Gastronomi Özellikleri Açısından Türk ve Kazak Kültürü: Benzerlikler ve Farklılıklar Üzerine Bir Değerlendirme

Bu çalışmanın amacı, Türk ve Kazak gastronomi değerlerini ve özelliklerini hammaddeler, yemek çeşitleri, mutfak ekipmanları, alışkanlıklar ve ritüellerdeki uygulamalar gibi farklı açılardan karşılaştırarak iki ülke mutfağı arasındaki benzerlikler ve farklılıkları ortaya çıkarmaktır. Bunun için iki mutfak kültürüne ilişkin derinlemesine bir literatür taraması yapılmış ve elde edilen veriler içerik analizi yöntemiyle değerlendirilmiştir. Değerlendirme sonucunda başta mutfak ve kiler düzeni olmak üzere sofra adabı ve yemek çeşitleri arasında önemli benzerliklerin olduğu tespit edilmiştir. İsimleri farklı olsa da yapılışları birbirine benzeyen önemli sayıda yemek olduğu dikkat çekmektedir. Farklılıklar açısından ise en önemli alan ritüellerdeki uygulamalar ile hammadde tercihleridir. At etinin değerli kabul edildiği Kazak mutfağını Türk mutfağından ayıran en önemli unsurlardan biri olduğunu söylemek mümkündür. Ayrıca zeytinyağı kullanımı Türk mutfağında yaygın iken Kazak mutfağında bu yağa ilgi oldukça düşüktür.

Turkish and Kazakh Culture in of Gastronomy Properties: An Assessment on Similarities and Differences

The aim of this study is to reveal the similarities and differences between the two countries' cuisine by comparing the Turkish and Kazakh gastronomy values and properties from different aspects such as raw materials, food types, kitchen equipment, habits and practices in rituals. For this, an in-depth literature review of two culinary cultures was made and the data obtained were evaluated by content analysis method. As a result of the evaluation, it has been determined that there are important similarities between table manners and food types, especially kitchen and pantry order. It is noteworthy that, although their names are different, there are a significant number of dishes whose construction is similar. In terms of differences, the most important area is raw material preferences with applications in rituals. It is possible to say that it is one of the most important elements that distinguish Kazakh cuisine from Turkish cuisine, where horse meat is considered valuable. In addition, while olive oil use is common in Turkish cuisine, the interest in this oil is very low in Kazakh cuisine.

PDF

___

Akdemir, N. ve Selçuk, G. N. (2017). Mutfak Kültürünün Sürdürülebilirliği Bakımından Yöresel Yiyeceklerin Menülerde Yer Alma Düzeyi: Taraklı Ölçeğinde Bir Araştırma. I. International Sustainable Tourism Congress, 23-25 November 2017. Kastamonu.
Alimbai, N. (2011). Kazaktın Etnografiyalık Kategoriyalar, Uğımdar men Ataularının Dasturli Cuyesi. Ensiklopedia, 1, Almatı: DPS.
Alimbai, N. (2012). Kazaktın Etnografiyalık Kategoriyalar, Uğımdar men Ataularının Dasturli Cuyesi. Ensiklopedia, 2, Almatı: RPK Slon.
Altusaban, S., Yay, Ö. ve Erdem, Ö. (2016). Yöresel Mutfak Kavramına İlişkin Şeflerin Bakış Açılarının Değerlendirilmesi, II. Rize Turizm Sempozyumu, 4-6 Kasım 2016. Rize. ss. 237-261.
Arlı, M. ve Gümüş, H. (2007). Türk Mutfak Kültüründe Çorbalar. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, 10-15 Eylül 2007. Ankara.
Aslan, Z., Güneren, E. ve Çoban, G. (2014). Destinasyon Markalaşma Sürecinde Yöresel Mutfağın Rolü: Nevşehir Örneği, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2(4): 3-13.
Aydoğdu, A. ve Mızrak, M. (2017). Azerbaycan ve Türkiye Mutfak Kültürünün Tarihi Birlikteliği ve Mevcut Durumunun Belirlenmesi, Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 2 (1): 15-25.
Baysal, A. (1996). Türk Mutfağından Örnekler. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı.
Bekar, A. ve Zağralı, E. (2015). Türk Yemek Kültürü ve Teknolojik Gelişmelerin Yemek Kültürü Üzerine Etkileri, Journal of Tourism Theory and Research, 1(1): 40-48.
Bikenov, A. (2010). Kazaktın Materialdık Madenieti. Astana: Filiant Baspası.
Birer, S. (1990). Türk Mutfağının Tarihsel Gelişim Sureci İçerisindeki Değişimi ve Bugünkü Durumu, Beslenme ve Diyet Dergisi, (19): 251-260.
Ceylan, J.A. and Ozcelik, A. O. (2018). Cuisine Culture of the Pearl of Mesopotamia: Mardin, Turkey, Journal of Ethnic Foods, (5): 239-245.
Çakmak, M. and Sarıışık, M. (2019). An Investigation on the Basic Contents of the Main Dishes of the Turkish Cuisine, Anais Brasileiros de Estudos Turisticos, 1-13.
Düzgün, E. ve Özkaya, F. D. (2015). Mezopotamya’dan Günümüze Mutfak Kültürü, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 3(1): 41-47.
Egizbaeva, M.K. (2012). Kazak Halkının Dasturli Tağamdanu Cuyesi, History of the Homeland Research Journal, 2 (58): 134-137.
Eren, Y. F. ve Sezgin, C. A. (2017). Gastronomi Turizmi Açısından Mersin Yöresi Mutfak Kültürünün Sürdürülebilirliği. I. International Sustainable Tourism Congress, 23-25 November 2017. Kastamonu.
Ertaş, Y. ve Gezmen-Karadağ, M. (2013). Sağlıklı Beslenmede Türk Mutfak Kültürünün Yeri, Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2 (1): 117- 136.
Girgin, G. K., Oflaz, M. ve Karaman, N. (2017). Türk Cumhuriyetlerinden Gelen Öğrencilerin Türk Mutfağı Hakkındaki Görüşlerinin Belirlenmesi, MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (5): 95-111.
Güler, S. (2007). Türk Mutfağının Değişim Nedenleri Üzerine Genel Bir Değerlendirme. I. Ulusal Gastronomi Sempozyumu ve Sanatsal Etkinlikler, 4-5 Mayıs 2007. Antalya. ss:18-28.
Güler, S. (2010). Türk Mutfak Kültürü ve Yeme İçme Alışkanlıkları, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (26): 24-30.
Güzeloğlu, C. (2017), Kazakistan’da Çimkent Bölgesinde Sürgünde Yaşayan Ahıska Türklerinin Kültür çatısı: Doğum, Düğün, Ölüm Adetleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ardahan Üniversitesi, Ardahan.
Halıcı, N. (2009). Türk Mutfağı. (1. Basım), İstanbul: Oğlak Yayınları.
Heper, Ö.F. ve Karaca, E. (2019). Uluslararası Gastronomi, (Editör) Sarıışık M.: Türk Mutfağı (5. Basım, ss.61-76) Ankara: Detay Yayıncılık.
Kasimov, S. (1977). Kazaktın Ulttık Tağamdarı. Almatı: Kaynar.
Kapağan, E. ve Bacaklı, Y. (2017). Kazak Türklerinde Terbiye Edici Bir Unsur Olarak Alkış ve Batalar, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6 (2): 731-740.
Katran, D. (2002). Kazaktın Dasturli As-Tağam Madenieti: Tarihi-Etnografiyalık Zerttev, Monografiya, Almatı: KazMÖĞZİ.
Kesici, M. (2012). Kırsal Turizme Yönelik Olan Yöresel Talepte Yiyecek ve İçecek Kültürünün Rolü, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14 (23): 33-37.
Kızıldemir, Ö., Öztürk, E. ve Sarıışık, M. (2014). Türk Mutfak Kültürünün Tarihsel Gelişiminde Yaşanan Değişimler, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(3): 191-210.
Kiliç, G., Çimen, H. ve Ergün, B. (2018). Traditional Afyonkarahisar Cuisine and Local Dishes. Social Sciences Researches in the Globalizing World, St. Kliment Ohridski University Press. Sofia.
Komarova, T.A. (1994). Tamaktanu Alippesi. Almatı: Kaynar.
Kurgun, H. ve Özşeker, D. (2016). Gastronomi ve Turizm. Ankara: Detay Yayıncılık.
Mankan, E. (2012). Yabancı Turistlerin Türk Mutfağına İlişkin Görüşleri: Ege Bölgesi Örneği, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
Okumus, B. and Cetin, G. (2015). Using Local Food in İstanbul’s Marketing as a Tourist Destination. Proceeding of the IV. International Interdisciplinary Business-Economics Advancement Conference, 26-29 May 2015. Las Vegas, Navada, USA.
Önçel, S. (2015). Türk Mutfağı ve Geleceğine İlişkin Değerlendirmeler, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 3(4): 33-44.
Özdemir, B. ve Kınay, F. (2004). Yabancı Ziyaretçilerin Türk Mutfağına İlişkin Görüşleri: Antalya’yı Ziyaret Eden Alman ve Rus Turistler Üzerine Bir Araştırma, Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2: 5-28.
Sağır, A. (2012). Bir Yemek Sosyolojisi Örneği Olarak Tokat Mutfağı, Electronic Turkish Studies, 7(4): 2675-2695.
Sandybayev, A. (2019), Innovative Gastronomic Tourism as a New Trend. Evidence from Kazakhstan, International Journal of Research in Tourism and Hospitality, 5(1): 1-7.
Şanlıer, N., Cömert, M. ve Durlu Özkaya, F. (2012). Gençlerin Türk Mutfağına Bakış Açısı, Milli Folklor, 24 (94): 152-161.
Tlemisov, H. (1995). Kazaktın Ülttık Tağamdarı. Almatı: Kaynar.
Toksöz, D. ve Aras, S. (2016). Turistlerin Seyahat Motivasyonlarında Yöresel Mutfağın Rolü, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 4(1): 174-189.
Turganbayev, A. (2019). Kazakların Geleneksel Mutfak Kültürü ve Hızlı Yemek Sistemi (Fast Food), I. Uluslararası Türk Dünyası Tarım ve Gıda Sempozyumu, 19-21 Aralık 2019, İzmir.
Türk, H. ve Şahin, K. (2004). Antakya Geleneksel Yemek Kültürü, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (2): 115-132.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (9. Basım), Ankara: Seçkin Yayıncılık.