İlkokul Ders Kitap Metinlerinde Aile: Bir İçerik Analizi

Çocuklar zamanlarının büyük bölümünü okulda kitaplarla geçirmektedir. Farklı aile tiplerine yönelik algının gelişmesi de okul ortamında kimi zaman akranlar yoluyla kimi zaman da ders kitapları yoluyla ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmanın amacı öğrencilerin sürekli olarak karşı karşıya kaldığı okul kitaplarında aile yapısının ne şekilde yansıtıldığının ortaya konulmasıdır. Araştırma nitel yöntemle ve içerik analizi tekniğiyle yürütülmüştür. Araştırmacılar tarafından Aile Güç Geliştirme Modeline dayalı olarak geliştirilen kategori ve kodlar temel alınarak ders kitaplarındaki metinler analiz edilmiştir. Analiz sonucunda metinlerin yer aldığı 23 ilkokul kitabında 364 metinde 95 aile olduğu tespit edilmiştir. Metinlerdeki kadın ve erkek sayılarının eşit olduğu gözlemlenmiştir. Yine aynı şekilde erkek ve kız çocuklarının dağılımının da eşit olduğu bulunmuştur. Her 4 metinde bir aileye rastlanırken, bu ailelerin ortalama 3 bireyden oluşmuştuğu tespit edilmiştir. Bu ailelerin 2’sinin kapalı, 1’inin gelişigüzel, 15’inin açık aile olduğu ortaya konulmuştur. Ailelerden 77’sinin aile biçimini tanımlayacak yeterli veri metinlerde yer almamaktadır. Genel olarak bakıldığında, ilkokul ders kitaplarının aile güç geliştirme modeline göre aileyi çocuklara yansıtma miktarının ve şeklinin eksik kaldığı söylenebilir. Çocuğun aile sosyal yapısına ilişkin algısının oluşturulmasında ders kitapları önemli bir materyaldir. Çocukların bu materyalle yoğun bir şekilde ilişkide bulunması, çocuğun zihninde uygun bir aile figürünün oluşturulması bakımından bir fırsattır. İlerde geliştirilecek kitaplarda aile kavramının daha uygun bir şekilde ve yoğunlukta yer verilmesi gerektiği düşünülmektedir

Family in Primary School Textbooks: A Content Analysis

Children spend most of their time at school with books. The development of perception towards different family types sometimes emerges through peers and sometimes through textbooks in the school environment. The aim of this study is to reveal how the family structure is reflected in the school books that the students face constantly. The research was carried out with qualitative method and content analysis technique. Based on the categories and codes built upon the Family Strengthening Model developed by the researchers, the texts in the textbooks were analyzed. As a result of the analysis, it was determined that there were 95 families in 364 texts in 23 primary school books containing texts. It was observed that the distribution of men and women is equal. In the same way, the distribution of male and female children was found to be equal. One family was found in every 4 texts, and these families were found to consist of 3 individuals. It was revealed that 2 of these families are closed families, 1 of them are random families, 15 of them are open families. Sufficient data to describe the family style of 77 families are not included in the texts. In general, it could be concluded that textbooks for primary schools lack reflecting the family concept to children according to the Family Power Development Model. Textbooks are an important material in creating the child's perception regarding family social structure. The intense relationship of children with this material is an opportunity to create an appropriate family figure in the child's mind. It is believed that the concept of family should be included in the books that will be developed in the future in a more appropriate way and in a more intense way

PDF

___

Balcı, E., & Sel, B. (2017). İlkokul ders kitaplarında yer alan çocuk edebiyatı ürünlerinde toplumsal cinsiyet eşitsizliğine ilişki bir araştırma. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 723-740.
Bandura, A. (1971). Social learning theory. General Learning Press.
Bayrakçı, M. (2007). Sosyal öğrenme kuramı ve eğitimde uygulanması. SAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 198-210.
Beavers, R., & Hampson, R. (2000). The beavers systems model of family functioning. Journal of Family Therapy, 22,128-143. https://doi.org/10.1111/1467-6427.00143
Bee, H., & Boyd, D. (2009). Çocuk Gelişim Psikolojisi. Kaknüs Yayıncılık.
Bell, L. G., & Bell, D. C. (1982). Family climate and the role of the famele adolescent: Determinants of adolescent functioning. Family Relations, 31(4), 519-527. https://doi.org/10.2307/583927
Bodner, N., Kuppens, P., Allen, N., Sheeber, L., & Ceulemans, E. (2018). Affective family interactions and their associations with adolescent depression: A dynamic network approach. Development and Psychopathology, 30(4), 1459-1473. https://doi.org/10.1017/S0954579417001699
Danış, M. Z., & Sülü, C. (2016). Modernleşme sürecinde aile ve sosyal hizmet: güçlendirme yaklaşımı perspektifinden yapısal bir analiz. Tarih Okulu Dergisi. 9(25), 215-230. http://dx.doi.org/10.14225/Joh855
Demircioğlu, H., Şahin, T. F., & Günindi, Y. (2011). Anne baba görüşlerine göre aile işlevleri. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi,13(1), 93-105.
Dreher, M. J., & Singer, H. (1989). Friendly texts and text‐friendly teachers. Theory Into Practice, 28(2), 98-104. https://doi.org/10.1080/00405848909543387
Duran, E., & Ercan, E. (2018). Fablların değer eğitimindeki önemi. Gelecek Vizyonlar Dergisi, 2(1), 31-43. http://dx.doi.org/10.29345/futvis.15
Ginther, D. K., & Pollak, R. A. (2000). Does family structure affect children's educational outcomes? FRB Atlanta Working Paper No. 2000- 13a. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.246308
Gladding, S. T. (2012). Aile Terapisi Tarihi Kuram ve Uygulamaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği Yayınları.
Glick, P. (1977). Updating the life cycle of the family. Journal of Marriage and Family, 39(1), 5- 13. https://doi.org/10.2307/351058
Güneş, Ö. (2008). Ders kitaplarında toplumsal cinsiyet ayırımı. Toplum ve Sosyal Hizmet, 2(19), 81-95.
Karataş, K. (2001). Toplumsal değişme ve aile. Toplum ve Sosyal Hizmet, 12(2), 89-98.
Keskin, E. B. (2016). Kentleşme sürecinde ailenin değişimi: Bursa' da bir alan araştırması. Paradoks Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi,11, 158-189.
Keypour, M., Arman, S., & Reza Maracy, M. (2011). The effectiveness of cognitive behavioral stress management training on mental health, social interaction and family function in adolescents of families with one Human Immunodeficiency Virus (HIV) positive member. Journal of Research in Medical Sciences, 16(6), 741–749.
Minuchin, S. R. (1978). Psychosomatic families: Anorexia nervosa in context. Harvard University Press.
Nichols, M. P. (2013). Aile terapisi kavramlar ve yöntemler. Kaknüs Yayınları.
Okuyan, H. Y., Gül, G. Y., & Karagül, S. (2012). Çocuk edebiyatı yapıtlarında aile kavramı. İlköğretim Online, 395-407.
Olson, D. (1986). Circumplex model VII: Validation studies and FACES III. Family process. Family Social Science, 25(3), 337-351. https://doi.org/10.1111/j.1545-5300.1986.00337.x
Onur, B. (2017). Gelişim psikolojisi. İmge Kitabevi.
Pasley, K., & Petren, R. E. (2016). Family structure. The wiley blackwell encyclopedia of family studies. John Wiley & Sons, Inc. https://doi.org/10.1002/9781119085621.wbefs016
Ronnau, J., & Poertner, J. (1993). Identification and use of strengths: A family system approach. Children Today, 22(2), 20-23.
Sharma R. (2013). The family and family structure classification redefined for the current times. Journal of family medicine and primary care, 2(4), 306–310. https://doi.org/10.4103/2249-4863.123774
Stojiljkovic, J., & Stankovic, M. (2018). Depressive state and social anxiety in adolescents: The role of family ınteractions. American Journal of Family Therapy, 46(3), 244–257. https://doi.org/10.1080/01926187.2018.1506269
Turnbull, A. P., & Turnbull, H. R. (1990) Families, professionals, and exceptionality. Macmillian Publishing Company.
Vangelisti, A. L., & Fitzpatrick, M. A. (1995). Explaining family ınteractions. SAGE Publications Inc.
Voydanoff, P., Fine, M.A. & Donnelly, B.W. (1994). Family structure, family organization, and quality of family life. J Fam Econ, 15, 175–200. https://doi.org/10.1007/BF02353627
Walsh, F. (2012). Normal family processes: Growing diversity and complexity. Guilford Publications.
Walsh, F. (2017). Aile normalliği, sağlığı ve işlevsizliğine dair klinik görüşler. normal aile süreçleri. Pegem Akademi.
Yapıcı, M. (2004). İlköğretim1 kademe ders kitaplarının öğrenci düzeyine uygunluğu. Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1) 122-130.
Yavuzer, H. (1999). Ana-baba ve çocuk. Remzi Kitabevi.
Yaylı, D., & Çınar, E. K. (2014). Ortaokul Türkçe ders kitap görsellerinde toplumsal cinsiyet. Turkish Studies, 9(5), 2075-2096. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.6870

Turkish Studies - Educational Sciences-Cover

ISSN: 2667-5609
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ