Şehit Yakınlarının Yas Deneyimine İlişkin Fenomenolojik Bir Araştırma

Yas, her bireyin hayatının belirli dönemlerinde karşılaşabileceği bir deneyimdir.Hayatın bir parçası olan kayıpların ardından gösterilen tepkiler doğal ve beklendik olsa da, yas deneyimleri kişiden kişiye değişebilir. Yas, bazı bireyler açısından acılı ve anlamsız bir deneyim olurken, bazı bireyler ise yeni bir bakış açısı kazanarak bu sürece daha kolay uyum sağlayabilir. Aynı şekilde bazı bireyler yaslarını kaybın ardından hemen tutarken, bazıları için yas süreci ertelenebilir. Yas bazen kısa sürebileceği gibi, bazen de hiç bitmeyebilir.Yas sürecinde bireyler sevdiklerinin ölümünü anlamlandırmakta zorluk çekebilir.Özellikle ani, beklenmedik ve trajik bir şekilde savaş, terör, kaza veya doğal afetler nedeniyle gerçekleşen ölümlerde yas süreci güçleşebilir.Bu çalışmanın amacı, şehit yakınlarının yas deneyimlerininasıl anlamlandırdıklarını ve onların yasa ilişkin duygu ve düşüncelerini ortaya çıkarmaktır. Nitel araştırma yöntemi ilefenomenolojik desende kurgulanmış bu çalışmada, şehit yakınları ileyüz yüze yarı-yapılandırılmış görüşmelergerçekleştirilmiştir. Görüşmelere veri doygunluğu eldeedilene kadar devam edilmiştir. Katılımcıların belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme ve maksimum çeşitleme yöntemleri tercih edilmiştir. Araştırma verilerinin analizinde betimsel analiz kapsamında içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre şehit yakınlarının yas deneyimine ilişkin 10ana temaya ulaşılmıştır. Bunlar; şok ve ilk zamanlar, vedalaşamama, bitmeyen yas/bu bizimki yas değil, ertelenmiş yas, tekrarlayan yas, karmaşık manevi yas, sağlığa yansımaları, annenin yası, eşin yası ve çocuğun yasıdır. Araştırma sonuçları alan yazınla ilişkili bir biçimde tartışılmış ve bazı öneriler sunulmuştur.

A Phenomenological Research on the Grief Experience of Relatives of Martyrs

Grief is an experience that every individual can encounter in certain periods of life. Although the reactions after the losses that are part of life are natural and expected, grief experiences can vary from person to person. While mourning is a painful and meaningless experience for some individuals, some individuals can adapt to this process more easily by gaining a new perspective. While some individuals grieve immediately after the loss, for others, the grieving process can be delayed. The grief sometimes takes a short time, sometimes it never ends. In the process of mourning, individuals may have difficulty in making sense of the death of their loved ones. Especially; the grieving process may be difficult in sudden, unexpected and tragic deaths caused by war, terror, accident or natural disasters. The aim of this study is to reveal how the relatives of martyrs make sense of their grief experiences and their feelings and thoughts about the grief process. This study was designed in a phenomenological pattern with the qualitative researchmethod and the data of study were held semi-structured interviews with the relatives of the martyrs. The interviews continued until data saturation was achieved. Criterion sampling and maximum variation, which are the purposeful sampling methods, were preferred in determining the participants. Content analysis technique was used in the analysis of research data. According to the findings, 10 main themes were reached regarding the grief experience of the relatives of martyrs. These; shock and early times, not saying goodbye, endless grief (“this is not ours grief”),delayed grief, recurrent grief, complicated spiritual grief, reflections on health, mother's grief, wife's grief, and child's grief. The results of the research were discussed in relation to the literature and some suggestions were presented.

PDF

___

Adler, N., Boyce, T., Chesney, M. A., Cohen, S., Folkman, S., Kahn, R. L., Syme, S. L. (1994). Socioeconomic status and health: the challenge of the gradient. AmericanJournal of Psychology, 49, 15-24.
Altındağ, N. (2020). Türkiye’nin PKK Bölücü Terör Örgütü İle Mücadelesine Dair Bir Analiz. Anadolu Strateji Dergisi, 2 (1) , 33-48.
Ateş, N. E. (2019). "Sosyal Destek ve Dini Başa Çıkma: Şehit Aileleri ve Gaziler Örneği". Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7 / 1: 73-100.
Baker, Ö. E., & Efe, İ. A. (Ed.). (2017). Yas Danışmanlığı (1. bs). Anı Yayıncılık.
Baltacı, A. (2019). Nitel Araştırma Süreci: Nitel Bir Araştırma Nasıl Yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (2) , 368-388.
Baltacı, A. (2018). Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 231-274.
Bonanno, G., & Kaltman, S. (2001). The Varieties of Grief Experience. Clinical psychology review, 21, 705-734.
Bonanno, G. A. (2004). Loss, Trauma, and Human Resilience: Have We Underestimated the Human Capacity to Thrive After Extremely Aversive Events? American Psychologist, 59(1), 20–28.
Bowlby, J. (1961). Processes of mourning. International Journal of Psychoanalysis, 42, 317-339.
Burke, L. A., Neimeyer, R. A., McDevitt-Murphy, M. E., Ippolito, M. R., & Roberts, J. M. (2011). Faith in the wake of homicide: Spiritual crisis and bereavement distress in an African American sample. International Journal Psychology of Religion, 21, 1–19.
Burke, L.A., Neimeyer, R.A., Holland, J.M., Dennard, S., Oliver, L., & Shear, M.K. (2014). Inventory of complicated spiritual grief: development and validation of a new measure. Death studies, 38 1-5, 239-50.
Burke, L. A., & Neimeyer, R. A. (2014). Complicated spiritual grief I: relation to complicated grief symptomatology following violent death bereavement. Death studies, 38(1-5), 259– 267.
Burke, L. A., Neimeyer, R. A., Young, A. J., & Piazza-Bonin, E. (2014b). Complicated spiritual grief II: A deductive inquiry following the loss of a loved one. Death Studies, 38, 268–281.
Casarett, D., Kutner, J. S., Abrahm, J. (2001). Life after death: A practical approach to grief and bereavement. Annals of Internal Medicine, 134, 208-215.
Clayton, P., Halikas, J., & Maurice, W. (1972). The Depression of Widowhood. British Journal of Psychiatry, 120(554), 71-77.
Creswell, J. W. (2017). Nitel Araştırmacılar İçin 30 Temel Beceri. (Hasan Özcan çev. ed.) Pegem Akademi.
Esen Ateş, N. (2018). Şehit aileleri, gaziler ve gazi ailelerinde dinî başa çıkma: Adana örneği. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Esen Ateş, N. (2019). Travmayı Anlamlandırması Açısından İmtihan İnancı ve Başa Çıkma: Şehit Aileleri, Gaziler ve Gazi Aileleri Örneği. Trabzon İlahiyat Dergisi, 6 (1) , 125-151.
Freud, S. (2011). Metapsikoloji 3 (Cep Boy) Yas ve Melankoli Haz İlkesinin Ötesinde (A. Yardımlı, Çev.). İdea Yayınevi.
Gamino, L. A., Sewell, K. W., & Easterling, L. (2000). Scott and White grief study Phase 2: Toward an adaptive model of grief. Death Studies, 24, 633-660.
Göka, E. (2018). Hoşçakal, Kayıp, Matem ve Hayatın Zorlukları, İstanbul: Kapı Yayınları.
Güngör, Ö. (2012). Yaşlılar İçin Cami Temelli Sosyal/Dini Hizmetler. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0 (38) , 161-188.
Humphrey, K. M. (2017). Kayıp ve Yas İçin Danışmanlık Becerileri (Kollektif, Çev.). Nobel Yayın Dağıtım.
Jacobs, S., Mazure, C., & Prigerson, H. (2000). Diagnostic criteria for traumatic grief. Death studies, 24, 185-199.
Kara, E. (2016). Yas Süreci ve Dini Danışmanlık. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 251-270.
Kara, E. (2017). A qualitative research on university students’ religious approaches during the grieving process. Spiritual Psychology and Counseling, 2, 203–223.
Kessler, R. C., Kendler, K. S., Heath, A., Neale, M. C., Eaves, L. J. (1992). Social support, depressed mood, and adjustment to stress: a genetic epidemiologic investigation. Journal of Personality and Social Psychology, 62- 257-272.
Kübler-Ross, E. (1997). On death and dying. Scribner Classics.
Kümbetoğlu, Belkıs (2008), Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma, Bağlam Yayıncılık.
Lichtenthal, W.G., Currier, J.M., Neimeyer, R.A. and Keesee, N.J. (2010), Sense and significance: a mixed methods examination of meaning making after the loss of one's child. J. Clin. Psychol., 66: 791-812.
Lindemann, E. (1944). Symptomatology and management of acute grief. American Journal of Psychiatry, 101(2), 141-148.
Onwuegbuzie, A. J. & Collins, K. M. (2007). A Typology Of Mixed Methods Sampling Designs İn Social Science Research. The Qualitative Report, 12(2), 281-316.
Özdemir, L. (2019). Şehit Ailelerinin Yas Süreciyle Baş Etme Davranışlarının İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Özdoğan, Ö. (2005). İnsan Allah İlişkisi. Dini Araştırmalar, 7 (21), 135-162.
Özel Kızıl, E. T. (Ed.) (2017). Yürekte Kırk Mum; Bireysel ve Toplumsal Yas. Pinhan Yayıncılık. Pietkiewicz, I., and Smith, J.A., A Practical Guide to Using Interpretative Phenomenological Analysis in Qualitative Research Psychology, Psychological Journal, 20, 1, 2014, 7-14.
Prigerson, H. G., Frank, F., Kasi, S. V., Reynolds, C., Anderson, M., Zubenko, G., Houck, P., George, C. ve Kupfer, D. (1995). Complicated grief and bereavement related depression as distinct disorders: preliminary empirical validation in elderly bereaved spouses. Am J Psychiatry, 152, 22-30.
Sarı, E. (2018). Şehit Ailelerinin Yas, Duygulanım Şiddeti, Sosyal Bozulma ve PTSB Düzeyleri ile Sosyo-Demografik Değişkenler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Tarsus Örneği) (Yüksek Lisans Tezi). Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Shear, M. K., Simon, N., Wall, M., Zisook, S., Neimeyer, R., Duan, N., Reynolds, C., Lebowitz, B., Sung, S., Ghesquiere, A., Gorscak, B., Clayton, P., Ito, M., Nakajima, S., Konishi, T., Melhem, N., Meert, K., Schiff, M., O’Connor, M.-F., … Keshaviah, A. (2011). Complicated grief and related bereavement issues for DSM-5. Depression and Anxiety, 28(2), 103-117.
Silverman, P. R., Nickman, S., & Worden, J. W. (1992). Detachment revisited: The child's reconstruction of a dead parent. American Journal of Orthopsychiatry, 62 (4), 494–503.
Smith, J. A., & Osborn, M. (2003). Interpretative phenomenological analysis. In J. A. Smith (Ed.), Qualitative psychology: A practical guide to research methods (p. 51–80). Sage Publications, Inc.
Smith, J. A., & Osborn, M. (2004). Interpretative phenomenological analysis. In G. M. Breakwell (Ed.), Doing social psychology research (p. 229–254). British Psychological Society; Blackwell Publishing.
Stroebe, M. S. ve Stroebe, W. (1993). The mortality of bereavement. In M. S. Stroebe, W. Stroebe, R. O. Hansson (Eds.), Handbook of Bereavement: Theory, Research, and Intervention (pp. 175–195). Cambridge University Press.
Stroebe, M., Schut, H., & Finkenauer, C. (2001). The traumatization of grief? A conceptual framework for understanding the trauma-bereavement interface. The Israel Journal of Psychiatry and Related Sciences, 38(3-4), 185-201.
Şimşek Arslan, B., Buldukoğlu, K. (2019). Yasın Aile Üzerine Etkilerini Azaltmak İçin Uygulanan Yas Destek Programları. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 11 (3) , 402-417.
Thompson, M. P., & Vardaman, P. J. (1997). The role of religion in coping with the loss of a family member to homicide. Journal for the Scientific Study of Religion, 36(1), 44–51.
Volkan, V. D. (2017). Kayıptan Sonra Yaşam. Pusula Yayınevi.
Worden J.W. (2003) Yas Danışmanlığı ve Yas terapisi Ruh Sağlığı Çalışanları İçin El kitabı. Çev: Öncü B. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Yayınları No: 452.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (5. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
Yıldız, M, Kenevir, F. (2016). Zuhal Yeniçeri İle Anadolu’da Kadın. Dini Araştırmalar, 19 (49) , 391-397.
Yıldız, M, Belen, F, Türkmen Arslan, K, Özasma, H. (2017). Defense mechanism against mortality salience in Turkish Muslim Population. Dini Araştırmalar, 20 (52 (15-12-2017)) , 33-55.
Zisook S, Mulvihill M, Shuchter SR. Widowhood and anxiety. Psychiatr Med. 1990;8(4):99‐116.
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (2018), Şehit Yakınları ve Gaziler Genel Müdürlüğü, Yayınlar. 10 Mayıs 20020 tarihinde https://ailevecalisma.gov.tr/syggm/genel-mudurluk/yayinlar/ adresinden erişildi.

Turkish Studies- Comparative Religious Studies-Cover

ISSN: 2667-5544
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ