16. Asırda gemi yolculuğunu yeren bir manzume: Cûyî’nin Keştî-nâme’si

XVI. yüzyıl şairlerinden biri olan Cûyî’nin hayatı hakkındaki bilgilerimiz çok sınırlıdır. Sadece Rızâ Tezkiresi ve S. Nüzhet Ergun’un Türk Şairleri’nde hayatı hakkında bilgi vardır. Pervane Bey Mecmuası’nda iki gazeli bulunan şairin, iki yazma şiir mecmuasında da “Keştî-nâme” adlı bir manzumesi tespit edilmiştir. Manzumedeki bilgilere göre, gemi kaptanlığı görevini yapan Cûyî, Tunusludur. Bu makalede, şairin hayatı ve gemiye binmenin sıkıntılarını anlattığı “Keştî-nâme” adlı manzumesi üzerinde durulmuştur.

A Poem which Disparages sailing in 16. Century: Cûyî’s Kesti-nâme

Our knowledge about the life of Cûyî, one of the poets of the 16th century is very limited. There are only information about his life in Tezkire of Riza and S. Nuzhet Ergun’s “Türk Şairleri” (Turkish Poets). There have been found two ghazels (odes) belonging to the poet in Pervane Bey Review. There is also found a Keshtiname of him in two Reviews of poetry manuscripts. According to the data found in the poem, Cuyi who had been a captain of ship was from Tunisia. In this article, life of the poet, and his Keshti-nâme which narrates the problems during sailing were mentioned.

PDF

___

ANETSHOFER, Helga, “Long Live Otoman Studies- Andreas Tietze’yi (1914-2003) Hatırlarken”, Journal Of Turkhis Studies, Volume 30/1, Orhan Okay I, Harvard Üniversitesi (2005), s. 316-345.
TIETZE, Andreas, “XVI. Asır Türk Şiirinde Gemici Dili, Âgehî kasidesi ve tahmisleri”, Türkiyat Mecmuası IX (1951), s. 113-138.
TIETZE, Andreas, “XVI. Asır Türk Şiirinde Gemici Dili, Nigârî, Kâtibî, Yetîm”, Fuat Köprülü Armağanı, Osman Yalçın Matbaası, İstanbul, 1953, s. 501-522.
AYDEMİR, Yaşar, “Şiir Mecmuaları ve Metin Teşkilinde Mecmuaların Rolü”, Bilig, S.19 (2001), s. 147-156.
AYDEMİR, Yaşar, “Şiir Mecmuaları ve Metin Teşkilinde Mecmuaların Rolü”, Türk Kültürü, S. 464 (2007), s. 731-744.
AYDEMİR, Yaşar, “Metin Neşrinde Mecmuaların Rolü ve Karşılaşılan Problemler”,Türkoloji Araştırmaları/Turkish, Studies, Tunca Kortantamer Özel Sayısı, Editor: Atabey Kılıç-Sibel ÜST, S. 2-3, Summer (2007), s. 122-137.
AYPAY, İrfan, “Mehmet Emin Vahîd Paşa’nın Eserlerinde Batı Kökenli Kelimeler”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi/Journal of Turkhis World Studies, C. V, S. 2 (2005), s. 179-184.
BULUT, Abdullah, Rasih'in Gemi Ve Gemicilikle İlgili Bir Tarih Manzumesi, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 21 (2003), s. 73-83.
ERGUN, Saadettin Nüzhet (ts.), Türk Şairleri, I-IV.
GÜRÇAY, Lutfi Gemici Dili, İstanbul, 1943.
HENRY& KAHANE, Renee, TIETZE, Andreas, The Lingua Faranca In The Levant, Turkish Nautical Tems of İtalian and Grek Origin, Üniversity of İllinois Pres, Urban, 1958.
Hüseyin Amîd, Ferheng-i Amîd, Müessese-i İntişârât-ı Emîr-i Kebîr, Tahrân, 1369.
İPEKTEN, Haluk, vd., Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1988.
KILIÇ, Atabey, “Süleymaniye Kütüphanesi Reşid Efendi 977’de Kayıtlı Manzum Sözlük Mecmuası Hakkında”, Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Uluslararası Türklük Bilgisi Sempozyumu (25-27 Nisan 2007 Erzurum), Bildiriler-2 (2009), s. 663-676.
KÜÇÜK, Sabahattin, Bâkî Dîvânı Tenkitli Basım, AKM Yayınları, Ankara, 1994.
MUTÇALI, Serdar, Arapça-Türkçe Sözlük, Dağarcık, İstanbul, 1995.
ÖLMEZ, Mehmet, “Türkçenin Yorulmaz Araştırıcısı Andreas Tietze’nin Ardından”, Toplumsal Tarih, S. 122 (2004), s. 50-53.
PALA, İskender, “Osmanlı Şiirinde Gemici Dili”, Şairlerin Dilinden, Kapı Yayınları, İstanbul, 2008. Şemsettin Sami, Kâmûs-ı Türkî, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992.
YILMAZ-ÖNDER Sevim, “Andreas Tietze’nin biyografisi üzerine bir deneme”, Toplumsal Tarih, S. 122 (2004), s. 54-55.
ZALOĞLU, Mustafa, Gemici Dili, Türk Deniz Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı Yayınları, İstanbul, 1988.
ZAVOTÇU, Gencay, Rıza Tezkiresi, Sahaflar Kitap Sarayı, İstanbul, 2009