1980 ASKERİ DARBESİ ÖNCESİ İNGİLİZ DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI PERSPEKTİFİNDEN MİLLİYETÇİ HAREKET PARTİSİ

Soğuk Savaş Dönemi konjonktüründe dünyadaki gelişmelere paralel olarak Türkiye'deki ideolojik kutuplaşma, diyalog kapılarının kapanmasına ve silahlı çatışmaların sokaklarda kendini göstermesine sebep olmuştur. Sol ideolojinin evrensel komünizmi Türkiye'ye taşıma amacı karşısında devletin yetersiz kalması üzerine en ciddi direnci gösteren fikir akımı Türk milliyetçiliği olmuştur. Türk milliyetçiliğinin bu süreçte sosyal ve siyasi kurumları olarak ortaya çıkan ''Ülkücü Hareket'' ve ''MHP'', Türkiye'deki tüm sol akım ve fraksiyonların içtimai, siyasi, iktisadi ve kültürel propagandalarıyla mücadele etmekle kalmamış, militer bir direnç de göstermiştir. Türkiye'nin 1980 öncesi kriz döneminin önemli unsurlarından olan MHP ve milliyetçi kuruluşlar Batılı büyük devletlerin merceği altına alınmış ve kendi politikaları çerçevesinde kanaat ve değerlendirmeler yapmışlardır. Bu çalışmada da 2 Eylül 1980 tarihli, Birleşik Krallık'ın Ankara Büyükelçiliği tarafından hazırlanmış''The Nationalist Action Party'' (Milliyetçi Hareket Partisi) başlıklı uzunca bir raporun değerlendirilmesi yapılacaktır. İngiliz Dışişleri Bakanlığı 1980 Askeri Darbesi öncesi, MHP'nin kökeni, amaçları ve sağ politik şiddetteki sorumluluğuyla alakalı Ankara Büyükelçiliği'nden kapsamlı bir rapor talep etmiştir. Büyükelçiliğin Londra'ya gönderdiği bu rapor, Türkiye'nin darbe öncesi siyasi ikliminde ve şiddet olaylarında MHP ve lideri Alparslan Türkeş'in konumunu dış perspektiften yansıtması açısından değerlidir

THE NATIONALIST ACTION PARTY FROM THE PERSPECTIVE OF THE BRITISH SECRETARY OF STATE FOR FOREIGN AFFAIRS BEFORE 1980 MILITARY COUP D’ETAT

Ideological polorization in Turkey in parallel with the developments in the world on the basis ofthe conjuncture of the Cold War period resulted in closure of the the doors for the dialogues and the appearence of the armed conflicts on streets. Turkish nationalism has been the ideology which showed the most serious resistance against the left ideology which aims to bring the universal communism to Turkey upon the satate’s failure to struggle. ‘’Idealist Movement’’ and ‘’The NAP’’ emerged as social and political institutions of Turkish nationalism during this period not only struggled with social, political, economical and cultural propagandas of all left movements and fractions but displayed a military resistance. The NAP and nationalist institutions which were the major elements of Turkey’s pre 1980 crisis period were investigated by the Western Powers and they made some evaluations within the frameworks of their politics. In this study, an extensive report which was prepared by Ankara Embassy of the United Kingdom, titled ‘’The Nationalist Action Party’’ and dated 2nd of September 1980 will be evaluated. The British Secratary of State for Foreign Affairs demanded a comprehensive memorandum from the British Embassy of Ankara regarding the nature, objectives and the responsibility of the NAP on the right wing political violence before 1980 Military Coup D’etat. The memorandum despatched to London by Embassy, is quite crucial because it reflects a foreign perspective of The NAP and his leader Alparslan Türkeş on the climate of the pre-coupe political and the violence in Turkey

___

  • Public Record Office (PRO)
  • Foriegn and Colonial Office (FCO)
  • PRO, FCO 9/3054/WST 014/1, Foreign Office to Ankara, Nationalist Action Party, 24 July 1980
  • PRO, FCO 9/3054/WST 014/1/154 A, Ankara to Foreign Office, Nationalist Action Party, 2 September 1980
  • Ahmad,Feroz; Turgay, Bedia (2010), Türkiye’de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi: 1945-1971, Ankara: Bilgi Yayınevi.
  • Altınoğlu, Mustafa (2015), ‘’7 Haziran Seçimine Doğru Milliyetçi Hareket Partisi (MHP)’’, SETA Sayı 126, Mayıs.
  • Aydın Suavi; Taşkın, Yüksel (2014), 1960’tan Günümüze Türkiye Tarihi, İstanbul: İletişim Yay.
  • Ayvazoğlu, Beşir (1998) ‘’Ah O Eski Ülkücüler’’, Türkiye Günlüğü, Sayı 50, Mart – Nisan.
  • Bora, Tanıl; Can, Kemal (2009), Devlet, Ocak, Dergah – 12 Eylül’den 1990’lara Ülkücü Hareket, İstanbul: İletişim Yay.
  • Bozdemir, Mevlüt (1980), Türkiye’de Terörün Sosyolojik Kaynakları, Ankara.
  • Çalık, Mustafa (1995), Siyasi Kültür ve Sosyolojinin Bazı Kavramları Açısından MHP Hareketi – Kaynakları ve Gelişimi 1965-1980, Ankara : II. Baskı Cedit Neşriyat.
  • Ergil, Doğu (1980), Türkiye’de Terör ve Şiddet, Ankara: Turhan Kitabevi.
  • Landau, Jaacob M. (1979), Türkiye’de Sağ ve Sol Akımlar, (Çev. Erdinç Baykal), Ankara: Turhan Kitabevi.
  • Mardin, Şerif (1978), ‘’Youth and Violence in Turkey’’, Archives Europennes de Sociology, Tome XIX, No:2.
  • Sencer, Muzaffer (1971), Türkiye’de Siyasi Partilerin Sosyal Temelleri, İstanbul: Geçiş Yay.
  • www.eskimeyendostlar.net/makale/8-9-subat-1969-ckmp-mhp-kurultayi-aciskonusmasi/4766
  • www.wikipedia.org/wiki/43._Türkiye_Hükûmeti