Cumhuriyetten günümüze Türk eğitim sisteminde ders kitabı incelemesine dair iki örnekleme

Osmanlı devrinden günümüze kadar tarihsel süreçte sosyal yaşamda olduğu gibi eğitimde de değişme ve gelişmeler meydana gelmiştir. Bu değişim ve gelişmeler toplumsal düşünce yapısını etkilemiştir. Sosyal değişimlerin izlenebileceği kaynaklardan biri de ders kitaplarıdır. Bu bakımdan devrin bakış açısının belirlenmesi ya da değişimin ne ölçüde gerçekleştiğini algılayabilmek için ders kitaplarının içeriğinin incelenmesi kaçınılmazdır. Bu yaklaşımla aşağıda, 1922’de okutulan birinci sınıf Millî Kız Kırâati ve 2011 yıllında okutulmakta olan birinci sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metin ve görsellerinin işlevsellikleri karşılaştırılmaya çalışılmıştır. Bu amaçla nitel araştırma yöntemlerinden tarama modeli kullanılarak iki kitap biçim ve içerik özellikleri açısından karşılaştırılmıştır. Yapılan analiz sonucunda birinci sınıf Millî Kız Kırâati kitabının biçim özellikleri bakımından yetersiz, içerik özellikleri yönünden ise güncel ve işlevsel olduğu, birinci sınıf Türkçe ders kitabının ise biçim özellikleri açısından yetersiz, içerik özellikleri açısından öğretici bilgiler içerdiği belirlenmiştir.

Two examples concerning the examination of lecture books in Turkish education system from the republican era to the present

Starting from the Ottoman period, it is possible to see that the efforts to transform and improve the society under the effect of inner and outer factors are also reflected on the lecture books of the time. In this respect, it is of importance to have a look at the lecture books of the period, in order to perceive the perspectives of the period and to what extent the change could be realized. From this point of view, in this study, it was tried to compare the functionality of the texts and visuals in the lecture book: “Milli Kız Kırâati” for the first grade students which was used in 1922 and the Turkish lecture book which is currently used for first grade students. For this purpose, the monitoring model which is one of the qualitative research methods, was used to analyse two books in terms of their forms and contents. As a result of the analysis, it was found out that the lecture book: “Milli Kız Kırâati” for the first grade students was insufficient in terms of its form features and up-to-date and functional in terms of its content features while the Turkish lecture book for first grade students is insufficient in terms of its form features and includes didactic knowledges in terms of its content features.

PDF

___

AKYÜZ, Yahya (2004). Türk Eğitim Tarihi (M.Ö. 1000-M.S. 2004), Ankara: Pegem Yayınları.
ALKAN, Cevat (1979). Eğitim Ortamları, Ankara: AÜ Eğitim Fakültesi Yayınları.
ARSLAN, Mehmet, Cumhuriyet Dönemi İlköğretim Programları ve Belli Başlı Özellikleri, http://yayim.meb.gov.tr ( 02.06.2011)
ASLAN, Erdal (2010). Türkiye Cumhuriyeti‟nin İlk Ders Kitapları, Eğitim ve Bilim, 35(158), 215-231.
BAĞLI, Melike Türkân (2002). İlköğretim Ders Kitaplarındaki Kadın ve Erkek Resimlerine İlişkin Bir İnceleme, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35(1-2), 143-154.
BALODİMAS-BARTOLOMEİ, Angleyn K.(2003). Goverment Influes On Cultural Diversity In Foreign Language Textbooks: A Content Analysis of Illustration, Ph.D. Thesis, Chicago, İllinois, America.
BİNBAŞIOĞLU, Cavit (1994). Ders Kitapları Üzerine, Çağdaş Eğitim Dergisi, No: 195, Ocak, s.26-33.
BRİSCOE, Angela (2005). Representations of Mohawk&Native Histories in High School Textbook, Degree of Master of Arts, Concordia University Montreal, Canada.
CEYHAN, Erdal ve YİĞİT, Birol (2004). Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi, Ankara: Anı Yayıncılık.
CİCİOĞLU, Hasan (1985). Türkiye Cumhuriyetinde İlk ve Ortaöğretim (Tarihi Gelişimi), Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
ERDEM, Yasemin Tümer (2007). II. Meşrutiyet‟ten Cumhuriyet‟e Kızların Eğitimi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Tarihi Anabilim Dalı Yakınçağ Anabilim Dalı, Basılmamış Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Mücteba İlgürel, İstanbul.
ERGÜN, Mustafa (1996). II. Meşrutiyet Devrinde Eğitim Hareketleri (1908-1914), Ankara: Ocak Yayınları.
ERGÜN, Mustafa (1996). Ders Programları ve Ders Kitapları Tarihi-I, Medreselerde Okutulan Dersler ve Ders Kitapları, A.K.Ü Anadolu Dil-Tarih ve Kültür Araştırmaları Dergisi, 1-16. www.davetçi.com.g_yaziler_medrese_dersleri_htm (21.04.2011).
ERGÜN, Mustafa (1997). Atatürk Devri Türk Eğitim, Ankara: Ocak Yayınları.
ERGÜN, Mustafa, “Emrullah Efendi Hayatı-Görüşleri-Çalışmaları”, http://dergiler.ankara.edu.tr (18.05.2011)
ERGÜN, Mustafa ve DUMAN, Tayyip, 19. Yüzyılda Osmanlı Askerî Okularının Ders Programları ve Ders Kitapları, www.eğitim.edu.tr (18.05.2011).
HAMSIK, Marie J. (1984). Reading, Reability, And The ESL Reader, Ph.D. Thesis, The Florida State University, U.S.
HUFFMAN, Lois Elaine (1998). Racial And Ethnic Portrayal in Widely Adopted Reading Methods Textbooks, Ph.D. Thesis, North Carolina State University, U.S.
KALUPA, Nancy Elizabeth Pruitt (1984). The Making of a Chinese, Post-Mao: Political Socialization Content in Chinese Elementary Language Textbooks, Pf.D. Thesis, University of Georgia, Athens.
KARA, İsmail ve Birinci, Ali (1997). Mahalle Mektebi Hatıraları, İstanbul: Kitabevi Yayını.
KODAMAN, Bayram (1999). Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
KURNAZ, Şefika (1992). Cumhuriyet Öncesinde Türk Kadını(1839-1923), İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
LİEW, Peck-Chong (2007). An Analysis Of Gender And Ethnıc Representatıons In Chınese And Malay Prımary School Readıng Textbooks: Grades 2-6, Pf.D. Thesis, Tennessee State University, United State.
LOVORN, Michael Glen (2003). U.S. History Textbook Comprehensiveness: A Study of How Current Textbooks Meet The Standards of Tennessee, California, Texas, New York, And Georgia, Pf.D. Thesis, United State.
ÖKTEM, Ülker, Osmanlı Medreselerinde Felsefe, http://ankara.edu.tr 02.06.2011.
ÖZMEN, Ünal (2006). Yeni Ders Kitapları Üzerine, Eğitim Zil ve Teneffüs, Algı, s.18-27. Pakize Hanım (1338-1340). Milli Kız Kıraatı, İstanbul, Evkaf Matbaası.
SAEDAH, Siraj (1990). An Analysis of Gender Stereotyping in Malay Language Elementary Reading Textbooks: Implications for Malasian Education, Ed.D., University of Pittsburgh.
SAKAOĞLU, Saim (1993). Cumhuriyet Dönemi Eğitim Tarihi, İstanbul: İletişim Yayınları.
ŞANAL, Mustafa (2003), Osmanlı Devleti‟nde Medreselere Ders Programları, Öğretim Metodu, Ölçme ve Değerlendirme, Öğretimde İhtisaslaşma Bakımından Genel Bir Bakış, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 14, 149-167.
TUTSAK, Sadiye (2002). İzmir’de Eğitim ve Eğitimciler (1850-1950), Ankara: Başbakanlık Basımevi.
TÜRER, Ali (1998). Osmanlı Devletinden Türkiye Cumhuriyetine İlköğretim Düşüncesi, Cumhuriyet’in 75. Yılında İlköğretim, 1. Ulusal Sempozyumu, Ankara: Tekışık Yayıncılık.
THOMAS, Patrica A. (2008). Latino Culture and Identiy in Spanish Textbooks for Heritage Language Learners, Ph. D. Thesis, Emory University, United States.
YAHYA Kemal (1976). Çocukluğum, Gençliğim, Siyasi ve Edebi Hatıralarım, İstanbul, Baha Matbaası.
YİM, Sungwon (2003). Globalizasyon and National Identity: English Language Textbooks of Korea, New York University, Ph.D. Thesis, United State