Yerel Yulaf (Avena sativa L.) Genotiplerinin Eskişehir Koşullarında Tane Verimi ve Bazı Kalite Özellikleri

Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (GKTAEM)’ndeki yulaf ıslah çalışmaları 1929 yılından beri sürdürülmektedir. Bu çalışma kapsamında, bölge koşullarına uyumlu yerel yulaf hatlarından verimi ve kalitesi yüksek olanların seçilerek, yeni çeşit olarak tescil ettirilmesi hedeflenmiştir. Denemeler, 2017-2018 üretim yılında Eskişehir GKTAEM Merkez ve Hamidiye yerleşkelerinde yağmura bağımlı koşullarda yürütülmüş olup, bu çalışmada, ülkenin değişik yerlerinden toplanan 19 yerel hat ile standart olarak Checota, Kahraman, Kırklar, Yeniçeri ve Sebat çeşitleri kullanılmıştır. Bu araştırmada genotiplerde tane verimi (TV), bin tane ağırlığı (BTA), bitki boyu (BB), yatma değeri (YD), salkım çıkarma süresi (SÇS) gibi çeşitli agro-morfolojik özelliklerinin yanı sıra tane protein oranı (TPO) ve beta glukan oranı (BG), asit deterjan lif (ADF) ve nötral deterjan lif (NDF) değerleri incelenmiştir. Elde edilen bulgulara göre, ADF ve NDF değerleri dışındaki parametrelerde genotipler arası farklılıklar istatistiksel olarak önemli bulunmuş olup, TV (2,31 – 3,58 t ha-1 ) değerleri arasında ortalama olarak 2,93 t ha-1 hesaplanmış; genotiplerdeki BTA (25,5 – 37,1 g) arasında bulunmuş; BB ise (83,3 – 130,2 cm) olarak belirlenmiş; YD (%1 – 57) şeklinde notlanmış; SÇS (126,0 – 141,0 gün) şeklinde saptanmış; BG (%3,29 – 5,16) arasında değişmiş; TPO (%13,4 – 15,9) arasında olmuş; ADF ve NDF oranları sırayla, (%16,4 – 19,4) ile (%30,8 – 38,8) arasında belirlenmiştir. Buna göre, G13, G16, G19, G21, G22 ve G23 yerel yulaf hatlarının hedeflenen agromorfolojik ve kalite özellikleri bakımından yeterli oldukları anlaşılarak ilgili ıslah programında bir üst kademeye aktarılması sağlanmıştır.

Grain Yield and Some Quality Traits of Local Oat (Avena sativa L.) Genotypes Under Eskişehir Conditions

Oat breeding activities at the Transitional Zone Agricultural Research Institute (TZARI) have been continuing since 1929. Within the scope of this study, it is aimed to select those that are high in yield and quality from local oat lines that are compatible with regional conditions and to register them as new oat cultivars. Field trials were conducted in rainfed conditions in Eskişehir TZARI Central and Hamidiye Campuses in the 2017-2018 crop season. In the study, ninehteen local lines (Avena sativa L.) collected from different parts of the country and Checota, Kahraman, Kırklar, Yeniçeri and Sebat varieties as a standard were used. In this research, besides various agro-morphological traits such as grain yield (GY), thousand kernel weight (TKW), plant height (PH), lodging score (LS), heading days (HD), grain protein content (PC), beta-glucan (BG), acid detergent fiber (ADF) and neutral detergent fiber (NDF) values were examined. According to the results of this study, differences between genotypes in parameters other than ADF and NDF values were found statistically significant. The means of grain yield was 2,93 t ha-1 , and the GY of genotypes was ranged from 2,31 to 3,58 t ha-1 in the trial. TKW was ranged from 25,5 to 37,1g; PH was 83,3 to 130,2 cm; HD was 126,0 to 141,0 days; BG was 3,29 to 5,16%; PC was 13,4 to 15,9%; ADF was 16,4 to 19,4%; NDF was 30,8- 38,8% in the genotypes. Accordingly, G13, G16, G19, G21,G22 and G23 local oat lines have been found to be promising in terms of targeted agro-morphological and quality characteristics and transferred to advanced level in the oat breeding program.

PDF

___

Anonim. 2010. AACC Approved Methods (10th ed.). American Association of Cereal Chemists International (AACC), St. Paul, MN.
Anonim. 2020a. World Agricultural Production USDA FASCircular Series WAP 6-19 June 2019. https://apps.fas. usda.gov/psdonline/app/index.html#/app/downloads Erişim tarihi: 02.03.2020
Anonim. 2020b. TUIK İstatistikleri. http://www.tuik.gov.tr/ UstMenu.do?metod=temelist Erişim tarihi: 04.03.2020 [In Turkish]
Anonim. 2020c. TUIK İstatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/ medas/?kn=%2092&locale=tr Erişim tarihi: 04.03.2020 [In Turkish]
Anonim. 2020d. Meteoroloji Genel Müdürlüğü. Resmi istatistikler. https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceleristatistik.aspx?k=undefined&m =ESKISEHIR Erişim tarihi: 17.03.2020 [In Turkish]
Anttila H, Sontag-Strohm T, Salovaara H. 2004. Viscosity of beta-glucan in oat products. Agric. Food Sci., Vol. 13 (2004): 80-87.
Bozbulut R, Sanlier N. 2019. Promising effects of β-glucans on glyceamic control in diabetes. Trends in Food Sci.,& Technol., 83: 159-166.
Buerstmayr H, Krenn N, Stephan U, Grausgruber H, Zechner E. 2007. Agronomic Performance and Quality of Oat (Avena sativa L.) Genotypes of Worldwide Origin Produced Under Central European Growing Conditions. Field Crops Res., 101(3): 343-351.
Çeri S, Acar R. 2019. Serin İklim Tahıllarının Hayvan Beslemede Yeşil ve Kuru Ot Olarak Kullanımı. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi, 8(1): 178-194. [In Turkish]
Doehlert DC, McMullen MS, Hammond JJ. 2001. Genotypic and environmental effects on grain yield and quality of oat grown in North Dakota. Crop Sci., 41(4): 1066-1072.
Dumlupınar Z. 2010. Türkiye Orijinli Yerel Yulaf Genotiplerinin Avenin Proteinleri ile Morfolojik, Fenolojik ve Agronomik Özellikler Yönünden Karakterizasyonu. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi, 112 sf. [In Turkish]
Dumlupinar Z, Maral H, Kara R, Dokuyucu T, & Akkaya A. 2011. Evaluation of Turkish oat landraces based on grain yield, yield components and some quality traits. Turkish J. Field Crops, 16(2): 190-196.
Ercan K, Dumlupınar Z, Tekin A, Herek S, Kurt A, Kekeç E, & Akkaya A. 2016. Yerel Yulaf Hatlarının Kahramanmaraş Koşullarındaki Performansı. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Doğa Bilimleri Dergisi, 19(4): 438-444. [In Turkish]
Ercan K. 2018. Yerel Yulaf Genotiplerinin Verim ve Verim Unsurları Yönünden İncelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 31 sf. [In Turkish]
Flander L, Salmenkallio-Marttila M, Suortti T, Autio K. 2007. Optimization of ingredients and baking process for improved whole meal oat bread quality. LWT-Food Sci., Technol., 40(5): 860-870.
Geçit HH, Adak MS. 1990. Altı sıralı arpalarda gelişme ve olum süreleri ile tane verimi üzerinde araştırmalar. A.Ü.Z.F. Yıllığı, 41(1-2): 151-157. [In Turkish]
Hackmann TJ, Sampson JD, Spain JN. 2008. Comparing relative feed value with degradation parameters of grass and legume forages. J. Animal Sci., 86(9), 2344-2356.
Halil DS ve Uzun A. 2019. Bursa Ekolojik Koşullarında Yetiştirilen Yulaf (Avena sativa L.) Genotiplerinin Tane Verimi ve Bazı Kalite Özellikleri. Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi. Dergisi, 33 (2): 293-305. [In Turkish]
Hışır Y. 2009. Türkiye Yulaf Genotiplerinin Fizyolojik, Morfolojik ve Tarımsal Özellikler Yönünden Genetik Farklılıklarının ve İlerlemelerinin Belirlenmesi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi. 95 sf. [In Turkish]
Iannucci A, Codianni P, Cattivelli L. 2011. Evaluation of genotype diversity in oat germplasm and definition of ideotypes adapted to the mediterranean environment. International Journal of Agronomy Volume 2011, 8 page, doi:10.1155/2011/870925
Kahraman T, Avcı R, Öztürk İ, Tülek A. 2012. Trakya-Marmara Bölgesine Uygun Yulaf Genotiplerin Belirlenmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 5 (2): 24-28. [In Turkish]
Kahraman T, Kurt C, Subaşı AS, Özderen T, Yıldız Ö, Büyükkileci C, Şanal T. 2017a. Trakya-Marmara Bölgesi’nde İnsan Beslenmesine Uygun Yulaf (Avena sativa L.) Genotiplerinin Belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 26, 105-111. [In Turkish]
Kahraman T, Avcı R, Kurt C. 2017b. Bazı Yulaf (Avena sativa L.) Genotiplerinin Tane Verimi, Kalite ve Tarımsal Özelliklerinin Belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 26: 74-79. [In Turkish] Kahraman T, Subaşı AS, Yıldız Ö, Büyükkileci C, Sanal T. 2019. Evaluation of Oat (Avena sativa L.) Genotypes for Yield and Some Quality Parameters in Trakya-Marmara Region. Turkish J. Agric. Food Sci. Technol., 7(sp2): 145-151. [In Turkish]
Keser O, Bilal T. 2008. Beta-glukan’ın hayvan beslemede bağışıklık sistemi ve performans üzerine etkisi. Erciyes Üniversitesi Vet. Fak. Dergisi, 5(2): 107-119. [In Turkish]
Maral H. 2009. Yulaf Çeşitlerinin Azotlu Gübrelemeye Tane Verimi, Azot Kullanımı ve Verim Özellikleri Yönünden Tepkisi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. 50 sf. [In Turkish]
Mut Z, Erbaş ÖD, Akay H. 2018a. Evaluation of hay yield and quality traits of oat genotypes grown at different locations. Revista de la Facultad de Agronomia de la Universidad del Zulia, 35(2): p 168-186
Mut Z, Akay H, Erbaş Köse ÖD. 2018b. Grain yield, quality traits and grain yield stability of local oat cultivars. J. Soil Sci. Plant Nutr., 18(1): 269-281.
Naneli İ, Sakin MA. 2017. Bazı Yulaf Çeşitlerinin (Avena sativa L.) Farklı Lokasyonlarda Verim ve Kalite Parametrelerinin Belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 26: 37-44. [In Turkish]
Özberk İ. 2018. Mezopotamya’nın yerel buğdayları. Türkiye Yerel Buğdaylar Sempozyumu, Sayfa 40-42, 20-22 Aralık 2018, Bolu; Türkiye [In Turkish-Abstract]
Özdemir, S. 2011. Farklı Lokasyonlarda Ekilen Buğday Çeşitlerinin Optimum Ekim Sıklığının Belirlenmesi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 111 sayfa. [In Turkish]
Özkaya H, Özkaya B. 2005. Tahıl ve Ürünleri Analiz Yöntemleri. A.Ü. Mühendislik Fak. Gıda Müh. Bölümü, Gıda Teknolojisi Yayınları No: 30, Ankara. [In Turkish]
Pask AJD, Pietragalla J, Mullan DM, Reynolds MP. 2012. Physiological Breeding II: A Field Guide to Wheat Phenotyping. (Ed):?, Chapter 18., Pg.100, CIMMIYT, Mexico D.F.
Peterson DM, Wesenberg DM, Burrup DE, Erickson CA. 2005. Relationships among agronomic traits and grain composition in oat genotypes grown in different environments. Crop Sci., 45(4): 1249-1255.
Redaelli R, Laganà P, Rizza F, Nicosia OLD, Cattivelli L. 2008. Genetic progress of oats in Italy. Euphytica, 164(3): 679-687.
Sarı N, İmamoğlu A. 2011. Menemen Ekolojik Koşullarına Uygun İleri Yulaf Hatlarının Belirlenmesi. Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, 21(1): 16-25. [In Turkish]
Sarı N. 2012. Yulafta (Avena sativa L.) Verim ve Verim Komponentleri Arasındaki İlişkiler, Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 74 sf. [In Turkish]
Sarı N, Ünay A. 2013. Bazı yulaf genotiplerinin beta glukan içeriğinin kümeleme analizi ile değerlendirilmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 22(1): 6-12. [In Turkish]
Sönmez AC. 2019. Determining of Yield, Yield Components and Some Agricultural Characteristics of Winter Oat (Avena sativa L.) Genotypes in Eskişehir Conditions. International Erciyes Agriculture, Animal & Food Sciences Conference, Proceeding Book, ISBN 978-605-80483-0-0 p-43, Kayseri, TURKEY. [In Turkish]
Sönmez AC, Yüksel S. 2019. İleri Kademe Arpa (Hordeum vulgare L.) Genotiplerinin Verim ve Bazı Fizyolojik Özelliklerinin Eskişehir Koşullarında Belirlenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi. Tarım ve Doğa Dergisi, 22: 61-69. DOI:10.18016/ksutarimdoga.vi.530281 [In Turkish]
Stevens EJ, Armstrong KW, Bezar HJ, Griffin WB, Hampton JG. 2004. Fodder oats an overview. Fodder oats: A world overview, (33), 11-18.
Student. 1908. The Probable Error of a Mean. Biometrica. Vol. 6, (1): 1-25
Şahin M, Akçacık AG, Aydoğan S, Hamzaoğlu S, Demir B. 2017. Yulaf (Avena sativa spp.) Tanesinde Bazı Fiziksel Özellikler ve Besin Bileşenlerinin Tespiti. Bahri Dağdaş Hayvancılık Araştırma Dergisi, 6(1): 23-28. [In Turkish]
Şahin M, Çeri S, Akçacık AG, Aydoğan S, Hamzaoğlu S, Demir B. 2019. Kışlık Yulaf (Avena sativa spp.) Genotiplerinin Verim ve Teknolojik Özellikleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi, 8(1): 34-42. [In Turkish]
Tekin A, Aslan E, Herek S, Dokuyucu T, Gezginç H, Tekerek H, Dumlupınar Z, Akkaya A. 2017. Türkiye orjinli yulaf genotiplerinin basit dizi tekrarları (SSR) markörleriyle karakterizasyonu. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Doğa Bilimleri Dergisi, 20(4): 378-384. [In Turkish]
Van Soest PJ, Robertson JB, Lewis BA. 1991. Methods for dietary fiber, neutral detergent fiber, nonstarch polysaccharides in relation to animal nutrition. J. Dairy Sci., 74: 3583-3597.