Türkiye’deki Afet Yönetimi Politikalarının Süreç Modeli ile Analizi
Küresel çevrede meydana gelen gelişmeler ve ulusal düzeyde ortaya çıkan afet kaynaklı sorunlar neticesinde Türkiye’deki afet yönetimi anlayışının değiştirilmesi gereği hasıl olmuş ve sistem, sorunlara etkili cevap verebilmek için risk odaklı yaklaşım ekseninde yeniden yapılandırılmıştır. Bu noktada 1999 yılında yaşanan depremler, yeniden yapılandırma sürecinin itici gücünü oluşturmuştur. Deprem sonucunda oluşan olumsuzluklar o dönem itibariyle mevcut olan afet yönetimi anlayışındaki sorunların belirlenmesini sağlamış, hatta o döneme kadar var olan kriz odaklı politikaların yanlışlığı vahim sonuçlarla ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada AFAD’ın kuruluşu ve afet politikaların oluşumu süreç modeli çerçevesinde analiz edilmiştir. Bu çerçevede ilk aşama, problemin tanımlanması ve AFAD kanununun gündeme gelmesi iken izleyen aşamalar; AFAD politikalarının formüle edilmesi, kanunlaştırılması (2902 sayılı AFAD kanunu), kanunun uygulanması ve sürecin değerlendirilmesidir. Analiz sonuçları, AFAD’ın kurulması ile Türkiye’de risk odaklı yaklaşımın afet politikalarına yansıtıldığını, oluşturulan yeni kurumsal yapıda, risk yönetimin ağırlık kazandığını, üretilen politikaların bu kapsamda geliştiğini gözler önüne sermektedir. Özellikle bu değişim eski sistemdeki yönetim karmaşıklığını çözmek adına etkin bir politika olarak değerlendirilebilir. Bu yeni süreçte, afet politikalarında bütünleşik afet yönetimi unsurlarının varlığı da görülmektedir. Ortaya konulan politikalar noktasında önemli bir gelişme de afet politikalarının toplumun tüm unsurlarını içermesi; alınan kararlarda ve uygulama sürecinde çok aktörlü bir anlayışın benimsenmesidir. Bununla birlikte, AFAD’ın kurulması önemli ve başarlı bir gelişme olsa da mevzuat ve kaynak bakımından yetersizlikler birtakım sorunların devamına sebep olmaktadır.
An Analysis of Disaster Management Policies in the Framework of Process Model in Turkey
Due to the developments occurring in the World and problems arising at national level, The need to replace the concept of disaster management has been ocurred in Turkey. The system has been restructured in the axis of risk-oriented approach in order to effectively respond to problems. Earthquakes in 1999 were the driving force of the restructuring process. The negativities that occurred as a result of the earthquake enabled the problems in the disaster management approach that existed at that time to be determined, and even the crisis-oriented policies that existed until that time emerged with dire consequences. In this study, the establishment of AFAD and the formation of disaster policies have been analyzed within the framework of the process model. In this context, the first step is defining the problem and bringing the AFAD law to the agenda. It is the formulation of AFAD policies, their enactment (AFAD law numbered 2902), the implementation of the law and the evaluation of the process. Results of the analysis has revealed the following results: AFAD'ın with the establishment of a risk-oriented approach is reflected in the disaster policy in Turkey, Risk management has gained weight in the new corporate structure created, The policies produced developed within this scope. In this new process, the existence of integrated disaster management elements in disaster policies is also observed. An important development in terms of the policies put forward is that disaster policies include all elements of the society; It is the adoption of a multi-actor understanding in the decisions taken and in the implementation process. However, although the establishment of AFAD is an important and successful development, insufficiencies in terms of legislation and resources lead to the continuation of some problems.
___
- Akgül, A., & Kaptı, A. (2010). Türkiye’nin uyuşturucu ile mücadele politikası: Politika süreç analizi. Özeren, S., Sözer, A. & Demir, O (Editör). Yerelden Küresele Sınır Aşan Suçlar. Polis Akademisi Yayınları.
- Büyükkaracığan, N. (2016). Türkiye’ de yerel yönetimlerde kriz ve afet yönetim çalışmalarının mevzuat açısından değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, (12), 195-219.
- Çevik, H. H. (1998). Kamu politikaları analizi çalışmaları üzerine Türkiye açısından bir değerlendirme. Amme İdaresi Dergisi, 31(2), 103-112.
- Çevik, H. H., & Demirci, S. (2012). Kamu politikası (kavramlar, aktörler, süreç, modeller, analiz, karar verme). Seçkin Yayıncılık.
- Demir, F. (2011). Kamu politikası ve politika analizi çalışmalarının teorik çerçevesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (30), 107-120.
- Doğan B. (2015). Türkiye’de afet yönetim politikalarının analizi: paydaşlar, etkinlik ve sorunlar. 6. Kamu Politikaları Çalıştayı, 16-18 Eylül, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
- Dye, T. R. (1998). Understanding public policy. Prentice Hall.
- Fisher, F., Miller G. J. & Sidney, M.S. (2007). Handbook of public policy analysis: Theory, politics, and methods. CRC Press.
- Göktürk, İ. & Yılmaz, M. (2017). Türkiye’de 2000’li yılların başında afet politikaları ve karşılaşılan sorunlara ilişkin dönemsel bir değerlendirme. Idea, 3(2), 115-134. https://doi.org/10.26728/ideas.25
- Johnston Miller, K. & McTavish, D. (2013). Making and managing public policy. Routledge.
- Kaptı, A. (2011). Kamu politika sürecinde klasik yaklaşım modeli, kamu politika süreci: Teorik perspektifler. A. Kaptı (Editör). Seçkin Yayıncılık, 15-43.
- Kulaç, O. & Çalhan, H. S. (2013). Bir kamu politikası süreci analizi: Millî Eğitim Bakanlığı ve Yükseköğretim Kurulu yurtdışı lisansüstü bursları. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(10), 209.
- Leblebici, Ö. (2015). Afet yönetim yaklaşımları ve kamu politikası bağlamında afetlerin çevreye etkileri. Memleket Siyaset Yönetim, 10 (23), 41-77.
- Özel İhtisas Komisyonu (2014). Afet yönetiminde etkinlik. T. C. Kalkınma Bakanlığı Raporu.
- Özmen B. & Erkan B. B. (2011). Türkiye’nin yeni afet yönetimi sistemi ve düşündürdükleri. Yedinci Ulusal Deprem Mühendisliği Konferansı, İstanbul
- Özmen B. & Özden A. T. (2013). Türkiye’nin afet yönetim sistemine ilişkin eleştirel bir değerlendirme. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi (49), 1-28
- Sabatier, P. A. (2007). The theories of the policy process. Westview Press.
- TAMP (2013). Türkiye afet müdahale planı. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Yayınları.
- Tercan, B. (2018). Türkiye’de afet politikaları ve kentsel dönüşüm. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 3(5), 102-120.
- UDSEP (2012). Ulusal deprem stratejisi ve eylem planı 2012-2023. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Yayınları.
- Uğur, A. & Işık, M. (2020). Türkiye’nin afetlere hazırlık politikalarının toplum algısı üzerinden karşılaştırmalı analizi: Van-Bitlis illeri örneği. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 6(1), 1-21. https://doi.org/10.21324/dacd.542528
- Ulutaş, Ü.Ç. & Ulutaş, B.T. (2019). Türkiye’nin çocuk işçiliği politikası: Kamu politikası süreç analizi. Çalışma ve Toplum Ekonomi ve Hukuk Dergisi, 4 (63), 2567.
- UNISDR (2005). Hyogo framework of action 2005-2015: Building the resilience of nations and communities to disasters (A/CONF/206/6).
- 5902 sayılı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun. 17/6/2009-27261