalar ve litaratür taramaları yapılarak veriler toplanmıştır. Elde edilen veriler neticesinde yazının anlamlandırılması ve plastik sanatlar alanında kullanımına dair örneklere yer verilmiştir. Günümüz çağdaş sanatçılarından örneklendirmeler yapılarak eserler incenlenmiştir. Bu çalışma çağdaş sanatta arap yazısınının günümüz Türk sanatçıları tarafından kullanımı ve yorumunu ortaya koymaktadır.

The Place of Alfabet in Comtemporary Turkish Art

Writing is a written expression language formed since the existence of the history of humanity and has an ideographic meaning. It has always continued its development to communicate with each other and convey events and situations easily. With the invention of writing, different expression techniques and formats have emerged. Each community has its own narrative technique and writing style. Societies have been exposed to several acculturations due to living a nomadic life. Thanks to the writing and language structure that is unique to societies, every society has been affected by this sitation. In this context, the Turkish nation has used many letters in line with their region, geography, religions, cultures, and civilizations Four of these letters were actively used. However, the Latin letter was the Turkish nation’s last letter, and it still maintains its validity. Additionally, due to the religious belief of the Turkish nation, they also included Arabic letters. They produced works inspired by Arabic letters and today's artists continue to produce works. This research aims to explain the text and use it by transforming it into different forms. The fonts used in the Turkish letter are included. This study has emerged in order to determine the different forms of quoting, transformation and transfer of the Arabic letter in the sampled contemporary works of art. Within the scope of the article, data were collected by making visual analyses, readings and literature reviews. As a result of the data obtained, examples of the meaning of writing and its use in plastic arts are stated. The works of today's contemporary artists were examined using examples. This study reveals the use and interpretation of the Arabic script in contemporary art by contemporary Turkish artists.

PDF

___

Akdeniz, H., & Sağlam, M. (2004). Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası sanat koleksiyonu 2., Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası.
Aksel, M. (1967). Türklerde dini resimler. Elif Yayınları.
Arkietra. (2021, 12 02). (https://v3.arkitera.com/v1/sanat/2005/04/haberler/hafta18- 24/alicakmakci.htm) adresinden alındı
Bussche, D. W. (2004). Ergininan,: Mas Matbaacılık.
Çakmakçı, A. A. (2009). Yazı heykeller seminer sunumu. Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi.
Çalık, R., & Baltaoğlu, A. (2001). Alman kaynaklarında Türk harfi inkılabı ve yankıları. Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, s.266.
Erdal, G. (2015). İletişim ve tipografi. Hayalperest Yayınevi.
Ersoy, P. D. (2004). 500 Türk sanatçısı plastik sanatlar. Altın Kitaplar.
Faulman, C. (2018). Yazı kitabı. (I. Arda, Çev.) Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Fischer, S. R. (1999). Dilin Tarihi (5 b.). (M. Güvenç, Çev.) Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Girgin, F. (2018). Çağdaş sanat ve yeniden üretim. Hayalperest Yayınevi.
İlhami, A., & Kara, F. (2014). Türkçe yazı ve latin harfleri.Megaofset.
İstanbul Sanatevi: https://www.istanbulsanatevi.com/turk-ressamlar/abidin-elderoglu-hayati-veeserleri/. adresinden alındı (Erişim Tarihi 2022.02.10).
İstek, R. (2005). Görsel iletişimde tipografi ve sayfa düzeni. Pusula Yayıncılık.
Jean, G. (2002). Yazı insanlığın belleği. Yapı Kredi Yayınları.
Karaman, A. (2007, Nisan- Haziran 27-15). Süleyman Saim Tekcan, Türkiye: Gazi Üniversitesi Resim-Heykel Müzesi.
Munis, E. (2004). Evrimi ile yazı sanatı (7.Baskı b.). Bereket Ofset.
Özsezgin, K. (1999). Cumhuriyet'in 75. yılında Türk Resmi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Sanat, Z. B. (2018, Aralık). Kabe Düşleri. 7. (M. L. Şen, Derleyici) Türkiye: Sanat, Zeytin Burnu Kültür Sanat Merkezi Yayınları.
Şimşir, B. N. (2008). Türk yazı devrimi. Türk Tarih Kurumu.
Şişman, A. (2006). Sanata ve sanat kavramlarına giriş. Litaratür Yayınları.
TDK. https://sozluk.gov.tr/. https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı (Erişim Tarihi: 2021. 11.10).
T24 Haber: (https://t24.com.tr/haber/kabe-dusleri-sergisi-acildi,771453) adresinden alındı (Erişim Tarihi: 2021.12.01).
Turkcebilgi: https://www.turkcebilgi.com/uygur_alfabesi adresinden alındı (Erişim Tarihi: 2021.11.26).
Yazı Nasıl Bulundu?: https://www.makaleler.com/yazi-nasil-bulundu-2-3 adresinden alındı (Erişim Tarihi: 2021.11.25).
Yıldız, N. (2014). Eskiçağda yazı malzemeleri ve kitabı oluşumu. Türk Tarih Kurumu.