Türkiye Turizm Verilerinin CRITIC ve MABAC Yöntemleriyle Testi: 2005-2019

Bu çalışmada; 2005-2019 yılları arasında Türkiye’nin 15 yılık turizm performansının seçilmiş verilerle analizi amaçlanmıştır. Bu bağlamda; turizm gideri, Türkiye'de ikamet eden yurt dışını ziyaret eden ziyaretçi sayısı, kişi başı ortalama harcama, turizm geliri, ziyaretçi sayısı, tesise geliş sayısı ve geceleme sayısı parametreleri dikkate alınmıştır. Araştırmada Türkiye’nin seçilmiş verilerle turizm performansı CRITIC ve MABAC Yöntemleri ile analiz edilmiştir. CRITIC analizi sonucunda; Türkiye’nin turizm performansı üzerinde etkisi en fazla olan kriterin Türkiye’de ikamet eden ve yurt dışını ziyaret eden ziyaretçi sayısı göstergesi olduğu, en az olan turizm göstergesininse ziyaretçi sayısı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. MABAC analizi sonucunda ise; 15 yıllık zaman periyodunda, Türkiye’nin turizm performansının en başarılı olduğu yıl 2019 yılı iken, en başarısız olduğu yıl 2016 yılı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. 2016 yılında Türkiye’nin turizm performansında, sınır komşuları ile yaşanan problemler ve bazı iç karışıklıklar nedeni ile bir önceki yıla göre yaklaşık %30’luk bir daralma yaşanmıştır. 2019 yılı ise Dünyada ve Türkiye’de turizm endüstrisinin rekor yılı olarak kayıtlara geçmiştir.

Testing Turkey's Tourism Data with CRITIC and MABAC Methods: 2005-2019

In this study, it is aimed to determine the tourism expenditure of the 15-year tourism performance of Turkey between 2005 and 2019, by taking into consideration parameters such as the number of visitors residing in Turkey and visiting abroad, the average expenditure per capita, tourism income, number of visitors, number of visits to the facility and number of overnight stays. In the study, Turkey's tourism performance was analyzed using CRITIC and MABAC Methods. As a result of the CRITIC Analysis, it was concluded that the criterion with the highest impact on Turkey's tourism performance is the number of visitors residing in Turkey and visiting abroad, and the one with the lowest impact is the number of visitors. As a result of the MABAC Analysis, it was determined that while 2019 is the year when Turkey showed the most successful tourism performance, the year when it was the least successful is 2016. In 2016, there was a 30% contraction compared to the previous year due to the problems experienced with Turkey's tourism performance, border neighbors and some internal turmoil. However, 2019 was the record year of the tourism industry in the world and in Turkey.

PDF

___

Acinöroğlu, S. (2009). Genel Olarak Vergi Teşviklerinin Ekonomi Üzerine Etkinliği, International Journal of Economic and Administrative Studies, 1(2): 147-169.
Ahmed, S. (1986). Understanding Residents Reaction to Tourism Marketing Strategies, Journal of Tourism Research, 25: 13-18.
Akış, A. (2007). Alanya'da Turizm ve Turizmin Alanya Ekonomisine Etkisi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17: 15-32.
Akis, S., Peristianis, N. and Warner, J. (1996). Residents’ Attitudes to Tourism Development: The Case of Cyprus, Tourism Management, 17 (7): 481-494.
Albeni, M. ve Ongun, U. (2005). Antalya Turizminin Türk Turizmi İçerisindeki Yeri ve Krizlerin Antalya Turizmi Üzerindeki Etkileri, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2): 93-112.
Algan, N. ve Gencer, S. (2015). Türkiye'de Turizm Gelirlerinin Ekonomik Büyümeye Etkisi: Yapısal Kırılmalı Eşbütünleşme Testinden Bulgular, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24 (1): 31-44.
Alpagu, H. ve Koç, E. (2016). Turizmin Ekonomik Etkilerini Ölçen Yöntemler, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 11 (1): 157-163.
Altıner, A. (2019). Turizm ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği (1969-2018), Anadolu İktisat ve İşletme Dergisi, 3 (2): 114-133.
Ap, J., and Crompton, J. L. (1998). Developing and testing a tourism impact scale. Journal of travel research, 37(2), 120-130.
Ayçin, E. (2020). Çok Kriterli Karar Verme: Bilgisayar Uygulamalı Çözümler. (2. Basım), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Bağcı, H. ve Aydoğdu Haşim, S. (2017). Turizm Sektöründe Etkinlik Analizi: Türkiye Örneği, (Editör) Ayhan, B., Ay, M., Avşaroğlu, S. ve Akpınar, Ş., Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları içinde (ss. 80-87) Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
Bahar, O. (2006). Turizm Sektörünün Türkiye’nin Ekonomik Büyümesi Üzerindeki Etkisi: VAR Analizi Yaklaşımı, Yönetim ve Ekonomi, 13(2): 137-150.
Bahar, O. (2010). Turizm Sektörüne Sağlanan Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının (DYSY) Ekonomik Büyüme Üzerine Olan Olası Etkisi: Türkiye Örneği (1986–2006), Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 21(1), 27-40.
Bahar, O. ve Bozkurt, K. (2010). Gelişmekte Olan Ülkelerde Turizm-Ekonomik Büyüme İlişkisi: Dinamik Panel Veri Analizi, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 21 (2): 255-265.
Balıkçıoğlu, E. ve Oktay, K. (2015). Türkiye’de Turizm Gelirleri ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Kamu Politikaları Doğrultusunda Değerlendirilmesi, Sosyoekonomi, 23 (25): 113-125.
Belisle, Francois, J. and Don, R. Hoy. (1980). The Perceived Impact of Tourism by Residents: A Case Study in Santa Marta, Columbia, Annals of Tourism Research, 7 (1): 83-101.
Birkan, İ. (1995). Turizm Endüstrisinin Kalkınmakta Olan Ülkelerin Ekonomileri Üzerindeki Etkileri. Anatolia, 6(2): 26-29.
Bozkurt, E. ve Topçuoğlu, Ö. (2013). Türkiye'de Ekonomik Büyüme ve Turizm İlişkisi, Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, (7): 91-105.
Brayley, R., Var, T. and Sheldon, P. (1990). Perceived Influence of Tourism on Social Issues, Annals of Tourism Research, 17 (2): 285-289.
Brida, J. G., Pereyra, J. S. and Devesa, M. J. S. (2008). Evaluating the Contribution of Tourism to Economic Growth, Anatolia, 19 (2): 351-357.
Cooke, K. (1982). Guidelines for Socially Appropriate Tourism Development in British Columbia, Journal of Travel Research, 21: 22-28.
Çetintaş, H. ve Bektaş, Ç. (2008). Türkiye’de Turizm ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Kısa ve Uzun Dönemli İlişkiler, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 19(1): 37-44.
Çımat, A. ve Bahar, O. (2003). Turizm Sektörünün Türkiye Ekonomisi İçindeki Yeri ve Önemi Üzerine Bir Değerlendirme, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, (6): 1-18.
Çoban, O. ve Özcan, C. (2013). Türkiye'de Turizm Gelirleri-Ekonomik Büyüme İlişkisi: Nedensellik Analizi (1963-2010), Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(1): 243-261.
Data World Bank. (2021). Dünya Turizm Geliri. [Online] https://data.worldbank.org/ indicator/ST.INT.RCPT.CD> [Erişim Tarihi: 20.05.2021].
Davis, D., Allen, J. and Cosenza, R. (1988). Segmenting Local Residents by their Attitudes, Interests, and Opinions towards Tourists, Journal of Travel Research, 27(2): 2-8. Demir, E. ve Bahar, O. (2021). Turizm Gelirlerinin Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Türkiye Üzerine Ampirik Analiz, International Journal of Social Sciences and Education Research, 7(2): 162- 172.
Kızılgöl, Ö. ve Erbaykal, E. (2008). Türkiye'de Turizm Gelirleri ile Ekonomik Büyüme İlişkisi: Bir Nedensellik Analizi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2): 351-360.
Kuo, H-I, Chang, C-L, Huang, B-W, Chen, C-C and McAleer, M. (2009). Estimating the Impact of Avian Flu on International Tourism Demand Using Panel Data, Tourism Economics, 15(3): 501-511.
Kurtzman, J. (2005). Economic Impact: Sport Tourism and the city, Journal of Sport Tourism, 10(1) 47-71.
Lankford, S. V. and Howard, D. (1994). Developing a Tourism Impact Attitude Scale. Annals of Tourism Research, (21): 121-139.
Liu, A. and Wu, D. C. (2019). Tourism Productivity and Economic Growth, Annals of Tourism Research, (76): 253-265.
Liu, J. C. and Var, T. (1986). Residents Attitudes Toward Tourism Impacts in Hawaii, Annals of Tourism Research, (13): 193-214.
Mansperger, M. (1995). Tourism and Cultural Change in Small-Scale Societies, Human Organization, 54 (1): 87-94.
Mayer, M., Müller, M., Woltering, M., Arnegger, J. and Job, H. (2010). The Economic Impact of Tourism in Six German National Parks. Landscape and Urban Planning, 97(29): 73-82.
McCool, S. F. and Martin, S. R. (1994). Community Attachment and Attitudes toward Tourism Development, Journal of Travel Research, Winter: 29-34.
Mescon, T. S. and Vozikis, G. S. (1985). The Economic Impact of Tourism at the port of Miami, Annals of Tourism Research, 12 (4): 515-528.
Milman, A. and Pizam, A. (1988). Social Impacts of Tourism on Central Florida, Annals of Tourism Research, 15: 191-204.
Pamučar, D. and Ćirović, G. (2015). The Selection of Transport and Handling Resources in Logistics Centers Using Multi-Attributive Border Approximation Area Comparison (MABAC), Expert Systems with Applications, 42(6): 3016-3028.
Pata, U. K. (2020). Turizm, Finansal Gelişme, Ticari Açıklık ve Sermaye Stokunun Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29(4): 151-167.
Peng, X., Zhang, X. and Luo, Z. (2020). Pythagorean Fuzzy MCDM Method Based on CoCoSo and CRITIC with Score Function for 5G Industry Evaluation, Artif Intell Rev, (53): 3813-3847.
Polat, E. ve Günay, S. (2012). Türkiye’de Turizm ve İhracat Gelirlerinin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisinin Testi: Eşbütünleşme ve Nedensellik Analizi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 16(2): 204-211.
Pratt, S. (2015). The Economic Impact of Tourism in SIDS, Annals of Tourism Research, (52): 148- 160.
Sadler, P. G. and Archer, B. H. (1975). The Economic Impact of Tourism in Developing Countries, Annals of Tourism Research, 3(1): 15-32.
Sarıdoğan, H. Ö. (2019). Turizmin Ekonomik Etkileri: Akdeniz Ülkeleri Örneği, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(4): 1308-1315.
Seetanah, B. (2011). Assessing the Dynamic Economic Impacts of Tourism for Island Economies, Annals of Tourism Research, 38(1): 291-308.
Sharpley, R. (2000). Tourism and Sustainable Development: Exploring the Theoretical Divide, Journal of Sustainable Tourism, 8(1): 1-9.
Sheldon, P. J. and Var, T. (1984). Resident Attitudes to Tourism in North Wales, Tourism Management, 5(1): 40-47.
Soyak, A. (2005). Türkiye'ye Yönelik Yabancı Turizmin İktisadi Etkileri: Akdeniz ve Ege Bölgeleri Üzerine Bir Araştırma. (1. Basım), İstanbul: Derin Yayınları.
Soyu, E. Karaçor, S. Altınok, S. ve Fırat, E. (2017). Türkiye’de Turizm Gelirlerinin Ekonomideki Yeri ve Önemi Üzerine Bir Değerlendirme. International Conference on Eurasian Economies, 10- 12 July 2017, İstanbul, Türkiye, 442-449.
Stojanović, I. and Puška, A. (2021). Logistics Performances of Gulf Cooperation Council’s Countries in Global Supply Chains, Decision Making: Applications in Management and Engineering, 4(1): 174-193.
Stonich, S. (1998). Political Ecology of Tourism, Annals of Tourism Research, (25): 25-54.
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü (2019). Turizm İstatistikleri. [Online] https://yigm.ktb.gov.tr/Eklenti/64688,turizm-istatistikleri--ocak-haziran- 2019-2pdf.pdf?0> [Erişim Tarihi: 20.05.2021].
Tavmergen, İ.P. (1998). Turizmin Ekonomiye Olumlu Etkileri ve Türkiye Örneği, Hazine Dergisi, (12): 53-66.
Tohmo, T. (2018). The Economic Impact of Tourism in Central Finland: A Regional Input–Output Study, Tourism Review, 73(4): 521-547.
Topallı, N. (2015). Turizm Sektörünün Türkiye'nin Ekonomik Büyümesi Üzerindeki Etkisi: 1963- 2011, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (14): 339-352.
Tu, J. and Zhang, D. (2020). Does Tourism Promote Economic Growth in Chinese Ethnic Minority Areas? A Nonlinear Perspective, Journal of Destination Marketing and Management, (18): 1-10.
Turan Koyuncu, F. (2014). Turizm Sektörünün Türkiye'nin Makroekonomik Performansına Katkısı: Ekonometrik Bir Çözü mleme. International Conference in Economics, 03-05 September Prague, Czech Republic.
TURSAB (2021). Turizmin Ekonomideki Yeri. [Online] https://www.tursab.org.tr/istatistikler/turizmin-ekonomideki-yeri> [Erişim Tarihi: 20.05.2021].
TURSAB (2020). Covid-19 Sürecinde Türkiye ve Dünya Turizminin Değerlendirilmesi. [Online] file:///C:/Users/SerkanACUNER/Downloads/covid-19-surecinde-turkiye-ve-dunya-turizmi.pdf> [Erişim Tarihi: 20.05.2021].
Tutar, F., Alpaslan, C., Tutar, E., ve Erkan, Ç. (2013). Turizm Sektörünün İstihdam Üzerine Etkileri, Global Journal of Economics and Business Studies, 2(4): 14-27.
Tüleykan, H. (2017). Mali Teşvik Uygulamalarında Ar-Ge ve Önemi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 231-254.
Ünlüönen, K. ve Tayfun, A. (2009). Turizmin Türkiye Ekonomisindeki Yeri, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(27): 1-17.
Weaver, D. and Lawton, L. (2001). Resident Perceptions in The Urban-Rural Fringe, Annals of Tourism Research, 28(2): 439-458.
Wei, G., Lei, F., Lin,R., Wang, R. Wei, Y., Wu, J and Wei, C. (2020). Algorithms for Probabilistic Uncertain Linguistic Multiple Attribute Group Decision Making Based on the GRA and CRITIC Method: Application to Location Planning of Electric Vehicle Charging Stations, Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 33(1): 828-846.
World Travel and Tourism Council. (2021). Dünya’da Turizm Sektöründe İstihdam Oranı. [Online]https://wttc.org/Portals/0/Documents/Reports/2020/Global%20Economic%20Impact%20 Trends%202020.pdf?ver=2021-02-25-183118-360> [Erişim Tarihi: 20.05.2021].
Yavuz, N. Ç. (2006). Türkiye'de Turizm Gelirlerinin Ekonomik Büyümeye Etkisinin Testi: Yapısal Kırılma ve Nedensellik Analizi, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7(2): 162-171.
Yıldız, Ö. ve Işıldar, P. (2020). 2016 Türkiye Turizm Krizi Üzerine Bir İnceleme. Journal of Yaşar University, 15(59): 407-425.