AKDENİZ’DE YAŞANAN GÜVENLİK SORUNU VE BÜYÜK GÜÇLERİN POLİTİKASI (1936-1939)

İngiltere ve Fransa sahip oldukları sömürgeler açısından en geniş sınırlara iki savaş arası dönemde ulaşmışlardı. Öyle ki adı geçen devletler özellikle Avrupa'daki güç mücadelesinde Almanya ve İtalya'ya karşı büyük bir avantaj sağlamışlar ve bununla da yetinmeyip muhtemel rövanşizm ve revizyonizm hareketlerine karşı statükoyu koruma stratejisini politikalarının temeline yerleştirmişlerdi. İki savaş arası dönemde İspanya'da sağ-sol çatışmasının başlaması bazı devletlerin konuya müdahil olmasına sebep olmuş dolayısıyla Akdeniz'de tansiyon artmıştır. Bu müdahaleci anlayış, İtalyan donanmasına ait bazı denizaltıların kimliklerini gizleyip yabancı bandıralı gemilere saldırmaya başlamasıyla birlikte daha gergin hale bürünmüştür. Bu sebeple İngiltere, Fransa, Türkiye, Yugoslavya, Yunanistan, Mısır, Sovyetler Birliği, Bulgaristan ve Romanya'nın katılımlarıyla 10-14 Eylül 1937 tarihleri arasında Nyon'da konferans düzenlenmiştir. İtalya, Almanya ve Arnavutluk ise davet çağrısına olumsuz cevap vermişlerdir. Statükocu devletler, Versay Antlaşması sonrası oluşturdukları yeni düzende güç ve çıkar ilişkisini kendi lehlerine kurmayı başarmışlardı. Bu nedenle adı geçen devletler, sisteme yönelik ilk saldırılar gerçekleştiğinde diplomasi metodunu kullanmışlar hatta yatıştırma politikası gereğince revizyonist devletlerin saldırgan hareketlerine de yeterince ses çıkarmamışlardı. Revizyonist devletler ise güçlendikçe mevcut durumdan rahatsızlıklarını beyan etmişler ve sistemi adalet üzerine inşa etmeleri gerekirken kendi çıkarları doğrultusunda hareket etmeye başlamışlardı. Bu makalede İspanya'da yaşanan ulusal bir sorunun zincirleme olayların etkisiyle Akdeniz'de nasıl bir güvenlik sorununa dönüştüğü; devletlerin yeni oluşan krize karşı ne gibi politikalar belirlediği değerlendirmeye tabi tutulacaktır

SECURITY ISSUE IN THE MEDITERRANEAN AND THE POLICY OF GREAT POWERS (1936-1939)

England and France had reached the broadest borders of their history during interwar period, in terms of their colonies. Such that the mentioned states gained a great advantage against Germany and Italy especially during the power struggle in Europe and on top of that, their policy was grounded on the strategy of protecting the status quo against the possible revanchism and revisionism movements. Since the breakout of left-right conflicts in Spain during interwar period caused some states to be included in the issue, the tension increased in the Mediterranean. This interventionist understanding became even tenser when some submarines of the Italian navy started to attack ships with foreign flags by hiding their identities. Therefore, a conference was held in Nyon between 10-14 September 1937 with the participation of England, France, Turkey, Yugoslavia, Greece, Egypt, the Soviet Union, Bulgaria and Romania. Italy, Germany and Albania, on the other hand, responded to the invitation negatively. Status-quo states achieved to establish the power and interest relationship in their favor in the new order, created after the Treaty of Versailles. Therefore, the aforementioned states used the method of diplomacy when the first attacks against the system were executed and even, they could not sufficiently object to the aggressive acts of revisionist states, as required by the appeasement policy. Revisionist states, on the other hand, declared their discomfort with the status quo as they gained power and started to act in accordance with their own interests rather than building the system on justice. This study assesses how a national issue that occurred in Spain turned into a security problem in the Mediterranean with the effect of successive events; and what kind of politics were determined by said states against the emerging crisis. Key Words: Mediterranean, Non-Intervention Policy, Appeasement Policy, Status-quo States, Revisionist States

PDF

___

Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi

The League of Nations Photo Archive

B-Resmi Yayınlar

Ayın Tarihi, Sayı:46, 1-30 Eylül 1937.

Documents on British Foreign Policy 1919-1939, (Ed.W.N.Medlicott-Douglas Dakin), XIX, London, 1982.

Resmi Gazete, 20 Eylül 1937, Sayı:3713

TBMM Zabıt Ceridesi, Devre:V, Ġçtima:2, Cilt:13.

TBMM Zabıt Ceridesi, Devre:V, Ġçtima:2, Cild:19.

United States Department of State Foreign Relations of the United States Diplomatic Papers, 1937, General Volume I, U.S. Government Printing Office, 1937.

C-Dergiler ve Gazeteler

Albion: A Quarterly Journal Concerned with British Studies

American Political Science Review

Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi

Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi

Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi

Annals of the American Academy of Political and Social Science Belleten International Journal of Middle East Studies

The American Journal of International Law

The Catholic Historical Review

The Journal of Military History

The International History Review

The Slavonic and East European Review

The Times

The Life

D-Kitaplar

ARAS, Tevfik RüĢtü, Atatürk’ün Dış Politikası, Kaynak Yayınları, Ġstanbul, 2003.

ARMAOĞLU, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, Alkım Yayınevi, Ġstanbul.

CARR, E.H., Komintern’in Alacakaranlığı 1930-1935, (Çevr.Uygur KocabaĢoğlu), ĠletiĢim

CARR, E.H., Komintern ve İspanya İç Savaşı, (Çevr.Ali Selman), ĠletiĢim Yayınları, Ġstanbul, 2010.

CARR, E.H., Yirmi Yıl Krizi 1919–1939, (Çevr.Can Cemgil), Ġstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, Ġstanbul, 2010.

CASANOVA, Julian, The Spanish Republic and Civil War, Cambridge University Press, 2010.

ÇAKMAK, Zafer, İkinci Dünya Savaşı Öncesi Akdeniz’de Korsan Denizaltılar Sorunu Nyon Antlaşması, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, Ġstanbul, 2009.

DAĞ, Ahmet Emin, Uluslararası İlişkiler ve Diplomasi Sözlüğü, Ağaç Kitabevi Yayınları, Ġstanbul, 2009.

International Organization and Integration, (Ed.Louis B. Sohn), Martinus Nijhoff Publishers, 1986.

JACKSON, Julian, The Popular Front in France: Defending Democracy, 1934-38, Cambridge University Press, 1988.

KOÇAK, Cemil, Türkiye’de Milli Şef Dönemi (1938-1945), Yurt Yayınevi, Ankara, 1986.

LANNON, Frances, Essential Histories The Spanish Civil War 1936-1939, Osprey Publishing, 2002.

LAUTERPACH, Elihu, International Law Reports, Cambridge University Press, 1972.

PAZARCI, Hüseyin, Uluslararası Hukuk, Turhan Kitabevi, Ankara, 2006.

ROSELLI, Alessandro, Financial Relations in the Fascist Period, New York, 2006.

SOYAK, Hasan Rıza, Atatürk’ten Hatıralar, YKY, Ġstanbul, 2005.

SOYSAL, Ġsmail, Tarihçeleri ve Açıklamaları İle Birlikte Türkiye'nin Siyasal Andlaşmaları, 1. Cilt (1920-1945), TTK, Ankara, 2000.

ġENER, Mustafa, Türkiye Sol Hareketinde İktidar Stratejisi Tartışmaları: 1961–1971,

(BasılmamıĢ Doktora Tezi), Ankara, 2006.

ġĠMġĠR, Bilal N., İngiliz Belgelerinde Atatürk (1919-1939), VIII, (1934-1939), TTK, Ankara, 2006.

Uluslararası İlişkiler Tarihi –Diplomasi Tarihi- , IV, (Çevr. Attila Tokatlı), Evrensel Basım Yayın, Ġstanbul, 2009.

UNSUR, Özge, Şefik Hüsnü Değmer: Türkiye Sol Hareketi İçindeki Yeri ve Görüşleri, (BasılmamıĢ Yüksek Lisans Tezi), Ankara, 2003.

E-Makaleler

ATAKAN, ġebnem, “André Malraux, Ġspanyol Ġç SavaĢı ve Umut”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt:46, Sayı:1, 2006, s.17-23.

BARLAS, Dilek, “Friends or Foes? Diplomatic Relations Between Italy and Turkey, 1923–36”, International Journal of Middle East Studies, 36 (2004), s.231-252.

BĠRLĠK, Gültekin Kamil, “Celal Bayar’ın BaĢbakanlığı Ġsmet Ġnönü’den Devralması ve Bunun Siyasi MüsteĢarlık Üzerine Etkisi”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S.46, Güz 2010, s.255-293.

DURAN, Hasan, “BirleĢmiĢ Milletler ve Müdahale”, Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2001, C.6, S.2, s.131-142.

FRANK, Willard C., “The Spanish Civil War and the Coming of the Second World War”, The International History Review, Vol. 9, No. 3 (Aug., 1987), s.368-409.

GRETTON, Peter, “The Nyon Conference-The Naval Aspect”, The English Historical Review, Vol.90, No.354, (Jan.1975), s.103-112.

GÜÇLÜ, Yücel, “Fascist Italy's 'Mare Nostrum' Policy and Turkey”, Belleten, LXIII/238, (Aralık 1999), s.813-845.

GÜÇLÜ, Yücel, “Nyon Conference of 1937 on the Prevention of Piratical Acts in the Mediterranean and Turkey”, Belleten, LXXVI/246, (Ağustos 2002), s.531-547.

LAMMERS, Donald N., “The Nyon Arrangements of 1937: A Success sui generis”, Albion: A Quarterly Journal Concerned with British Studies, Vol.3, No.4 (Winter, 1971), s.163-176.

MERAY, Seha, “Bazı Türk AnlaĢmalarına Göre Korsanlık ve Deniz Haydutluğunun Yasaklanması”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C.18, Sayı:3, 1963, s.105-188.

MILLS, William C., “Sir Joseph Ball, Adrian Dingli, and Neville Chamberlain's 'Secret Channel' to Italy, 1937-1940”, The International History Review, Vol.24, No.2 (Jun., 2002), s.278- 317.

MILLS, William C., The Nyon Conference: Neville Chamberlain, Anthony Eden, and the Appeasement of Italy in 1937, The International History Review, Vol.15, No.1 (Feb., 1993), s.1-22.

SONTAG, Raymond J., “Appeasement, 1937”, The Catholic Historical Review, Vol.38, No.4 (Jan., 1953), s.385-396.

SULLIVAN, Brian R., “Fascist Italy's Military Involvement in the Spanish Civil War”, The Journal of Military History, Vol.59, No.4 (Oct., 1995), s.697-727.

“The Nyon Arrangement”, The American Journal of International Law, Vol.31, No.4, Supplement: Official Documents (Oct., 1937), s.179-182.

WATT, D. C., “Soviet Military Aid to the Spanish Republic in the Civil War 1936-1938”, The Slavonic and East European Review”, Vol.38, No.91 (Jun., 1960), s.536-541.

WILCOX, Francis O., “The League of Nations and the Spanish Civil War”, Annals of the American Academy of Political and Social Science, Vol.198, Present International Tensions (Jul., 1938), s.65-72.

WILCOX, Francis O., “The Localization of the Spanish War”, The American Political Science Review, Vol.32, No.2 (Apr.,1938), s.237-260.

F-İnternet Kaynakları (Son Erişim Tarihi 13 Aralık 2012)

http://www.basbakanlik.gov.tr/Forms/pCabinetRoot.aspx

http://sam.baskent.edu.tr/belge/Montro_TR.pdf

http://www.indiana.edu/~league/1937specialassemb.htm

http://www.indiana.edu/~league/18thordinaryassemb.htm