1927 GENEL NÜFUS SAYIMI SONUÇLARINA GÖRE BİTLİS’İN NÜFUS FONKSİYONLARI

Bu çalışmada, 1927 yılında yapılan Türkiye'nin ilk genel nüfus sayımına göre Bitlis vilayetinin nüfus özelikleri ele alınmıştır. Öncelikler 1927 yılı öncesi Bitlis'in idari yapısı ele alınmıştır. Osmanlı döneminde yapılan nüfus sayımlarında Bitlis nüfusu tespit edilmiştir. Daha sonra ise 1927 nüfus sayım sonuçlarına göre Bitlis ve ilçelerindeki nüfus; cinsiyet itibarıyla nüfus, okur-yazarlık, medeni hal, doğum yerleri, yaş grupları, sakatlıklar, iktisadi faaliyet açısından ele alınmıştır. Bu sayım Avrupalı uzmanlar denetiminde Avrupa standartlarına uygun bir sayım olmuştur. Bu sayımda nüfusun nitelikleri üzerinde durulmuştur. Bu çok önemlidir. Böylece sadece nüfus miktarı hakkında değil gelecekte nüfusun niteliklerinin ve ihtiyaçlarının ne olacağı da saptanarak ilgili tedbirler ve kararlar alınabilmiştir. Tüm bunlar kısıtlı olan kaynakların ihtiyaçlar doğrultusunda harcanabilmesini sağlamıştır. Ayrıca nüfusun sosyal nitelikleri hakkında da veriler sağlanmıştır(Ülkedeki çocuk, yetişkin ve yaşlı nüfus, evlenme ve boşanma oranları, okuryazar nüfus, çalışma sektörleri, ülkede ihtiyaç duyulan iş kolları, istihdam edilen nüfus, işsizlik oranları ve işsiz sayısı gibi.). Türkiye Cumhuriyeti'nde gerçekleşen bu ilk nüfus sayımında yanlılıklar ve eksiklikler de yapılmıştır(Okuryazar nüfus tespit edilirken 0 yaşından itibaren sayılmış ve pek çok bebek okuryazar olmayan olarak sayılmıştır. Bu eksiklik medeni hal incelenirken de yapılmıştır. Yaş kıstası konmadığı için 0 yaşından başlayarak pek çok bebek ve çocuk bekâr kategorisine eklenmiştir. Bundan dolayı ülke genelinde bekâr sayısı çok fazla çıkmıştır. Bu eksiklikler ileriki yıllarda yapılacak olan nüfus sayımlarında giderilmiştir.)

1927 GENERAL POPULATION CENSUS RESULTS BY BITLIS

In this study, conducted in 1927 by the province of Bitlis, Turkey's first general census of the population characteristics are discussed. First, before the year 1927 is considered the administrative structure of Bitlis. The census population of Bitlis in the Ottoman period were identified. Then, according to the 1927 census the population of Bitlis and districts; population as gender, literacy, marital status, place of birth, age, disabilities, are discussed in terms of economic activity. This counting of European experts under the supervision of a census has been compliance with European standards. In this census focused on the nature of the population. This is very important. Thus, not only about the amount of population, the nature and needs of the population in the future, what would be identified and the related measures and decisions could be taken on. All of these needs with limited resources are used in accordance enables. In addition, the population 's social attributes about data is provided ( the country's children, adults and the elderly population, marriage and divorce rates, literacy, study the industry in the country needed its business lines, the employed population, the unemployment rate and the number of unemployed as. ) . Republic of Turkey, which took place in this first national census biases and omissions have been made ( Literate population were detected 0 years counted from and so many baby illiterate as were counted. These shortcomings marital status when examining were also made. Age criterion are omitted for 0 years, starting many baby and children are added to the single category. Therefore too many single rose across the country. These shortcomings in future years has been fixed in the upcoming census. )

PDF

___

ARSLAN, Nebahat Oran -İlyas TOPÇU; “Cumhuriyet Döneminde Kars’ta Nüfus”, Karadeniz İncelemeleri Dergisi, S.6/2012, s.87-124.
ARVAS, Mehmet Sıddık; 208 Numaralı Şer’iye Sicili Defterlerine Göre Bitlis’in Ekonomik, Sosyal ve Dini Durumu, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2007.
ATASOY, Ahmet-M. Dursun Çitçi; “Elazığ Şehri’nin Nüfus Özellikleri ve Çevrenin Toplum Sağlığı Üzerindeki Etkisi”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 4/3 Spring 2009, s. 197-226.
Başbakanlık İstatistik Umum Müdürlüğü; Umumi Nüfus Tahriri, Fasikül I, Hüsnütabiat Matbaası, Ankara, 1929.
Başbakanlık İstatistik Umum Müdürlüğü; 1935 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1937.
BAŞOL, Koray; Demografi(Genel ve Türkiye), İzmir, 1984.
Başvekâlet Merkezi İstatistik Müdüriyeti Umumiyesi, Umumi Nüfus Tahriri, Türk Ocakları Merkez Heyeti Matbaası, Ankara, 1928.
BAYRAKTAR, Hilmi; Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Urfa Sancağı, Elazığ 2007.
“Bitlis”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. VI, s. 225-228.
“Bitlis” Yurt Ansiklopedisi, C.II, 1982.
ÇAVDAR, Tevfik; Türk Demokrasi Tarihi(1830-1950), Ankara, 2008.
DEMİRTAŞ, Mehmet; “XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Bitlis Vilayeti’nde Nüfus”, Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. IX, S. I, Diyarbakır, 2007, s. 131-149.
DENY, J. ; “Sancak”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. X.
D.İ.E; 1965 Genel Nüfus Sayımı, İdari Bölünüş, 24 Ekim 1965, Ankara, 1968.
ERTÜRK, Yaşar; Milli Mücadele Döneminde Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da Yabancı Devletlerin Faaliyetleri(1918-1922), Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Elazığ, 2007.
GÖK, Salhadin; Tek Parti Döneminde Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da İskân Politikaları (1923- 1950), Dokuz Eylül Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir, 2005.
IŞIK, Sedat; Birinci Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Bitlis Milletvekilleri, Atatürk Üniversitesi, Soysal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum, 2011.
KARA, Hidayet-Sami YUCA; “Cumhuriyetin İlk Nüfus Sayımına göre Iğdır’da Demografik Yapı”, History Studies, C. 2/3, 2010, s. 189-200.
KARADENİZ, Yılmaz; “Bitlis’te Ermenilerin Müslüman Halka Yaptıkları Katliamlar ve Batılı Devletlerin Katliamlardaki Rolü(1913-1919), Turkish Studies - International Periodical For The Languages, terature and History of Turkish or Turkic Volume 6/1 Winter 2011, s. 1405-1420.
KARAL, Enver Ziya; Osmanlı İmparatorluğunda İlk Nüfus Sayımı 1831, Ankara, 1997.
KARPAT, Kemal; Osmanlı Nüfusu(1830-1914), çev. Bahar Tırnakçı, Timaş yayınları, İstanbul, 2010.
KHALAF, Salem; Doğu Anadolu Bölgesi Nüfus Özellikleri, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2006.
KILIÇ, Davut; “Rus Generali Mayewski’nin Raporuna Göre Van-Bitlis Vilayetlerinde Ermenilerin Sosyal-Dini Yapısı ve Ermeni Meselesinin Gelişimi”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/1 Winter 2014, s. 259-269.
KODAL, Tahir; “Türkiye Cumhuriyeti’nin İlk Genel Nüfus Sayımında Çorum Vilayeti’nin Nüfus Özellikleri”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. XIX, S. I, Elazığ, 2009, s. 233- 258.
KOÇAŞ, M. Sadi; Tarihte Ermeniler ve Türk-Ermeni İlişkileri, İstanbul, 1990.
ONUR, Hüdavendigar; Millet-i Sadıka’danHayk’ın Çocuklarına Ermeniler, İstanbul, 1999.
ÖĞEL, Bahaeddin ve Diğerleri; Türk Milli Bütünlüğü İçerisinde Doğu Anadolu, Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü, Ankara, 1985.
ÖZSOY, Mehmet Halit; 1919-1938 Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da Çıkan İsyanların Siyasi, Sosyal ve İktisadi Sebepleri, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2007.
SERTEL, Savaş; “Türkiye Cumhuriyeti’nin İlk Nüfus Sayımına Göre Dersim Bölgesinde Demografik Yapı”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. XXIV, S. I, Elazığ 2014, s. 269-282.
TAMER, Aytül -Alanur ÇAVLİN BOZBEYOĞLU, “ 1927 Nüfus Sayımının Türkiye’de Ulus Devlet İnşasındaki Yeri: Basında Yansımalar.”, Nüfusbilim DergisiTurkish Journal of Population Studies, 2004, S. 26, s. 73-88.
URAL, Gültekin; Ermeni Dosyası, İstanbul, 1998.
ÜNAL, Kenan; Doğu Anadolu Bölgesinde Ermeni Mezalimi ve Halk Üzerindeki Etkileri, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta 2000.
ÜNER, Sunday; Nüfus Bilim Sözlüğü, Ankara, 1972.
YAŞA, Recep; Bitlis’te Türk İskânı(XII. ve XIII.Yüzyıl), Ahlat Kültür Vakfı Yayınları, No: II, Ankara, 1992.
YUCA, Sami; “Cumhuriyet Döneminin İlk Nüfus Sayımına Göre Muş İlinin Nüfus Özellikleri.”, Akademik Bakış Dergisi, S. 24(Nisan, Mayıs, Haziran) 2011, Celalabat-Kırgızistan, 2011, s. 1-31.