Ruziye KARAMAN, Muharrem KAYA, Bünyamin ALDEMİR

Nohut (Cicer arietinum L.) Tarımında Gül Posası, Ahır Gübresi ve Bakteri Aşılamanın Verim ve Bazı Verim Öğelerine Etkileri

Çalışma, bazı nohut çeşitlerine (Aydın 92, Azkan ve Gökçe) organik (gül posası, ahır gübresi ve bakteri aşılama) ve kimyasal gübre uygulamalarının verim ve verim öğeleri üzerine etkilerini belirlemek amacıyla Dinar/Afyonkarahisar' da 2011 yılında yürütülmüştür. Deneme tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme düzenine göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Araştırmada bitki boyu, ilk bakla yüksekliği, bitkide dal, bakla ve tane sayısı, bitki tane ağırlığı, biomas verimi, tane verimi, hasat indeksi, 100 tane ağırlığı ve protein oranı özellikleri incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, bitki boyu 38,87-44,23 cm, ilk meyvenin yüksekliği 17,37-21,43 cm, bitki dal sayısı 2,70-3,53 adet, bitkide bakla sayısı 30,37-50,37 adet, bitkide tane sayısı 29,43-48,47 adet, bitki tane verimi 10,50-18,30 g, bitki ağırlığı 20,87-42,50 g, yüz tane ağırlığı 34,67-40,43 g, tane verimi 128,1-188,6 kg/da, hasat indeksi %32,10-53,08 ve protein oranı %22,67-25,67 arasında değişim göstermiştir. Sonuç olarak organik (gül posası, ahır gübresi ve bakteri aşılama) ve kimyasal gübre uygulamalarının nohut çeşitleri üzerindeki etkisi verim özellikleri yönünden önemli olmuştur. Tüm çeşitler içerisinde Gökçe çeşidi ve uygulamalar içerisinde ahır gübresi, kimyasal gübreleme ve gül posası ön plana çıkmaktadır.

Effects of Rose Residue, Manure and Inoculation on Yield and Some Yield Components in Chickpea (Cicer arietinum L.) Cultivation

The study was carried out to determine the effects of organic (rose pulp, barn fertilizer and bacterial inoculation) and chemical fertilizer applications on yield and yield components of chickpea varieties (Aydın 92, Azkan and Gökçe) in Dinar district of Afyonkarahisar province in 2011. The experimental design was split plot with three replications. In this research, plant height, first pod height, number of branches, pod and grains per plant, seed yield in plant, biological yield, grain yield, harvest index, 100 seed weight and protein ratio were investigated. The results showed that plant height was changed between 38.87-44.23 cm, first pod height between 17.37-21.43 cm, number of branches between 2.70-3.53, pods number between 30.37-50.37 and number of seed per plant between 29.43-48.47, seed yield in plant between 10.50-18.30 g, biological yield between 20.87-42.50 g, 100 seed weight between 34.67-40.43 g, grain yield between 128.10-188.57 kg/da, harvest index between 32.10-53.08% and protein ratio between 22.67-25.67%. As a result, the effect of organic (rose pulp, barn fertilizer and bacterial inoculation) and chemical fertilizer applications on chickpea varieties has been important in terms of yield characteristics. It should be suggested chickpea variety Gökçe with firstly barn manure and followed by chemical fertilization and rose pulp applications.

PDF

___

Açıkgöz N, Kıtıkı A. 1994. Nohutta F2 ve F3 Generasyonlarında Bazı Özellikler Arasındaki Korelasyonların Saptanması. Agronomi Bildirileri, 1: 25-29.
Akdağ C, Engin M. 1987. Ekim Sıklığının Tokat Yöresinde Üç Nohut (Cicer arietinum L.) Çeşidinde Verim ve Verim Unsurlarına Etkileri Üzerine Bir Araştırma. Çukurovası Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 3(1): 103-114.
Akdağ C, Şehirali S. 1994. Bakteri (Rhizobium ciceri) Bulaştırma, Azot Dozları ve Ekim Sıklığının Nohut (Cicer arietinum L.)'un Bazı Bitkisel ve Kalite Özelliklerine Etkileri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, (1).
Altınbas Ü, Çengel M, Uysal H, Okur B, Okur N, Kurucu Y, Delibacak S. 2004. Toprak Bilimi. İzmir. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. 557. ss: 355.
Anlarsal AE, Yücel C, Özveren D. 1999. Çukurova Koşullarında Bazı Nohut (Cicer arietinum L.) Hatlarının Verim ve Verimle İlgili Özelliklerinin Saptanması Üzerine Bir Araştırma. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi. 15-20 Kasım. Çayır-Mer’a Yem Bitkileri ve Yemeklik Tane Baklagiller, III: 342-347.
Anoymous 2017. Faostat, Agriculture. http://www.fao.org/faostat. (Erişim: 20.05.2017).
Atmaca E. 2008. Eskişehir Koşullarında Bazı Nohut Çeşit ve Hatlarında Farklı Ekim Zamanı ve Sıra Arası Mesafelerinin Verim, Verim Unsurları ve Kalite Üzerine Etkisi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
Bayrak H, Önder M, Gezgin S. 2005. Bor Uygulamasınının Nohut (Cicer arietinum L.) Çeşitlerinde Verim ve Bazı Verim Unsurlarına Etkileri. S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(35): 66-74.
Biçer BT. 2001. Diyarbakır Yöresinden Toplanan Bazı Nohut (Cicer arietinum L.) Yerel Çeşitlerinde Önemli Bitkisel ve Tarımsal Özelliklerin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
Cubero JI. 1987. Morphology of Chickpea. "Ed. M.C. Saxena and K.B. Singh (Chickpea)": p. 35-67, UK
Düzdemir O, Akdağ C, Yanar Y. 2007. Bazı Nohut (Cicer arietinum) Çeşitlerinin Farklı Çevrelerde Antraknoz (Ascochyta rabiei)’a Dayanımları ve Tane Verimleri Üzerine Bir Araştırma. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 24(2): 87-97.
Elsiddig A, Lsheikh E, Ekhlas M, Mohamedzein M. 1998. Effects of Biological, Organic and Chemical Fertilizers on Yield, Hydration Coefficient, Cookability, and Mineral Composition of Groundnut Seeds. Food Chemistry, 63: 253-257.
Erdal İ, Aydemir O. 2003. Gül Posasının Doğrudan ve Zenginleştirilmiş Formunun Tarımda Kullanılabilme Olanakları. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(1): 20–26
Erdoğan C. 1997. Nohut Bitkisinin Bazı Tarımsal Özelliklerine Gübrelemenin (N, P) ve Aşılamanın Etkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
Gül S. 2018. II. Ürün Olarak Yetiştirilen Soyada (Glycine max (L.) Merr.) Organik Gübre Uygulamalarının Verim Unsurları ve Bazı Kalite Kriterleri Üzerine Etkisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
Hernandez LG, Hill GD. 1983. Effect of plant population and inoculation on yield and yield components of chickpea (Cicer arietinum L.). In Proc. Agron. Soc. NZ 13, pp. 75-79.
İbrahim MEH, Salih FA. 1980. Effect of Rhizobium inoculation on Yield and Yield Components of Chickpea. International Chickpea Newsletter, 2: 26.
Jana S, Singh KB. 1993. Evidence Of Geographical Divergence in Kabuli Chickpea From Germplasm Evaluation Data. Crop Science, 33: 626-632.
Kaçar O, Göksu E, Azkan N. 2005. Bursa Koşullarında Farklı Bakteri Suşları ile Aşılamanın Bazı Nohut (Cicer arietinum L.) Çeşit ve Hatlarında Verim ve Verim Öğeleri Üzerine Etkisinin Belirlenmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 42(3): 21-32.
Karasu A, Karadoğan T, Çarkçı K, Türk M. 1999. Isparta Koşullarında Bazı Nohut (Cicer arietinum L.) Hat ve Çeşitlerin Adaptasyonu Üzerinde Bir Araştırma. Türkiye III. Tarla Bitkileri Kongresi. Adana,15-18 Kasım 1999. Cilt III, ss: 336-341.
Kaya M, Sanlı A, Küçükyumuk Z, Kara B, Erdal İ. 2007. Organik Gübre Olarak Kullanılan Slempenin Nohut (Cicer arietinum L.)’ta Verim ve Bazı Verim Ögeleri Üzerine Etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 11(3): 212-218.
Keshta MM, El-Khouly MH. 2000. Biological Nitrogen Fixation and Crop Production. Int. Symp. FAO/RNE, ARC and ESAM, Cairo
Khaliq A, Kaleem Abbasi M, Hussain T. 2006. Effects of Integrated Use of Organic and Inorganic Nutrient Sources with Effective Microorganisms (EM) on Seed Cotton Yield in Pakistan. Bioresource Technology, 97: 967-972.
Khan H, Haqqani AM, Khan MA, Malik BA. 1992. Biological and Chemical Fertilizer Studies in Chickpea Grown Under Arid Conditions of Thal (Pakistan). Sarhad-Journal-of-Agriculture. 8(3): 321-327.
Leport L, Turner NC, French RJ, Barr MD, Duda R, Davies SL, Tennant D, Siddique KHM. 1999. Physiological responses of chickpea genotypes to terminal drought in a Mediterranean-type environment. European Journal of Agronomy, 11: 279-291.
Meral N, Çiftçi CY, Ünver S. 1998. Bakteri Aşılaması ve Değişik Azot Dozlarının Nohut (Cicer Arietinum L.)’Un Verim ve Verim Öğelerine Etkileri. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 7(1): 44-59.
Sezer Y. 1991. Gübreler ve Gübreleme. Atatürk Üniversitesi yayınları No.679 Ziraat Fakültesi Yayınları No. 3003, Ders kitapları, Seri No. 55 Erzurum.
Singh IS, Hussain MA, Gupta AK. 1995. Correlation Studies Among Yield and Yield Contributing Traits in F2 and F3 Chickpea Populations. International Chickpea and Pigeonpea Newsletter, 2: 11-13.
Şehirali S, Gürgün V, Gençtan T, Çiftçi CY. 1981. Bakteri Aşılaması ve Değişik Azot Dozlarının Fasulyede (Phaseolus vulgaris L.) Tane Verimi ve Protein Kapsamı Üzerine Etkileri. ss :15.
Temel, N., 1999. Van Ekolojik Koşullarında Farklı Dozlarındaki Azotlu ve Fosforlu Gübreler ile Bakteri Aşılamanın (Rhizobium leguminosarum) Kışlık Kırmızı Fırat-87 (Lens culinaris Medik.) Mercimek Çeşitinin Verim ve Verim Öğelerine Etkilerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
Türk Z, Koç M. 2003. Diyarbakır Koşullarında Kuru ve Sulu Olarak Yetiştirilen Nohut (Cicer arietinum L.)’un Verim ve Verim Unsurlarının Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Türkiye, 5: 13-17.
Uzun A, Özçelik H, Yılmaz S. 2012. Seçilmiş Bazı Nohut (Cicer arietinum L.) Hatlarının Agronomik ve Kalite Özellikleri Bakımından Değerlendirilmesi. Akademik Ziraat Dergisi, 1(1): 29-36.
Yağmur M, Engin M. 2005. Farklı Fosfor ve Azot Dozları ile Bakteri (Rhizobium ciceri L.) Aşılamanın Nohut (Cicer arietinum L.)’ un Tane Verimi ve Bazı Verim Öğeleri ile Ham Protein Oranı Üzerine Etkileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 15(2): 93-102.