Kültürel Miras Turizminde Somut Varlıklara Yönelik Koruma Stratejileri: Eskişehir Yazılıkaya Anıtı Örneği

Anadolu geçmişte birçok eski medeniyete ev sahipliği yapmış ve farklı uygarlıklardan kalan somut kültürel mirasların oldukça fazla sayıda olduğu ve geniş bir alana yayıldığı bir konumda bulunmaktadır. Soyut ve somut özelliği bulunan kültürel mirasların korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması ülkemizin turizm ve kültür konularındaki gelişmişliğinin bir göstergesi durumundadır. Kültürel mirasın somut öğelerinin korunmasına yönelik stratejilerin geliştirilmesi bu çalışmanın ana amacını açıklamaktadır. Bu amaca yönelik olarak somut kültürel miras varlıklarının sorunları ve bu sorunların çözüm önerileri ile ilgili 16 katılımcı ile gerçekleştirilen mülakatlardan elde edilen veriler içerik analizine tabi tutulmuş, “sorunlar” ve “öneriler” olmak üzere iki ana konu halinde tartışılmıştır. Elde edilen bulgular çoğunlukla eğitim sisteminin düzeltilmesi yönünde olup kültür ve miras derslerinin ilkokul seviyesine indirilmesi gerektiği ayrıca vandalizm sorununa karşı caydırıcı cezaların verilmesi yönündedir.

Conservation Strategies for Tangible Assets in Cultural HeritageTourism: The Example of Eskişehir Yazilikaya Monument

Anatolia has hosted many ancient civilizations in the past and is located where tangible cultural heritages from different civilizations are abundant and spread over a wide area. Therefore, the preservation of cultural heritage with intangible and tangible features and their transfer to future generations is an indicator of the development of our country in tourism and culture. Therefore, developing strategies for protecting tangible elements of cultural heritage explains the primary purpose of this study. For this purpose, the data ovbtained from the interviews with 16 participants about the problems of tangible cultural heritage assets and the solution proposals of these problems were subjected to content analysis and discussed in two main topics as “problems” and “suggestions”. The findings are primarily in the direction of improving the education system, and that culture and heritage courses should be reduced to the primary school level, and deterrent punishments should be given against the problem of vandalism.

PDF

___

Accardo, G., Giani, E. and Giovagnoli, A. (2003). The risk map of Italian cultural heritage. Journal of Architectural Conservation, 9(2), 41-57.
Adie, B. A., Falk, M. and Savioli, M. (2020). Overtourism As A Perceived Threat To Cultural Heritage In Europe. Current Issues in Tourism, 23(14), 1737-1741.
Akkuş, Z. ve Tamer, E. (2015). Türkiye’de Defineciliğin Kültürel Mirasın Korunması Bağlamında Değerlendirilmesi. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 105-132.
Aliağaoğlu, A. (2004). Sosyo-Kültürel Miras Turizmi ve Türkiye’den Örnekler. Coğrafi Bilimler Dergisi, 2(2), 50-64.
Andretta, M., Coppola, F., and Seccia, L. (2016). Investigation on the interaction between the outdoor environment and the indoor microclimate of a historical library. Journal of Cultural Heritage, 17, 75-86.
Annells, M. (1999). Evaluating phenomenology: Usefulness, quality and philosophical foundation. Nurse Researcher, 6(3), 5–19.
Aslan, H. (2018). Vandalizmin Azaltılmasında Peyzaj Tasarım Kriterlerinin Belirlenmesi. Mesleki Bilimler Dergisi (MBD), 7(2), 74-82.
Atsız, O. ve Kızılırmak, İ. (2017). Mardin’in Doğal ve Kültürel Çekiciliklerinin Destinasyon Pazarlaması Kapsamında İncelenmesi. Mukaddime, 8(1), 25-41.
Avşar, A. O. (2018). Yazılıkaya/Midas Vadisi Arkeolojik Verilen Değerlendirilmesi Projesi. Yazılıkaya/Midas Vadisi Koruma-Onarım Raporu, İstanbul Restorasyon ve Konservasyon Merkez ve Bölge Laboratuvarı Müdürlüğü, İstanbul.
Bahçe, A. S. (2009). Kırsal Gelişimde Kültür (Mirası) Turizmi Modeli. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25, 1–12.
Basat, E. M. (2013). Somut ve Somut Olmayan Kültürel Mirası Birlikten Koruyabilmek, Milli Folklor: 100: 61-71.
Baykan, E. ve Uygur Meydan, S. (2007). Kültür turizmi ve turizmin kültürel varlıklar üzerindeki etkileri. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 30-49.
Bhati, A. and Pearce, P. (2016). Vandalism and tourism settings: An integrative review. Tourism Management, 57, 91-105.
Boiano, S., Bowen, J. P., and Gaia, G. (2012). Usability, Design And Content Issues Of Mobile Apps For Cultural Heritage Promotion. The Malta Culture Guide Experience, arXiv preprint arXiv:1207.3422.
Brumann, C. and Gfeller, A. (2021). Cultural landscapes and the UNESCO World Heritage List: perpetuating European dominance. International Journal of Heritage Studies, 1-16. https://doi.org/10.1080/13527258.2021.1941197.
Çakır, G., Çiftçi, G., ve Çakir, A. (2016). Politik krizlerin kültürel miras üzerindeki etkileri: Türkiye örneği. Journal of Tourism Theory and Research, 2(2), 126-138.
Capodieci, A., Elia, G., Grippa, F., and Mainetti, L. (2019). Dijital ortamlarda kültürel mirasın tanıtımı için ağ tabanlı bir gösterge panosu. International Journal of Entrepreneurship and Small Business, 36 (4), 453-475.
Casaly, P. (2016). Al Mahdi Before The ICC: Cultural Property And World Heritage In International Criminal Law. Journal of International Criminal Justice, 14(5), 1199-1220.
Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry & research design: choosing among five approaches (2nd ed.).
Thousand Oaks, CA: Sage Publications. Creswell, J. W. and Poth, C. N. (2018). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
Crouch, M. and McKenzie, H. (2006). The logic of small samples in interview-based qualitative research. Social Science Information, 45(4), 483-499.
Çelepi, M. S. (2016). Somut olmayan kültürel miras ve üniversite gençliği. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(3), 15-35.
Çelik, M., Seferoğlu, M. T., Seferoğlu, A. G., ve Akpınar, M. V. (2018). Trabzon Uzungöl Sit Alanı için Kaya Islahı Projelendirmesinde Karşılaşılan Zorluklar ve Çözüm Önerileri. Journal of Investigations on Engineering & Technology, 1(1), 1-6.
Çetin, T. (2010). Cumalıkızık köyünde kültürel miras ve turizm algısı. Milli Folklor Dergisi, 11(87), 181-190.
Çıngay, B., Ataşlar, E., ve Koyuncu, O. (2017). Eskişehir Yazılıkaya vadisi ve çevresi florası. Biyolojik Çeşitlilik ve Koruma, 10(3), 43-57.
Danti, M. D. (2015). Ground-based observations of cultural heritage incidents in Syria and Iraq. Near Eastern Archaeology, 78(3), 132-141.
Dinçer, F. İ. ve Ertuğrul, S. M. (2000). Kültürel Mirasın Korunması ve İstanbul ilindeki Tarihi Yapıların Turizm Amaclı Kullanımı Üzerine Bir Deneme. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 11(2), 69-78.
Dönmez, C. ve Yeşilbursa, C. C. (2014). Kültürel miras eğitiminin öğrencilerin somut kültürel mirasa yönelik tutumlarına etkisi. Elementary Education Online, 13(2). 425-442.
Englander, M. (2012). The interview: Data collection in descriptive phenomenological human scientific research. Journal of Phenomenological Psychology, 43(1), 13-35.
Er, Ö. ve Bardakoğlu, Ö. (2016). Kültürel Mirasin Sürdürülebilir Turizm Ürünü Çeşidi Olarak Değerlendirilmesi: Edirne Örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 17(2), 95-111.
Erdoğan E. ve Çetinkaya M. (2019). Unesco Dünya Kültürel Miras Alanları Ve Koruma Sorunları: Konya Çatalhöyük Örneği, International Social Sciences Studies Journal, 5(31): 1641-1653.
Fitri, I., Ahmad, Y., and Ahmad, F. (2015). Conservation of tangible cultural heritage in Indonesia: a review current national criteria for assessing heritage value. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 184, 71-78.
Frey, B. S. and Dominic, R. (2007). Protecting Cultural Monuments Against Terrorism. Defence And Peace Economics, 18:3, 245-252.
García-Hernández, M., la Calle-Vaquero, D., and Yubero, C. (2017). Cultural heritage and urban tourism: Historic city centres under pressure. Sustainability, 9(8), 1346.
Gentles, S. J., Charles, C., Ploeg, J., and McKibbon, K. A. (2015). Sampling in qualitative research: Insights from an overview of the methods literature. The Qualitative Report, 20(11), 1772-1789.
Giorgi, A. (2009). The descriptive phenomenological method in psychology: A modified Husserlian approach. Pittsburgh, PA: Duquesne University Press.
Gonzalez, V. M., Coromina, L., and Gali, N. (2018). Overtourism: residents’ perceptions of tourism impact as an indicator of resident social carrying capacity-case study of a Spanish heritage town. Tourism Review, 73 (3), 277-296.
Göğebakan, Y. (2015). Dünya üzerindeki kültürel varlıkların turizme ve ekonomiye katkısı. Sanat ve Tasarım Dergisi, 5(2), 48-71.
Guripek, E. (2020). Sirac Turkmen Traditions in the Context of Cultural Heritage Tourism. In Tourism and Hospitality Studies, 28, Peterlang Publishing, Berlin.
Güngör, H., Çopuroğlu, H., Yaz, N., ve Öz, M. (2005). Yazılıkaya’nın Korunması. Korunan Doğal Alanlar Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 8-10 Eylül 2005, SDÜ, Isparta.
Güngör, Ş. (2016). Koruma Statülerinin Koruma-Kullanma Dengesine Etkisi: Zelve Açık Hava Müzesi (Nevşehir/Avanos). Gaziantep University Journal of Social Sciences, 15(1), 205-223.
Hesse-Biber, S. N., Leavy, P. (2006). The Practice of Qualitative Research. Thousand Oaks, CA: SAGE.
İSMEP Rehber Kitaplar. (2014). Kültürel Mirasın Korunması, İstanbul: İstanbul Valiliği, İstanbul Proje Koordinasyon Birimi (İPKB) ve İstanbul İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü https://www.ipkb.gov.tr/wpcontent/uploads/2018/10/ISMEP6_KC3BCltC3BCrelMirasC4B1nKor unmasC4B1.pdf, Erişim Tarihi: 09.01.2021.
Kavak, M. (2019). Frig Yolu’nun Turizm Ve Kültür Rotası Açısından Değerlendirilmesi.
Kaypak, Ş. (2010). Antakya'nın Kent Kimliği Açısından İrdelenmesi/Examination of Antakya in terms of Urban Identity. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14), 373-392.
Kirshenblatt-Gimblett, B. (2004). Intangible Heritage as Metacultural Production. Museum International, 56 (1–2), 52–65.
Kurtar, C. ve Somuncu, M. (2013). Kentsel kültürel mirasın korunması ve sürdürülebilirliği: Ankara Hamamönü örneği. Ankara Araştırmaları Dergisi, 1(2), 35-47.
Kuşçuoğlu, G. Ö. ve Taş, M. (2017). Sürdürülebilir kültürel miras yönetimi. Yalvaç Akademi Dergisi, 2(1), 58-67.
Lewer, N., Lafortune-Bernard, A., Coningham, R., Acharya, K. P., and Kunwar, R. B. (2019).
Community engagement in the greater Lumbini area of Nepal: The micro-heritage case study of Dohani. In Archaeology, Cultural Heritage Protection and Community Engagement in South Asia, 59- 74, Palgrave Pivot, Singapore.
Logan, W. (2012). Cultural diversity, cultural heritage and human rights, towards heritage management as human rights-based cultural practice. International Journal of Heritage Studies, 18(3), 231-244.
Marshall, C. and Rossman, G. B. (2016). Designing qualitative research (6th ed.). Los Angeles, CA: Sage.
Mercan, Ş. O. ve Üzülmez, M. (2014). Coğrafi işaretlerin bölgesel turizm gelişimindeki önemi: Çanakkale ili örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29(2), 67-94.
Meskell, L. (2018). A Future, In Ruins: UNESCO, World Heritage, And The Dream of Peace. Oxford University Press.
Mortara, M., Catalano, C. E., Bellotti, F., Fiucci, G., Houry-Panchetti, M., and Petridis, P. (2014).
Learning Cultural Heritage By Serious Games. Journal of Cultural Heritage, 15(3), 318-325.
Neuman, W. L. (2011). Social Research Methods: Qualitative and Quantitative Approaches. USA: Allyn and Bacon.
Okuyucu, A. ve Somuncu, M. (2013). Türkiye’de İnanç Turizmi: Bugünkü Durum, Sorunlar ve Gelecek. International Conference on Religious Tourism and Tolerance Proceedings, 9-12.
Önem, A. B. ve Kılınçaslan, I. (2005). Haliç Bölgesinde Çevre Algılama ve Kentsel Kimlik. İTÜDERGİSİ/a, 4(1), 115-125.
Özdemir, G. (2007). Destinasyon yönetimi ve pazarlama temelleri İzmir için bir destinasyon model önerisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, DEÜ Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Özlü, T. Ve Kaleli, C. (2019). Kültürel Miras Turizmi Açisindan Bir Değerlendirme: Ani Ören Yeri/An Evaluation In Terms Of Cultural Heritage Tourism: Ani Ruins. Amisos, 4(7), 195-218.
Padgett, D. K. (2017). Qualitative Methods in Social Work Research (3rd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
Patton, M. Q. (2015). Qualitative research & evaluation methods: Integrating theory and practice (4th ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
Polat, Y. ve Avşar, A. O. (2020). Yazılıkaya/Midas Anıtı: Anıtta Gözlemlenen Bozulmalar ve Koruma Önerileri. Amisos, 5(8), 103-121.
Rusalić, D. (2009). Making the Intangible Tangible, The New Interface of Cultural Heritage. Belgrad: Institute of Ethnography Sasa.
Saçılık, Y. M. ve Toptaş, A. (2017). Kültür Turizmi ve Etkileri Konusunda Turizm Öğrencilerinin Algılarının Belirlenmesi, Turizm Akademik Dergisi, 4(2), 107-119.
Sağ, Ç. (2018). İlkokul sosyal bilgiler dersinde somut olmayan kültürel miras eğitimine yönelik etkinlik temelli bir eylem araştırması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bartın Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Şahin, S. ve Özdemir, Ö. (2018). İl ve müdürlükleri internet sitelerinde Türkiye'nin somut olmayan kültür mirasını tanıtılmaması. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(2), 563-583. Small, M. L. (2009). ‘How many cases do I need?’ On science and the logic of case selection in fieldbased research. Ethnography, 10(1), 5-38.
Subaşılar, B. (2007). Turizm Tanıtımında Kültür Turizminin Yeri İstanbul Üzerine Bir Uygulama. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Tabak, G., Samur, A.N., ve Yılmaz, İ. (2019). Turizmde Vandalizm Sorunu ve Çözüm Önerileri: Nevşehir Örneği. 1. Uluslararası Kapadokya Sosyal Bilimler Öğrenci Kongresi Bildiri Kitabı, (7-9 Kasim Niğde), 233-246.
Taylor, K. (2004). Cultural Heritage Management: A Possible Role for Charters and Principles in Asia, International Journal of Heritage Studies, 10 (5), 417-433.
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığı (2021). Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunması Sözleşmesi. https://teftis.ktb.gov.tr/TR-263665/dunya-kulturel-ve-dogalmirasin- korunmasisozlesmesi.html (Erişim Tarihi: 10.02.2021)
Timothy, D. J. (2011). Cultural Heritage and Tourism: An Introduction. Bristol: Cahnnel View Publications.
Topal, T. ve Sözmen, B. (2000). Freeze-thaw resistance of the Yazilikaya tuffs. In Proceedings of the 9th International Congress on Deterioration and Conservation of Stone, 275-281. Elsevier Science BV.
Topçu, K. (2011). Kent kimliği üzerine bir araştırma: Konya örneği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 1048-1072.
Tören, E., Konak, N., ve Demiral, G. N. (2012). Eskişehir’in Kültürel Miras Varlıklarının Korunmasında Kamu Kurumlarının Rolü. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2), 69-88.
Tracy, S. J. (2010). Qualitative quality: Eight “big-tent” criteria for excellent qualitative research. Qualitative Inquiry, 16(10), 837-851.
Tracy, S. J. (2019). Qualitative research methods: Collecting evidence, crafting analysis, communicating impact. West Sussex, UK: John Wiley & Sons.
Yıldırım, M. (2017). Kültürel turizm ve kültürel mirası koruma: Diyarbakır Hasan Paşa Hanı örneği. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi, 8(2), 335-344.
Unesco Türkiye Milli Komisyonu - UTMK (2021), Dünya Kültürel Ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme, https://www.unesco.org.tr/Pages/161/177, Erişim Tarihi: 09.01.2021.
Ürün, Ş. (2016). Dünya kültürel ve doğal mirasın korunmasına dair sözleşme: doğal miras alanları başvuru, adaylık ve değerlendirme süreçleri. Unesco Türkiye Milli Komisyonu Raporu, Ankara.
Van Manen, M. (2016). Phenomenology of practice: Meaning-giving methods in phenomenological research and writing. New York, NY: Routledge.
Wang, J. J. (2015). Flood risk maps to cultural heritage: Measures and process. Journal of Cultural Heritage, 16(2), 210-220.
Yılmaz, K. T., Düzenli, A., Çakan, H., ve İzcankurtaran, Y. (2005). Nemrut Dağı ve Karatepe- Aslantaş Milli Parkları Örneğinde Bitki Örtüsüne Ait Verilerin Koruma Planlamasında Kullanımı, Korunan Doğal Alanlar Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 8-10 Eylül, SDÜ, Isparta.