Hasan AKAY, İsmail SEZER, Zeki MUT, Özge Doğanay ERBAŞ KÖSE

Orta ve Batı Karadeniz Bölgesi Yerel Yulaf Genotiplerinin Tanımlanmasında Kullanılan Bazı Morfolojik Özellikler

Bu çalışma, Orta ve Batı Karadeniz bölgesinde yetiştiriciliği yapılan yerel yulaf genotiplerin toplanması, korunması ve tanımlanması amacıyla yürütülmüştür. Araştırma kapsamında Düzce, Bolu, Zonguldak, Karabük, Kastamonu, Ordu, Sinop, Samsun, Amasya ve Tokat il sınırları içinde yetiştiricilik yapılan yerlerden 251 adet yerel yulaf genotipi toplanmıştır. Toplanan genotipler 4 standart yulaf çeşidi ile birlikte 2008 ve 2009 yılları yetiştirme sezonlarında Augmented deneme desenine göre Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Araştırma ve Uygulama alanında tarla denemesine alınmıştır. Çalışma sonucunda, incelenen parametreler bakımından önemli varyasyonların olduğu tespit edilmiştir. Genotipler arasında 229 genotipin büyüme şekli dik formda, 163 genotipin salkım tipi dağınık, 132 genotipin kavuz rengi sarı, 157 genotipin kılçık durumu kuvvetli kılçıklı ve 154 genotipin kallus tüylülüğünün ise tüysüz olduğu tespit edilmiştir. Matrix tablosu incelendiğinde yarı yatık büyüme şekline sahip yerel genotiplerin Amasya, Karabük, Kastamonu, Samsun, Tokat lokasyonlarından bulunmadığı tespit edilmiştir. Özellikle büyüme şekli, salkım tipi, kavuz rengi, kılçık durumu ve kallus tüylülüğü gibi parametreler çevre şartlarından etkilemediği için tanımlamada kolaylık sağlamaktadır. Bu bilgiler ışığında yerel genotiplerin toplandığı ekolojiler açısından genetik varyasyonun yüksek olduğu ve genetik kaynaklarımızın korunması ve ülke tarımının geleceği açısından yararlı olacağı düşünülmektedir.

Some Morphological Characteristics Used in the Identification of Landraces Oat Genotypes in Central and Western Black Sea Region

This study was conducted to collect, preserve and identify local oat genotypes grown in the Central and Western Black Sea region. Within the scope of the research, 251 local oat genotypes were collected from the places where they were cultivated in Düzce, Bolu, Zonguldak, Karabük, Kastamonu, Ordu, Sinop, Samsun, Amasya and Tokat provinces. The collected genotypes together with 4 standard oat varieties were taken into field trial in Ondokuz Mayıs University Faculty of Agriculture Research and Application field according to Augmented trial design in 2008 and 2009 growing seasons. As a result of the study, it was found that there were significant variations in terms of the parameters examined. Among the genotypes, the growth pattern of the 229 genotypes was perpendicular, The cluster genotypes of 163 genotypes were scattered, 132 genotypes were yellow in color, 157 genotypes were strongly stringy and 154 genotypes had callus hairiness. When the Matrix table was examined, it was found that the local genotypes with semi horizontal growth pattern were not found in Amasya, Karabük, Kastamonu, Samsun and Tokat locations. In particular, parameters such as growth type, cluster type, color of husk, awn condition and callus hairiness. it provides ease of identification, since it does not affect the environmental conditions. In the light of this information, it is thought that the genetic variation is high in terms of ecology in which local genotypes are collected and will be beneficial for the protection of our genetic resources and for the future of national agriculture.

PDF

___

Akay H, Mut Z, Bahadır MC, Erbaş Köse ÖD. 2019. Yulafın İnsan Beslenmesi ve Sağlık Açısından Önemi, 5 th International Eurasian Congress on ‘Natural Nutrition, Healthy Life & Sport’ 02-06 October 2019, 464-471
Adak MS. 2019. Bitkisel Gen Kaynakları. Basım yeri: Ankara. Ankara Üniversitesi Ders Kitabı No: 599.
Anonymous, 2019. FAO, Statistical Databases. http://www.fao.org /faostat/en/#data/QC [erişim tar.: 20.09.19].
Biela W, Bobkoa K, Maciorowskib R. 2009. Chemical Composition and Nutritive Value of Husked and Naked Oats Grain. Journal of Cereal Science, 49(3):413-418.
Buerstmayr H, Krenn N, Stephan U, Grausgruber H, Zechner E. 2007. Agronomic Performance and Quality of Oat (Avena sativa L.) Genotypes of Worldwide Origin Produced under Central European Growing Conditions. Field Crops Research, (101): 341-51.
Butt MS, Tahir-Nadeem M, Khan MK, Shabir R, Butt MS. 2008. Oat: Unique Among the Cereals. Eu Journal Nutrionl, 47:68- 79.
Diederichsen A. 2008. Assessments of Genetic Diversity within A World Collection of Cultivated Hexaploid Oat (Avena sativa L.) Based on Qualitative Morphological Characters. Genetics Resources and Crop Evolution, 55: 419-40.
Erbaş Köse ÖD, Mut Z. 2018. Tahıl ve Tahıl Ürünlerinin İnsan Beslenmesi ve Sağlık Açısından Önemi, Yozgat’ta Tahılların Durumu. III. Uluslararası Bozok Sempozyumu, 03-05 Mayıs 2018, Yozgat.
Forsberg DL, Reeves RA. 1992. Breeding oat cultivars for improved grain quality. Oat Science and Technology, pp.125.
Geçit HH. 1977. Kışlık Yulaf Çeşitlerinin Başlıca Morfolojik ve Biyolojik Karakteristiklerinin Verimle Olan İlişkileri. (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Doktora Tez Özetleri Cilt1, Ankara.
Geçit HH. 2016. Serin İklim Tahılları Kitabı. Basım yeri: Ankara. Ankara Üniversitesi Yayınları No:536.
JMP. 2013. JMP User Guide, Release 7 Copyright c 2013, SAS Institute Inc., Cary, NC, USA Kün E. 1988. Serin İklim Tahılları. Basım yeri: Ankara. Ankara Üniversitesi Yayınları:1032, Ders Kitabı: 299.
Liu J. 2010. Beta-Glucan Effects on Pasting Properties and Potential Health Benefits on Flours from Different Oat Lines. Graduate Theses and Dissertation, Iowa State University.
Mut Z, Erbaş ÖD, Akay H. 2017. Farklı Yulaf (Avena sativa L.) Çeşitlerinin Kimyasal Kalite Özellikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 27(3):347–356.
Sencar Ö, Gökmen S, Akman Z. 1994. Tahıllarda Çeşit Teşhisi. Basım yeri: Tokat. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları No.:2.
Vilaro M, Rebuffo M, Miranda C, Pritsc C, Abadie T. 2004. Characterization and Analysis of a Collection of Avena sativa L. from Uruguay. Plant Genetic Research Newsletters, 140: 23-31
Zhukovsky P. 1951. Türkiye'nin Zirai Bünyesi (Anadolu). Basım yeri: İstanbul. (Çevirenler: Kıpçak, C., Nouruzhan, H., Türkistanli, S.) Türkiye Şeker Fabrikaları Neşriyatı. No:20.