TARİH DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI VE DERS KİTAPLARINDA DEĞERLER EĞİTİMİ

Tarih dersi, ilköğretim düzeyinde değer eğitimini çok önemli gören Sosyal Bilgiler dersinin devamı niteliğindedir. Bu nedenle araştırmada, yeni anlayışa uygun olarak hazırlanan 2007 tarihli ortaöğretim Tarih dersi öğretim programında ve bu program uyarınca hazırlanan ders kitaplarında değerler eğitimine ne oranda yer verildiğini tespit etmek amaçlanmıştır. Bu nedenle araştırmada, nitel araştırma yöntemleri içinde yer alan doküman analizi (belgesel tarama) tekniği kullanılmıştır. Araştırma sonunda, 2007 tarihli Tarih dersi öğretim programının genel amaçlar ve açıklamalar kısmında birçok değere (kültürel mirasa duyarlılık, milli bilinç, hoşgörü, vatanseverlik, çalışkanlık vb.) yer verildiği ve bu değerlerin 2005 tarihli ilköğretim Sosyal Bilgiler dersi öğretim programıyla paralellik gösterdiği tespit edilmiştir. Tarih programının girişinde (özellikle genel amaçlarda) vurgu yapılan değerlerin, 9, 10 ve 11. sınıf düzeyinde hem ünitelendirilmiş yıllık planlara, hem de ders kitaplarına sağlıklı şekilde yansıtılmadığı görülmüştür. Program ve ders kitaplarında en çok vurgu yapılan değerler duyarlılık (Türk büyüklerine, tarihsel ve kültürel mirasa karşı) ve milli bilinçtir. Bunlar geçmiş Tarih dersi öğretim programlarında yer verilen değerler ile benzerlik göstermekte olup, geçmişten beri Tarih dersine yüklenen vatandaşlık ve kimlik aktarımı misyonuna hizmet etmektedir

VALUES EDUCATION IN HISTORY CURRICULUM AND TEXTBOOKS

In our country, the primary and secondary school curricula have been gradually renewed since 2005. With the renewed curricula, the “constructivist model” was adopted in Turkish education system. The secondary school History curriculum that was prepared in 2007 is among these. It is observed that the values education is included in a great majority of the curricula prepared at primary school level. While the old curriculums values are present in the implicit and indirect manner, and have been addressed in the new curriculum directly given as a program item. The most important among these lessons are Social Studies, Turkish, Life Sciences and Religious Culture and Moral Knowledge. In all of these courses to the curriculum next to a list of values, how it is given to the values education is described in the detailed. It is important to determine how much importance the values education, which is paid a great importance in the curricula at primary school level, is paid in the curricula and textbooks at secondary school level. For, History lesson is the continuation of Social Studies lesson that regards the values education at primary school level quite important. Secondary History lesson, according to that a continuation of the Social Studies, is expected to be a similarity in values between the programs. In addition, many research History lesson reveals that the indispensable value education points.

PDF

___

AKTEKİN, S. (2009). “Türkiye’de tarih eğitimi”. S. Aktekin, P. Harnett, M. Öztürk, D. Smart (Edit.), Çok Kültürlü Bir Avrupa İçin Tarih ve Sosyal Bilgiler Eğitimi içinde. (s. 27-44). Ankara: Harf Eğitim yayıncılığı.
AYDEMİR, A. (2012). “Türkiye’de tarih öğretimi hakkında yayımlanmış makaleler: Bir bibliyografya denemesi”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4, Fall 2012, p. 843-863, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, ANKARA-TURKEY
BERKANT, H. G.; EFENDİOĞLU, A. ve SÜRMELİ, Z. (2014). “Değerler eğitimine yönelik öğretmen görüşlerinin incelenmesi”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/5 Spring 2014, p. 427- 440, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, ANKARA-TURKEY
DEMİRCİOĞLU, İ. H. (2006). “Avrupa Birliği ülkeleri ve Türkiye’de tarih öğretiminin genel amaçlarının karşılaştırmalı bir değerlendirmesi”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 133-146.
DEMİRCİOĞLU, İ. H. (2007). Tarih Öğretiminde Öğrenci Merkezli Yaklaşımlar. Ankara: Anı Yayıncılık.
DEMİRCİOĞLU, İ. H. ve TOKDEMİR, M. A. (2008). “Değerlerin oluşturulma sürecinde tarih eğitimi: amaç, işlev ve içerik”, Değerler Eğitimi Dergisi, 6(15), 69-88.
DEWEY, J. (2001). “Temel eğitimde tarihin amacı” (Çev. B. Ata), Milli Eğitim Dergisi, 147, 43- 45.
DİLEK, D. (2007). Tarih Derslerinde Öğrenme ve Düşünce Gelişimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
HALBERT, K. (2009). History teaching and the values agenda. Unpublished PhD Thesis, James Cook University, Australia.
GRAY, I. (2000). “Teaching ethics, History and SOSE”, The History Teacher, 28(2), 28-30.
HOCA, S. R. (1995). Tarih felsefesi bağlamında Türkiye’de tarih eğitimi ve uygulanan politikalar. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
KAPLAN, İ. (1999). Türkiye’de Milli Eğitim İdeolojisi. İstanbul: İletişim Yayınları.
KESKİN, Y. (2008). Türkiye’de sosyal bilgiler öğretim programlarında değerler eğitimi: tarihsel gelişim, 1998 ve 2004 programlarının etkililiğinin araştırılması. Yayınlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
KESKİN, Y. (2012). “Cumhuriyet dönemi ortaokul tarih programlarına yönelik bir analiz: Politik ve ideolojik yaklaşımların programlara yansıması”, Electronic Journal of Social Sciences, 11(40), 109-128.
KESKİN, Y. ve ÖĞRETİCİ, B. (2013). “Sosyal bilgiler dersinde ‘duyarlılık’ değerinin etkinlikler yoluyla kazandırılması: nitel bir araştırma”, Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 143-171.
MEB (2004). Sosyal Bilgiler Öğretim Programı. URL: http://programlar.meb.gov.tr MEB (2007). Ortaöğretim 9. Sınıf Tarih Dersi Öğretim Programı. http://programlar.meb.gov.tr
MEB (2011a). Ortaöğretim 10. Sınıf Tarih Dersi Öğretim Programı. http://programlar.meb.gov.tr
MEB (2011b). Ortaöğretim 11. Sınıf Tarih Dersi Öğretim Programı. http://programlar.meb.gov.tr
MERTER, F. ve ŞEKERCİ, H. (2015). “Değerlerin kaybolma durumuna ilişkin sınıf öğretmeni görüşlerinin değerlendirilmesi”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 10/3 Winter 2015, p. 851-
874, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies .7987, ANKARA-TURKEY
OKUR, Y., GENÇ, İ., ÖZCAN, T., YURTBAY, M., ve SEVER, A. (2014a). Ortaöğretim Tarih 9. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
OKUR, Y., AKSOY, M., KIZILTAN, H., SEVER, A., ÖZTÜRK, M. ve KARAMAN, M. (2014b). Ortaöğretim Tarih 11. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
ÖZBARAN, S.(1992). Tarih ve Öğretimi. İstanbul: Cem Yayınevi.
ÖZKAN, R. ve SOYLU, A. (2014). Eğitim fakültesi öğrencilerinin benimsedikleri temel insani değerler (Niğde il örneği), Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/2 Winter 2014, p. 1253-1265, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, ANKARA-TURKEY
ÖZTÜRK, C. (2007). “Sosyal bilgiler: Toplumsal yaşama disiplinler arası bir bakış”. C. Öztürk (Ed.). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi Yapılandırmacı Bir Yaklaşım içinde (s. 21- 50). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
ÖZTÜRK, İ. H. (2009). “Yeni ortaöğretim tarih programları üzerine eleştirel bir inceleme” (Tam Metin). The First International Congress of Educational Research, Çanakkale, Türkiye (1-3 Mayıs).
ÖZTÜRK, İ. H. (2011). “Curriculum reform and teacher autonomy in Turkey: the case of the history Teaching”, International Journal of Instruction, 4(2), 113-128.
PRİNG, R. (2010). “Introduction”. In T. Lovat, R. Toomey and N. Clement (Ed.), International Research Handbook on Values Education and Student Wellbeing. UK: Springer.
SAFRAN, M. (2002). “Orta öğretim kurumlarında tarih öğretiminin yapı ve sorunlarına ilişkin bir araştırma”, Türk Yurdu Dergisi, 22(175), 73-79.
SEMERCİ, N. ve ÖZER, B. (2004). “Duyuşsal davranışların kazandırılmasında tarih derslerinin öğretiminin rolü” (Tam Metin). XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya, Türkiye (6-9 Temmuz).
VELLA, Y. (2001). “Yaratıcı tarih öğretimi”, Milli Eğitim Dergisi. Cev. Bahri Ata. Ankara: MEB Yayınları, URL: http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/150/vella_ata.htm
TURAN, V., GENÇ, İ., ÇELİK, M., GENÇ, C., ve TÜREDİ, Ş. (2014). Ortaöğretim Tarih 10. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
ULUSOY, K. (2005). “Tarih dersinde ahlaki değerlerin aktarımı (bir okuma parçası örneği)”, Milli Eğitim Dergisi, 168, 126-133.
ULUSOY, K. (2010). “Değer eğitimi: Davranışçı ve yapılandırmacı yaklaşıma göre hazırlanan tarih programlarında değer aktarım”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 32-51.
YILDIRIM, A. ve ŞİMŞEK, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
YİĞİTTİR, S. ve ÖCAL, A. (2011). “Lise tarih öğretmenlerinin değerler ve değerler eğitimi konusundaki görüşleri”, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13(20), 117-124.