ÖĞRENCİLERİN “DEĞER” KAVRAMINA YÖNELİK ALGILARININ METAFORLAR ARACILIĞIYLA BELİRLENMESİ
Öğrencilerin değer kavramına yönelik algılarının metaforlar aracılığıyla belirlenmesini amaçlayan bu çalışma metaforik çalışma olup nitel bir araştırmadır. Veri toplama ve yorumlama sürecinde nitel araştırma yöntemleri desenlerinden biri olan olgubilim deseni kullanılmıştır. Araştırma çalışma grrubu ölçüt örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Elde edilen veriler için içerik analizi yapılmıştır. Bu araştırmanın çalışma grubu, Konya il merkezinde 2016-2017 eğitimöğretim yılında ilkokul, ortaokul ve lisede eğitim gören 897 öğrenciden oluşmaktadır. Katılımcıların 569’u (%63) kız, 327’si (%37) erkek öğrencilerden oluşmaktadır. Ayrıca, katılımcıların 79’u (%9) ilkokul öğrencisi, 338’i (%38) ortaokul öğrencisi, 480’i (%53) lise öğrencileridir. Veri toplama aracı olarak, açık uçlu maddelerden oluşan “Değerlerle İlgili Kavram Çağrışım Formu” kullanılmıştır. Verilerin analizi sonucunda yedi tema elde edilmiştir. Bu temalar; Devamlılığının sağlanması açısından değer, Eğitimin yapıtaşı ve eğitim açısından önemli bir unsur olarak değer, Hayata yön veren bir unsur olarak değer, İnsanların yaşamına etki eden bir unsur olarak değer, Kıymet taşıyan bir unsur olarak değer, Önem arz eden bir unsur olarak değer, Tutum ve davranışlara yön veren unsur olarak değer elde edilmiştir. Araştırmada lise öğrencilerinin sıklıkla metafor ürettikleri temaların ilkokul ve ortaokul öğrencilerinin en sık metafor ürettikleri temalarla aynı temalar olduğu görülmektedir. Değer kavramına yönelik algının, ilkokul ve ortaokulun devamında lise yıllarında da öğrenci algısının genel olarak değişmediğini gösterir niteliktedir. Öğrencilerin değerleri hayata yön veren unsur, kurallar bütünü olarak değerlendirdikleri bulunmuştur. Değer ile ilgili yapılan tanımların araştırmanın sonucunu desteklediği, değerin hayata ve insanların yaşamına etki ettiğine yönelik temaların birbirini tamamladığı ve açıkladığı görülmektedir. Ayrıca, metafor tabanlı öğretim etkinliklerin soyut kavramların ve değerlerin öğretilmesinde oldukça etkili olduğu söylenebilir. Bu bağlamda ebeveynlerinden destek alarak değerler eğitiminin önem verildiği ve değerlerin aşılandığı okullara devam eden öğrencilerin ruh sağlıklarının da iyi olması beklenmektedir.
DETERMINATION OF STUDENTS' PERCEPTION OF VALUE THROUGH METAPHORS
This study aims to determine students’ perceptions on the concept of value through metaphors and is a metaphorical study and a qualitative research. Phenomenology was employed for the process of data collection and interpretation. Criterion sampling method was employed while detecting the participants. The data was analyzed using content analysis. The study group of this study includes 897 students studying at primary, secondary and high schools in the province of Konya during 2016-2017 academic year. 569 (63%) of the participants were female students while 328 (37%) of them were male. In addition, 79 (9%) of the participants were primary school students, 338 (38%) were secondary school students and 480 (53%) were high school students. As the data collection tool, a from titled as “Concept Associative Form of Values” consisting of openended items was used. As a result of the data analysis, seven themes were produced. These themes include the following: Value in terms of ensuring continuity, Value as an important element and milestone of education, Value as a life-directing element, Value as an element affecting people's lives, Value as an element that holds value, Value as an element that is of importance, Value as an element directing attitudes and behaviors. The results showed that the themes on which high school students produced metaphors are the same as the ones elementary and secondary school students did. The results also showed that students’ perception of value does not change when they move from elementary and secondary schools to high school. It was found out that the students perceived values as life-directing elements and a body of rules. It was also seen that the definitions of value supported the results of this research. The themes related to the effect of value on life and people's lives have explained and matched with one another. In addition, metaphor-based teaching activities can be said to be very effective in teaching abstract concepts and values. In this context, it is expected that the mental health of the students who study in schools where parents are involved, and values are considered essential will be good.
___
- Akkaya, A. (2011). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin konuşmaya ilişkin algıları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(7), 1-9.
- Aladağ, S., & Kuzgun, M. P. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının ‘değer’ kavramına ilişkin metaforik algıları. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 163-193.
- Arslan, N. (2018). Emotional self-efficacy and positive values. Int. J. Happiness and Development, 4(2), 37-146.
- Aydın, E., & Sulak, S. E. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının ‘değer’ kavramına yönelik metaforik algıları. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 482-500.
- Bacanlı, H. (2016). Değer eğitimine bir çözüm olarak değer bilinçlendirme. Eğitimde Gelecek Arayışları: Dünden Bugüne Türkiye’de Beceri, Ahlak ve Değerler Eğitimi Uluslararası Sempozyumu (16-18 Nisan 2015) Bildiri Kitabı (ss. 21-28). Yayına Hazırlayanlar: A. Güvenç Saygın ve Murat Saygın. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
- Bacanlı, H. (2017). Değer bilinçlendirme yaklaşımı. İstanbul: Çizgi Kitabevi.
- Bal, U. G. (2004). Çocuklar ve değer eğitimi. Çoluk Çocuk Dergisi, 45, 18-20.
- Balcı, F. A., & Yanpar Yelken, T. (2010). İlköğretim öğretmenlerinin “değer” kavramına yükledikleri anlamlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(39), 81-90.
- Baysal, N. (2013). Ortaokul sosyal bilgiler derslerinde değerler eğitimi uygulamalarının öğretmenler yönüyle değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Niğde Üniversitesi, Niğde.
- Berkowitz, M. W., & Bier, M. C. (2004). Research-based character education. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 591, 72-85.
- Bozpolat, E. (2015). Türkçe öğretmen adaylarının dört temel dil becerisine ilişkin metaforik algıları.
- Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(11), 313-340. DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8020, ANKARA-TURKEY.
- Çelik, Ö., Esmer, B., & Yılmaz, E. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının değer öğretimine yönelik algıları.
- Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11(19), 229-244. DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8020, ANKARA-TURKEY.
- Çelikten, M. (2006). Kültür ve öğretmen metaforları. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 269-283.
- Çengelci, T., Hancı, B., & Karaduman, H. (2013). Okul ortamında değerler eğitimi konusunda öğretmen ve öğrenci görüşleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 33-56.
- Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Egitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712.
- Ekşi, H., & Okudan, A. Y. (2011). Eğitim yöneticilerinin bakışı açısı ile değerler eğitimi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 8(2), 178-190.
- Evin, İ., & Kafadar, O. (2004). İlköğretim sosyal bilgiler programının ve ders kitaplarının ulusal ve evrensel değerler içerik çözümlemesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 293-304.
- Gültekin, M. (2013). İlköğretim öğretmen adaylarının eğitim programı kavramına yükledikleri metaforlar. Eğitim ve Bilim, 38(169), 126-141.
- Gün, M. (2015). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin “Türkçe Sözlük” kavramına ilişkin metaforik algıları.
- Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(7), 447-466. DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8020, ANKARA-TURKEY.
- Güngör, E. (2000). Değerler psikolojisi üzerine araştırma. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Huang, F. L., & Cornell, D. G. (2016). Using multilevel factor analysis with clustered data:ınvestigating the factor structure of the positive values scale. Journal of Psychoeducational Assessment, 34(1), 3–14.
- Kinnier, R. T., Jerry L. K., & Therese, M. D. (2000). A short list of universal moral values. Counseling and Values, 45(1), 4-16.
- Kolaç, E., & Karadağ, R. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının “değer” kavramına yükledikleri anlamlar ve değer sıralamaları. İlköğretim Online, 11(3), 762-777.
- Lakoff, G., & Johnson, M. (1980). Metaphors we live by. Chicago: University of Chicago Press.
- Myyry, L., Juujärvi, S. & Pesso, K. (2013). Change in values and moral reasoning during higher education. European Journal of Developmental Psychology, 10(2), 269-284.
- Nikitina, L., & Furuoka, F. (2008). “A language teacher is like...”: Examining Malaysian students’ perception of language teachers through metaphor analysis. Electronic Journal of Foreign Language Teaching, 5(2), 192-205.
- Özdemir, Z. (2012). Okul öncesi dönemde değerler eğitimi. İstanbul: Dem Yayınları.
- Park, N., Peterson, C., & Seligman, M. E. P. (2004). Strengths of character and well-being: A closer look at hope and modesty. Journal of Social and Clinical Psychology, 23, 628–634.
- Peterson, C., Ruch, W., Beerman, U., Park, N., & Seligman, M. E. P. (2007). Strengths of character, orientations to happiness, and life satisfaction. The Journal of Positive Psychology, 2, 149–156.
- Piaget, J. (1977). The development of thought. Çev.: A. Rosin. NewYork: The Viking Press.
- Polat, M. (2017). Toplumsal yaşam biçimi olarak değer. Ankara: Pegem Akademi.
- Saban, A. (2008). İlköğretim I. kademe öğretmen ve öğrencilerinin bilgi kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. İlköğretim Online, 7(2), 421-455.
- Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip olduğu metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
- Saban, A., Koçbeker, B. N., & Saban, A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(2), 461-522.
- Saunders, M., Lewis, P., & Thornhill, A. (2012). Research methods for business students. Pearson Education Limited
- Schwartz, S. H. (2010). Basic values: How they motivate and inhibit prosocial behavior. Prosocial Motives, Emotions, And Behavior: The Better Angels Of Our Nature, 14, 221-241.
- Şen, Ü. (2008). Altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin ilettiği değerler açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(5), 763-779.
- TDK. (2011). Türkçe sözlük. Ankara: TDK Yayınları.
- Ulusoy, K., & Dilmaç, B. (2012). Değerler eğitimi. Ankara: Pegem A Akademi.
- Yiğittir, S. (2010). İlköğretim öğrenci velilerinin okullarda kazandırılmasını arzuladığı değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 8(19), 207-223.
- Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.