Yabani Ayçiçeği (Helianthus spp.) Genotiplerinde Bazı Morfolojik Özelliklerin Belirlenmesi

Çalışma Görükle/Bursa koşullarında yetiştirilen farklı yabani ayçiçeği genotiplerinin (Helianthus spp.) morfolojik özelliklerinin belirlenmesi amacıyla, 2017 ve 2018 yıllarında iki yıl süreyle Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Uygulama ve Araştırma arazi, sera ve laboratuvar koşullarında yürütülmüştür. Bitki materyali olarak USDA-Amerika’dan temin edilen 20 yabani ayçiçeği genotipi [H. annuus (1, 3, 4, 6, 8, 11, 13, 15, 16, 17, 23, 25, 26, 28), H. argophyllus (34 ve 35), H. maximiliani (45), H. petiolaris subsp. fallax (50), H. petiolaris subsp. petiolaris (54) ve H. annuus subsp. lenticularis (61)] kullanılmıştır. Çalışma sonucunda, 2017 ve 2018 yıllarında ölçülen bazı morfolojik özelliklerin en yüksek ve en düşük ortalama bitki boyu, tabla çapı, dal sayısı, sap kalınlığı, petiol uzunluğu ve 1000 tane ağırlığı değerleri sırası ile 235,0-252,5 cm ve 64,0-63,0 cm, 7,1-6,5 cm ve 1,9-1,9 cm, 30,8-29,8 adet ve 11,8-8,1 adet, 2,9-3,3 cm ve 0,8-0,7 cm, 11,8-11,1 cm ve 3,1-0,4 cm, 14,8-14,6 g ve 5,6-0,8 g arasında değişiklik göstermiştir. Yıllar, genotiplerin ölçülen özellikleri üzerinde değişiklik yapmamıştır. Steril çiçek rengi, fertil çiçek rengi, tabla açısı ve şekli, çiçeklenme ve olgunlaşma üniformitesi, brakte yaprağı şekli, çiçek fertilitesi, bitkinin genel tüylülük derecesi, dallanma durumu ve şekli bakımından da genotipler arasında iki yıl içinde belirgin bir farklılık görülmemiştir.

Determination of Morphologic Characteristics of Wild Type Sunflower (Helianthus spp.) Genotypes

The studies were carried out to determine some morphologic characteristics of different wild type sunflower (Helianthus spp.) genotypes at Uludağ University, Faculty of Agriculture Department of Field Crops’ laboratory, green house and field conditions in 2017 and 2018. The 20 wild sunflower genotypes [H. annuus (1, 3, 4, 6, 8, 11, 13, 15, 16, 17, 23, 25, 26, 28), H. argophyllus (34 and 35). H. maximiliani (45), H. petiolaris subsp. fallax (50), H. petiolaris subsp. petiolaris (54) and H. annuus ssp. lenticularis (61)] obtained from USDA-America were used in the study. The highest and lowest average the plant height, the head diameter, the number of branches, stem thickness, the length of petiole and 1000 kernel weight values of some of the morphologic characteristics observed and measured in field conditions during two years changed respectively between 235.0-252.5 cm and 64.0-63.0 cm, 7.1-6.5 cm and 1.9-1.9 cm, 30.8-29.8 number and 11.8-8.1 number, 2.9-3.3 cm and 0.8-0.7 cm, 11.8-11.1 cm and 3.1-0.4 cm, 14.8-14.6 g and 5.6-0.8 g in 2017 and 2018. The characters e.g. the ray and disk flower color, head angle and shape, uniformity of flowering and maturity, bract shape, pollen fertility, pubescence at general appearance, branching and type of branching did not show clear differences within genotypes in two years.

PDF

___

Anonim 2019a. United States Department of Agriculture , Natural Resources Conservation Service. https://plants.usda.gov /java/ClassificationServlet?source=display&classid=HELIA3. (Erişim: 22 Ekim 2019).
Anonim 2019b. Tarım ve Orman Bakanlığı, Meteoroloji Genel Müdürlüğü. Erişim: https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme /il-ve-ilceler-istatistik.aspx?k=A&m=BURSA. (Erişim: 4 Aralık 2019).
Anonim 2000. Guidelines for the conduct of tests for distinctness, uniformity and stability. Sunflower (Helianthus annuus L.). Geneva. TG/81/6.
Anonim 1985. Sunflower descriptors. International board forplant genetic resources (IBPGR). Rome, Italy.
Blanchet R, Gelfi N. 1980. Physiologie végétale caractères xérophytiques de quelquesespèces d'Hélianthus susceptibles d'etre utilisés pour améliorer l'adaptation aux conditionsseches du tournesol cultivé (Helianthus annuus L.). C.R. Acad. S.C. Paris T. 290.Serie D. pp. 279-282.
Chandler JM, Jan CC. 1985. Comparison of germination techniques for wild Helianthus seeds. Crop Sci., 25: 356-358.
Christov M. 2012. Contribution of interspecific hybridization to sunflower breeding. Helia, 35(57): 37-46.
Christov M. 2013. Contribution of Interspecific Hybridization to Sunflower Breeding, Helia, 36(58): 1-18.
Fernández-Martínez JM, Domínguez J, Pérez-Vich B, Velasco L. 2010. Update on breeding for resistance to sunflower broomrape. Helia, 33(52): 1-12. Kaya Y, Evci G, Pekcan V, Gücer T, Yilmaz IM. 2009. Ayçiçeğinde yağ verimi ve bazı verim öğeleri arasında ilişkilerin belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi, 15(4): 310-318.
Miller JF, Al-Khatib K. 2004. Registration of two oil seed sunflower genetic stocks, sures-1 and sures-2, resistant to tribenuron herbicide. Crop Sci., 44: 1037-1038. Murphy DJ. 2010. Improvement of industrial oil crops. In: (Singh, B ed), Industrial Crops and Uses. CABI International, Cambridge, pp. 183-206.
Nooryazdan H, Serieys H, Baciliéri R, David J, Bervillé A. 2009. Structure of wild annual sunflower (Helianthus annuus L.) accessions based on agro-morphological traits. Genetic Resources and Crop Evolution, 57(1):27-39.
Özer S. 2016. Bazı yabani ayçiçeği türlerinin (Helianthus spp.) morfolojik ve fenolojik karakterizasyonu ve türler arası melez performanslarının in vitro ve in vivo koşullarda araştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, syf. 99.
Presotto A, Cantamutto M, Poverene M. Seiler, G. 2009. Phenotypic diversity in wild Helianthus annuus from Argentina. Helia, 32(50): 37-50.
Richards CL, Bossdorf O, Muth NZ, Gurevitch J, Pigliucci M. 2006. Jack of all trades, master of some? On the role of phenotypic plasticity in plant invasions. Ecology Letters, 9: 981-993.
Seiler G, Gulya T. 2004. Exploration for wild Helianthus species in North America: challenges and opportunities in the search for global treasures. In: Proceedings of the 16th International Sunflower Conference, Fargo, ND, USA. pp. 43–68.
Seiler GJ, Rieseberg LH. 1997. Systematics, origin, and germplasm resources of the wild and domesticated Sunflower. In: (Schneiter A.A. ed) Sunflower technology and production. Agron. Monogr. 35. ASA, CSSA and SSSA, Madison, WI, USA, pp. 21-65.
Tan AŞ, Chao-Chien J, Gulya TJ. 1992. Inheritance of resistance to Rase 4 of sunflower downy mildew in wild sunflower accessions. Crop Sci., 32(4): 949-952. Tan AŞ, Tan A. 2011. Genetic resources of sunflower (Helianthus annuus L.) in Turkey. Helia, 34(55): 39-46.
Tosun A, Özkal N. 2000. Chemical constituents and biological activities of Helianthus species. J. Fac. Pharm., Ankara, 29(2):49-74.
TUİK 2019. Bitkisel Üretim İstatistikleri. Erişim: https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr. (Erişim tarihi: 4 Aralık 2019).
Vassilevska-Ivanova R, Kraptchev B, Stancheva I, Geneva M, Iliev I, Georgiev G. 2014. Utilization of related wild species (Echinacea purpurea) for genetic enhancement of cultivated sunflower (Helianthus annuus L.). Turk. J. Agric. For., 38:15-22.