Bebek ölümlerindeki MERNİS kayıtlarının tamlık yüzdesi: illerin insani gelişme düzeyi farklılığı açıklar mı?

Amaç: Bebek ölüm hızı kalkınma düzeyine ilişkin önemli bir göstergedir. Güvenilir ve iyi işleyen bir ölüm kayıt sistemi hem ölüm göstergelerinin doğru hesaplanmasına hem de sağlık hizmetlerinin zamanında sunulmasına olanak sağlar. Türkiye’de MERNİS’te kayıtlı olan bebek ölümlerinin tamlık yüzdesi iller arasında farklılık göstermektedir. Bu çalışmanın amacı, illerin insani gelişmişlik endeksi (İGE) ile bebek ölümlerindeki tamlık seviyesi arasında bir ilişki olup olmadığını incelemektir. Yöntem: Betimleyici ve durum saptayıcı bir perspektifle tasarlanan bu çalışmada İGE ile bebek ölümleri kayıtlarının tamlığı arasındaki ilişkiyi analiz etmek için Pearson korelasyonu hesaplanmıştır. Daha sonra İGE- tamlık dağılım grafiği oluşturulmuş ve bu grafiği best-fit eden 20 il İGE-kayıtlılık bakımından incelenmiştir. Bulgular: Bulgular Türkiye’de 2014 yılı bebek ölümlerinin yüzde 76’sının MERNİS’te kayıtlı olduğunu göstermektedir. İGE ile bebek ölümlerindeki tamlık arasında anlamlı fakat düşük düzeyde korelasyon bulunmuştur. Ortadoğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerin’deki iller hem İGE hem de bebek ölümlerinin tamlığı bakımından düşük düzeydedir. Sonuçlar İGE-tamlık değerlerinde bölge içi farklılıkların da bulunduğunu göstermektedir. Eskişehir, Mersin ve Kayseri illeri bulundukları bölgelerde İGE değerleri yüksek iller olmasına rağmen bebek ölümleri tamlık düzeyi oldukça düşüktür. En büyük üç metropol şehirlerine bakıldığında, İstanbul’un hem İGE (0.725) hem de tamlık seviyesinde (0.79) Türkiye geneline benzer bir durumda olduğu görülmektedir. Ankara ve İzmir her iki göstergede de Türkiye genelinin üstünde ve bulundukları bölgelerde en yüksek değerdelerdir. Sonuç: Bulgular insani gelişmişlik endeksi yüksek olan illerin MERNİS kayıtlarındaki tamlık yüzdesinin de yüksek olduğunu göstermektedir. Bu durum eğitim, gelir ve sağlık düzeyi yüksek bireylerin ve bu illerde bulunan ölüm kaydından sorumlu kurumların bebek ölüm kaydı konusunda daha bilinçli ve dikkatli olduğunu düşündürmektedir.

The completeness of infant mortality records on MERNIS: do differences in human development index levels explain provincial differences?

Objective: Infant mortality rate is an important indicator of development levels. Reliable and well-functioning death registration systems provide both accurate calculations of mortality indicators, and timely implementations of health policies. Completeness of infant deaths in MERNIS varies across provinces in Turkey. The aim of this study was to examine whether there is a correlation between the development level of a province and the completeness of its infant death registration efforts. Method: In this descriptive study, Pearson correlation was used to analyse the correlation between completeness level of infant mortality records and the human development index (HDI) of provinces. Following this, an HDI-completeness scatter plot was constructed and the 20 provinces which were the best-fit to the scatter plot were examined further. Results: Results showed that 76% of infant deaths were registered to MERNIS in 2014. It was found that there was significant but low correlation between HDI and completeness of infant mortality records. Provinces in the Middle East Anatolian and the South East Anatolian regions had low levels of HDI and completeness values in infant mortality records. Results also showed that there were intra-regional differences in HDI-completeness values. Eskişehir, Mersin and Kayseri had high HDI values in regions where they were located despite having low levels of completeness values. Considering the first three metropolis cities, İstanbul had a similar HDI (0.725) and completeness ratio (0.79) to the Turkish average. Ankara and İzmir were above the Turkish average and had the highest values in their regions at both indicators. Conclusion: Results showed that provinces which have high HDI also have high completeness percentages in MERNIS. This means that individuals who have high levels of education, income and health and institutions responsible for death records in these provinces were more attentive about the registration of infant deaths.

___

  • 1. Haq M. Advent of the Human Development Report. In: Reflections on Human Development. New York: Oxford University Press; 1995: 24-45.
  • 2. Sen A. Development as Freedom. Oxford: Oxford University Press, 2001.
  • 3. Nussbaum MC. Women and Human Development: The Capabilities Approach. New York: Cambridge University Press, 2001: 84-85.
  • 4. Mıhçı H. Kalkınma: Bir terim neyi anlatır?. Ekonomik Yaklaşım 1996; 7(23): 65-86.
  • 5. WHO. World Health Statistics 2012. 2012.
  • 6. Aksoy E. 1919-1955 yılları arasında Türkiye'nin nüfus yapısı ve uygulanan nüfus politikaları. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 2016; 24: 27-44.
  • 7. TÜİK. Ölüm İstatistikleri. Erişim Adresi: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1060 (Erişim Tarihi: 07.01.2018).
  • 8. Sağlık Bakanlığının Tarihçesi. Erişim adresi: https://www.saglik.gov.tr/TR,11492/tarihce.html (Erişim Tarihi: 15.02.2018).
  • 9. Yayla Z. Assessment of the completeness and timeliness of death registration in Turkey: 2009-2015, Master Thesis. Hacettepe University, 2016.
  • 10. Özpınar E., Koyuncu E. Türkiye’de İnsani Gelişmişlik İller Arasında Nasıl Farklılaşıyor? 81 İl İçin İnsani Gelişmişlik Endeksi. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) 2016; 201625.
  • 11. UNDESA. Principles and Recommendations for a Vital Statistics System. New York: United Nations, 2014: 130.
  • 12. Morris DM. Measuring the Condition of the World's Poor: The Physical Quality of Life Index. Pergamon Press, 1979.
  • 13. TÜİK. İllerde Yaşam Endeksi. Erişim adresi: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1106 (Erişim Tarihi: 04.04.2018).
  • 14. Mahapatra P, Shibuya K, Lopez AD, et al. Civil registration systems and vital statistics: successes and missed opportunities. Lancet 2007; 370(9599): 1653-1663.
  • 15. UNDP. Human Development Index (HDI). Erişim adresi: http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2016_technical_notes_0.pdf (Erişim Tarihi: 04.04.2018)
Turkish Journal of Public Health-Cover
  • Başlangıç: 2003
  • Yayıncı: Halk Sağlığı Uzmanları Derneği
Sayıdaki Diğer Makaleler

Bebek ölümlerindeki MERNİS kayıtlarının tamlık yüzdesi: illerin insani gelişme düzeyi farklılığı açıklar mı?

Zehra YAYLA, Alanur ÇAVLİN

Mesleki eğitim merkezine devam eden gençlerin sağlık, sosyal, ekonomik durumları ve boyun eğici davranışlar açısından değerlendirilmesi

EMİNE ULU BOTAN, AYŞE YÜKSEL

İkinci basamak bir devlet hastanesinde erişkin bağışıklama ünitesi deneyimi

İrem AKDEMİR KALKAN, Fethiye AKGÜL, Güle ÇINAR, Osman MEMİKOĞLU, Alpay AZAP

Hâlâ Göremediklerimiz: Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyet Temelli Tıp Yaklaşımı

Yesim YASİN, Erkin AYDEMİR, İrem ŞEVİK, Ezgi ÖZYALÇIN

Küresel doğumda beklenen yaşam beklentisinin ekolojik perspektifle incelenmesi

Md. Nazrul İslam MONDAL, Abu Naser Muhammad Abdul BAKİ, Md. Nazrul HOQUE, Hafiz T.a. KHAN, Md. Nuruzzaman KHAN

Çocuklarda sağlığın geliştirilmesinde sağlık okuryazarlığının rolü

Tülin ÇOBAN, Hilal ÖZCEBE

Büro çalışanlarında sağlığın geliştirilmesi müdahale çalışması; kazanılan deneyimler ve yaşanan güçlükler

Hilal ÖZCEBE, Nazmi BİLİR, Hande KONŞUK ÜNLÜ, Ayşe KİN İŞLER, Şükran Nazan KOŞAR

Üniversite öğrencilerinde fazla kiloluluk, obezite ve metabolik sendrom sıklığı üzerine bir çalışma

Hasan Hüseyin ÇAM, Fatma KARASU

Karabük Demir Çelik Fabrikası'nda çalışan işçilerin yaşam kalitesi ve ilişkili faktörler: kesitsel araştırma

Raziye ÖZDEMİR, Çiğdem DEMİR

Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerde varis sıklığının ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi

Zeynep Sedef VAROL, Hediye Aslı DAVAS, Meltem ÇİÇEKLİOĞLU, Meral TÜRK