MATEMATİK ÖĞRETMENLERİNİN ÖRGÜTSEL BAĞLILIK VE TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

Bu araştırmanın amacı, matematik öğretmenlerinin örgütsel bağlılık ve tükenmişlik düzeylerini belirlemek ve matematik öğretmenlerinin örgütsel bağlılık ve tükenmişlik düzeyi arasındaki ilişkileri betimlemektir. Araştırma da tarama modeli kullanılmış olup, araştırma kapsamında il merkezinde görev yapan tüm matematik öğretmenlerine ulaşılmıştır. Bu kapsamda veri toplama sürecinde 168 matematik öğretmeni ilgili ölçekleri cevaplamıştır. Çalışmada veri toplama aracı olarak Örgütsel Bağlılık Ölçeği ve Maslach Tükenmişlik Envanteri kullanılmıştır. Veriler SPSS paket programında analiz edilmiş olup örgütsel bağlılık ve tükenmişlik düzeylerinin belirlenmesinde aritmetik ortalama ve standart sapma değerlerine, örgütsel bağlılık ve tükenmişlik düzeyi arasındaki ilişkileri belirlemek için basit ve çoklu regresyon değerlerine yer verilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre matematik öğretmenleri örgütsel bağlılık ve alt boyutları olan Duygusal Bağlılık, Devam Bağlılığı ve Normatif Bağlılık boyutlarındaki algı düzeyi “kararsızım” olarak ortaya çıkmıştır. Yine tükenmişlik düzeyi ve alt boyutları olan Duygusal tükenme, Duyarsızlaşma ve Kişisel başarı boyutlarında matematik öğretmenlerinin algısı “kararsızım” düzeyinde çıkmıştır. Matematik öğretmenlerinin tükenmişlik algıları ve örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki basit regresyon istatistik tekniği ile değerlendirildiğinde, tükenmişlik algıları ve örgütsel bağlılıkları arasında ilişki bulunduğu görülmüştür. Bu ilişkiye göre matematik öğretmenlerinin örgütsel bağlılığı arttıkça tükenmişlik düzeyleri azalmaktadır. Matematik dersinin görece diğer derslere göre daha zor kabul edilmesi nedeni ile matematik öğretmenlerinin örgütsel bağlılığı ve tükenmişlik düzeyi önem kazanmaktadır. Bu bağlamda araştırmada matematik öğretmenlerinin örgütsel bağlılığını arttırıcı, tükenmişlik düzeylerini azaltıcı önerilerde bulunulmuştur.

INVESTIGATION OF THE ORGANIZATIONAL COMMITMENT AND BURNOUT LEVELS OF MATHEMATICS TEACHERS

The aim of this study is to determine the levels of organizational commitment and burnout of mathematics teachers and to describe the relationships between these. The Survey model was used in the study and within the scope of the research, all mathematics teachers working in the city center were reached. Within this scope, 168 mathematics teachers answered the related scales in the data collection process. Organizational Commitment Scale and Maslach Burnout Inventory were used in the study as the data collection tool. The data were analyzed in SPSS package program. In determining the levels of organizational commitment and burnout, arithmetic mean and standard deviation values were included in the study and; to determine the relationships between the level of organizational commitment and burnout, simple and multiple regression values were included in the study. According to the research results, the perception level of Emotional Commitment, continuance Commitment and Normative Commitment dimensions, which are sub dimensions of Mathematics teachers organizational commitment, turned out to be "neutral". The perception of mathematics teachers in the Emotional Burnout, Desensitization and Personal success which were sub-dimensions of the burnout level, were turned out to be "neutral". When the relationship between burnout perceptions and organizational commitment of mathematics teachers was assessed using the simple regression statistics technique, a correlation between burnout perceptions and organizational commitment was observed. According to this relationship, as the organizational commitment of mathematics teachers increases, burnout levels decrease. As mathematics is considered more difficult than other teaching subjects, the organizational commitment and burnout level of mathematics teachers gain importance. In this regard, in the research, suggestions were made to increase the organizational commitment of mathematics teachers and to reduce burnout levels.

___

  • Adıgüzel, A. ve Karadaş, H. (2014). Ortaöğretim öğretmenlerinin pozitif okul yönetimi ve örgütsel bağlılıklarının incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(48), 108-130.
  • Akten, S. (2007). Rehber öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
  • Alkan, E. (2011). Yıldırma (mobbing) davranışlarının beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin tükenmişliği üzerine etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Balıkesir.
  • Allen, J. & Meyer, J. (1990). The measurement and antecedents of affective, continuance and normative commitment to the organization Journal of Occupational Psychology, 63, 1-18.
  • Ardıç, K. ve Polatcı, S. (2008). Tükenmişlik sendromu akademisyenler üzerinde bir uygulama (GOÜ Örneği). Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 69-96.
  • Balay, R. (2000). Yönetici ve öğretmenlerde örgütsel bağlılık. Ankara: Nobel Yayıncılık.
  • Baltaş, A. ve Baltaş Z. (1993). Stres ve başa çıkma yolları, İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Baysal, A. (1995). Lise ve dengi okul öğretmenlerindeki tükenmişliğe etki eden faktörler. (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
  • Brantley, P. (1993). The many faces of commitment. Journal of Research on Christian Education, 2(1), 3–4.
  • Brown, L. A., & Roloff, M. E. (2011). Extra-role time, burnout, and commitment: The power of promises kept. Business Communication Quarterly, 74(4), 450-474.
  • Budak, G. ve Sürgevil, O. (2005). Tükenmişlik ve tükenmişliği etkileyen örgütsel faktörlerin analizine ilişkin akademik personel üzerinde bir uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 95-108.
  • Celep, C. , Bülbül, T. ve Tunç, B. (2000). Aday öğretmenlerin örgütsel adanma odakları. Trakya Üniversitesi Dergisi, Sosyal bilimler C serisi, 1, 80- 86.
  • Cemaloğlu, N. ve Şahin, D. E. (2007). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(2), 465-484.
  • Cohen, A., & Liu, Y. (2011). Relationships between in-role performance and individual values, commitment, and organizational citizenship behavior among Israeli teachers. International Journal of Psychology, 46(4), 271-287.
  • Collie, R. J., Shapka, J. D., & Perry, N. E. (2011). Predicting teacher commitment: The impact of school climate and social–emotional learning. Psychology in the Schools, 48(10), 1034-1048.
  • Coman, D., Alessandri, M., Gutierrez, A., Novotny, S., Boyd, B., Hume, K., & Odom, S. (2013). Commitment to classroom model philosophy and burnout symptoms among high fidelity teachers implementing preschool programs for children with autism spectrum disorders. Journal of Autism And Developmental Disorders, 43(2), 345-360.
  • Çankaya, S. (2017). Eğitim-araştırma hastanelerinde çalışanların iş doyumu, örgütsel bağlılık ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkilerin yapısal eşitlik modeli ile incelenmesi: ordu ili örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Biyoistatistik ve Tıbbi Bilişim Anabilim Dalı, Isparta.
  • Çetin, F., Basım H. N. ve Aydoğan, O. (2011). Örgütsel bağlılığın tükenmişlik ile ilişkisi: öğretmenler üzerine bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (25), 61-70.
  • Çilenti, M. (1984). Eğitim Teknolojisi ve Öğretim. Ankara: Kadıoğlu Matbaası.
  • Çöl, G. ( 2004). İnsan kaynaklan örgütsel bağlılık kavramı ve benzer kavramlarla ilişkisi. İş GüçEndüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 6 (2), 4-11.
  • Çokluk, Ö. (1999). Zihinsel ve işitme engelliler okullarında görev yapan yönetici ve öğretmenlerde tükenmişliğin kestirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Deliorman, R. B., Boz, İ. T., Yiğit, İ. ve Yıldız, S. (2009). Tükenmişliği ölçmede alternatif bir araç: Kopenhag tükenmişlik envanterinin Marmara Üniversitesi akademik personeli üzerine uyarlaması. İstanbul Üniversitesi, İşletme Fakültesi, İşletme İktisadı Enstitüsü Dergisi Yönetim, 20(63), 77-98.
  • Demirel, E. T., ve Derin, N. (2012). Tükenmişlik sendromunun örgütsel bağlılığı zayıflatıcı etkilerinin Malatya Merkez’de görev yapan hemşireler üzerinde incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 17(2), 509-530
  • Doğan, S. ve Özdemir, A. (2016). Mesleki ve teknik anadolu lisesi öğretmenlerinin değişime karşı dirençleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki: Bakırköy ilçesi örneği. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 11/3 Winter 2016, p. 929-952 DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9272 ISSN: 1308- 2140, ANKARA-TURKEY
  • Doğan, M.Y. ve Fırat, N.Ş. (2018). Ortaokul öğretmen ve yöneticilerinin örgütsel bağlılık düzeyleri. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 13/4,Winter 2018, p. 1361-1383 DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12568 ISSN: 1308-2140, ANKARA-TURKEY
  • Durna, U. ve Eren, V. (2005). Üç bağlılık unsuru ekseninde örgütsel bağlılık. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 6 (2), 210-219.
  • Dursun, S. (2000). Öğretmenlerde tükenmişlik ile yükleme biçimi, cinsiyet, eğitim düzeyi ve hizmet süresi değişkenleri arasındaki yordayıcı değişkenlerin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
  • Gül, H. (2002). Örgütsel bağlılık yaklaşımlarının mukayesesi ve değerlendirmesi. Ege Akademik Bakış, 2 (1), 37-56.
  • Gündüz, B. (2004). Öğretmenlerde tükenmişliğin akılcı olmayan inançlar ve mesleki bazı değişkenlere göre yordanması (Yayınlanmamış doktora tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
  • Güneş, İ., Bayraktaroğlu, S. ve Kutanis, R.S. (2009). Çalışanların Örgütsel Bağlılık ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki: Bir Devlet Üniversitesi Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3), 481-497.
  • Firestone, W. A. (1996). Images of teaching and proposals for reform: A comparison of ideas from cognitive and organizational research. Educational administration quarterly, 32(2), 209-235.
  • Frisby, B. N., Goodboy, A. K., & Buckner, M. M. (2015). Students' instructional dissent and relationships with faculty members' burnout, commitment, satisfaction, and efficacy. Communication Education, 64(1), 65-82.
  • Hollet-Haudebert, S., Mulki, J. P., & Fournier, C. (2011). Neglected burnout dimensions: Effect of depersonalization and personal nonaccomplishment on organizational commitment of salespeople. Journal of Personal Selling & Sales Management, 31(4), 411-428.
  • Ifie, K. (2014) Customer orientation of frontline employees and organizational commitment, The Service Industries Journal, 34(8), 699-714.
  • Kang, C., Kim, M., & Lee, J. (2010). The effects of a month-long sabbatical program on helping professionals of nonprofit human service organizations in South Korea: burnout, general health, organizational commitment, and the sense of well-being. Administration in Social Work, 35(1), 20-45.
  • Karadağ, İ. (2013). Tükenmişlik iş tatmini ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkilerin incelenmesi bir kamu kuruluşunda araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
  • Karagöz A. (2008). İlk ve ortaöğretim okulu yöneticilerinin öğretmenler tarafından algılanan etik liderlik rolleri ile öğretmenlerin örgütsel adanmışlıkları arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü, İstanbul.
  • Karasar, N. (2004). Bilimsel araştırma yöntemi (13. Baskı). Ankara: 3A Araştırma Eğitim Danışmanlık Ltd.
  • Kervancı, F. (2013). Tükenmişlik sendromunun örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyetine etkisini belirlemeye yönelik bir araştırma. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Yönetim Ve Organizasyon Bilim Dalı, Niğde.
  • Lo, M. C., Ramayah, T., & De Run, E. C. (2010). Dimensionality of organizational commitment to change ın tertiary education ınstitutions ın Malaysia. Journal of Academic Research in Economics (JARE), (3), 311-319.
  • Maslach, C. (1981). Burnout: A social psychological analysis (Ed: J.W. Jones), The Bunout Syndrome, Pask Ridge I: London House Press, 30-49.
  • Maslach, C. & Goldberg, J. (1998). Prevention of burnout: New perspectives, Applied and Preventive Psychology, 7(1), 63-74.
  • Maslach, C., Schaufeli, W. B. & Leiter M. P. (2001). Job burnout. Annual Review of Psychology, 52, 397-422.
  • Meyer, J.P., & Allen, N.J. (1997). Commitment in the workplace. theory, research and application. London: Sage Publications.
  • Meydan, C. H., Basım, H. N. ve Çetin, F. (2011). Örgütsel adalet algısı ve örgütsel bağlılığın tükenmişlik üzerine etkisi: Türk kamu sektöründe bir araştırma. Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 57, 175-200.
  • Nagar, K. (2012). Organizational commitment and job satisfaction among teachers during times of burnout. Vikalpa, 37(2), 43-60.
  • Özen, G. ve Mirzeoğlu, N. (2006). Bir spor örgütünde çalışan spor uzmanlarının tükenmislik ve örgütsel bağlılıklarının incelenmesi, Spor Yönetimi ve Bilgi Teknolojileri Dergisi, Elektronik Dergi, 1 (1).
  • Özcan, E. B. (2008). Örgütsel bağlılık ve iş değerleri arasındaki ilişki ilinde bir inceleme (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
  • Özden, Y. (1997). Öğretmenlerde okula adanmışlık; Yönetici davranışları ile ilişkili mi? Milli Eğitim Dergisi, 135, 35-41.
  • Öztürk, V., Koçyiğit, S. Ç. ve Bal, E. Ç. (2011). Muhasebe meslek mensuplarının mesleki tükenmişlik düzeyleri ile işe bağlılık arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik bir araştırma: Ankara ili örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 12 (1), 84-98.
  • Öztürk, H. (2013). Sanayi çalışanlarının rekreaktif aktivitelere katılımlarının örgütsel bağlılık ve tükenmişlik düzeylerine etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Uygulaması Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Ankara.
  • Özsoy, S., Ergül, S. ve Bayık, A. (2004). Bir yüksekokul çalışanlarının kuruma bağlılık durumlarının incelenmesi. İnsan Kaynakları ve Endüstri İlişkileri Dergisi, 6,(2).
  • Park, I. (2005) Teacher commitment and its effects on student achievement in American high schools, Educational Research and Evaluation: An International Journal on Theory and Practice, 11(5), 461-485. Polat, S. ve Uğurlu, C.T. (2009). İlköğretim müfettişlerinin örgütsel bağlılık, mesleki tükenmişlik ve işten ayrılma niyetleri arasındaki ilişki. Education Sciences, 4(3), 1150-1159.
  • Sarıkamış, Ç. (2006). Örgüt kültürü ve örgütsel iletişim arasındaki ilişkinin örgüte bağlılık ve iş tatminine etkisi ve basarı teknik servis a.ş’de bir uygulama (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
  • Schwab, R.L., Jackson, S.E. ve Schuler, R, S. (1986), Educator burnout: Sources and consequences. Educational Research Quarterly, 10 (3), 14-29.
  • Schroder, R. (2008). Predictors of organizational commitment for faculty and administrators of a private Christian university. Journal of research on Christian education, 17(1), 81-97.
  • Shaw, J., & Reyes, P. (1992). School cultures: Organizational value orientation and commitment. The Journal of Educational Research, 85(5), 295-302.
  • Shiu, E., Jiang, Z. & Zaefarian, G. (2014) Antecedents of behavioural commitment in interorganizational relationships: a field study of the UK construction industry, Construction Management and Economics, 32(9), 888-903.
  • Sema, K., Polatçı, G. ve Ardıç, T. (2014). Bağlılık Boyutlarının Tükenmişlik Boyutları Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(2), 281-292
  • Soykan, E. (2012) Örgütsel bağlılık ve tükenmişlik ilişkisi: eğitim sektöründe bir uygulama. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Diyarbakır.
  • Smerdon, B.A. (2002). Student’s perceptions of membership in their high schools. Sociology of Education, 75, 287-305.
  • Somech, A., & Bogler, A. (2002), Antecedents and consequences of teacher organizational and professional commitment, Educational Administration Quarterly, 38(4), 555-577.
  • Özel, T. (2009). Örgütsel bağlılık ve tükenmişlik düzeyi: istanbul ili vakıf üniversitelerinde görev yapan akademisyenlere yönelik bir alan araştırması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Gazi üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Büro Yönetimi Eğitimi Anabilim Dalı, Ankara.
  • Tosun, K. (1987). İşletme yönetim (4.Baskı). İstanbul: C.I.,Yön Ajans Matbaası.
  • Tsui, K. T., & Cheng, Y. C. (1999). School organizational health and teacher commitment: A contingency study with multi-level analysis. Educational Research and Evaluation, 5(3), 249- 268.
  • Tülek, M.E. (2008). Vakıf üniversitelerinde görev yapan ingilizce okutmanlarının iş doyumu-örgütsel bağlılık ilişkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İstanbul.
  • Tümkaya, S. (1996). Öğretmenlerdeki tükenmişlik, görülen psikolojik belirtiler ve başa çıkma davranışları (Yayımlanmamış doktora tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
  • Uyguç, N. ve Çımrın, D. (2004). DEÜ araştırma ve uygulama hastanesi merkez laboratuarı çalışanlarının örgüte bağlılıklarını ve işten ayrılma niyetlerini etkileyen faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 19 ( 1), 91-99.
  • Yeniçeri, Ö. ve Seçkin, Z. (2009). Örgütsel adalet ile duygusal tükenmişlik arasındaki ilişki: İmalat Sanayi Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. KMU İİBF Dergisi,11-16.
  • Yılmaz, A., Ceylan, Ç.B. (2011). İlköğretim okul yöneticilerinin liderlik davranış düzeyleri ile öğretmenlerin iş doyumu ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(2), 277-394.
  • Yüksel, Ö. (2000). İnsan kaynakları yönetimi. Ankara: Gazi Kitabevi.
  • Uğurlu, C. T. (2009). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeylerine yöneticilerinin etik liderlik ve örgütsel adalet davranışlarının etkisi(Hatay İli örneği). (Yayımlanmamış Doktora tezi. İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
  • Üresin, T. (2009), Tükenmişlik ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişki, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Turkish Studies - Educational Sciences-Cover
  • ISSN: 2667-5609
  • Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
  • Başlangıç: 2006
  • Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ