Selda MURAT HOCAOĞLU, İrfan BAŞTÜRK, BETÜL HANDE GÜRSOY HAKSEVENLER, Cihangir AYDÖNER

Türkiye’deki Zeytinyağı İşletmelerinin Üretim Süreçleri ve Kapasite Kullanımları Açısından Değerlendirilmesi

Çalışmada, ülkemizde faaliyet gösteren zeytinyağı üretim tesislerinin mevcut durumunu ortaya koyabilmek için veri toplama ve değerlendirme çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Ülkemizde çoğunlukla küçük ve orta ölçekli işletmelerden oluşan ticari olarak faaliyet gösteren 1000 civarında zeytinyağı işletmesi bulunmaktadır. Bu tesislerde, sezonda yaklaşık 1 milyon ton yağlık zeytin işlenmekle birlikte, işletmelerin toplam maksimum kapasitesi yaklaşık 5 milyon ton yağlık zeytin olarak tahmin edilmektedir. Sektörün kapasite kullanım oranının ortalaması %20 civarındadır. Zeytinyağı üretim tesislerinin yaklaşık %71'i üç fazlı, %27'si iki fazlı ve %2'si taş baskı olarak faaliyet göstermektedir. Üç fazlı olarak faaliyet gösteren işletmelerde kullanılan dekantörlerin, %78'i herhangi bir kapasite ve verim kaybı olmadan 2 faza dönüştürülebilirken, %2'si dönüşemez niteliktedir. Tesislerin yaklaşık %89'u, oluşan karasularını buharlaştırma lagünlerinde depolamaktadır.

Evaluation of Production Process and Capacity Utilization of Olive Oil Mills in Turkey

Çalışmada, ülkemizde faaliyet gösteren zeytinyağı üretim tesislerinin mevcut durumunu ortaya koyabilmek için veri toplama ve değerlendirme çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Ülkemizde çoğunlukla küçük ve orta ölçekli işletmelerden oluşan ticari olarak faaliyet gösteren 1000 civarında zeytinyağı işletmesi bulunmaktadır. Bu tesislerde, sezonda yaklaşık 1 milyon ton yağlık zeytin işlenmekle birlikte, işletmelerin toplam maksimum kapasitesi yaklaşık 5 milyon ton yağlık zeytin olarak tahmin edilmektedir. Sektörün kapasite kullanım oranının ortalaması %20 civarındadır. Zeytinyağı üretim tesislerinin yaklaşık %71’i üç fazlı, %27’si iki fazlı ve %2’si taş baskı olarak faaliyet göstermektedir. Üç fazlı olarak faaliyet gösteren işletmelerde kullanılan dekantörlerin, %78’i herhangi bir kapasite ve verim kaybı olmadan 2 faza dönüştürülebilirken, %2’si dönüşemez niteliktedir. Tesislerin yaklaşık %89’u, oluşan karasularını buharlaştırma lagünlerinde depolamaktadır.

PDF

___

Anonim.2008. Zeytin ve zeytinyağı ile diğer bitkisel yağların üretiminde ve ticaretinde yaşanan sorunların araştırılarak alınması gereken önlemlerin belirlenmesi amacıyla kurulan meclis araştırması komisyonu raporu. Türkiye Büyük Millet Meclisi, Ankara.
Anonim. 2015. Zeytinyağı tesislerinde oluşan atıksuların yönetiminde uyulması gereken teknik hususlar. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü, Ankara.
Akdemir EO, Özer A. 2007. Zeytinyağı endüstrisi atıksularının ultrafiltrasyon ve nanofiltrasyon membranlarıyla arıtılabilirliği. DEÜ Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 9 (2): 29-38.
Boğa M. 2014. Zeytinyağı yan ürünlerinin ruminant beslemede kullanım olanakları. Türk Tarım–Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2 (3): 137-143.
Borja R, Rincon BF, Raposo F, Alba JA, Martin A. 2002. A study of anaerobic digestibility of two-phases olive mill solidwaste (OMSW) at mesophilic temperature. Process Biochemistry, 38: 733-742.
Cayuela ML, Miguel A. Sanchez-Monedero MA, Roig A. 2010. Two-phase olive mill waste composting: Enhancement of the composting rate and compost quality by grape stalks addition. Biodegradation, 21(3): 465–73.
Ekici P. 2010. Farklı fiziksel, kimyasal ve biyolojik yöntemlerle zeytinyağı karasuyunun arıtılabilirliği, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana. El-Abbassi A, Kiai H, Raiti J, Hafid A. 2014. Application of ultrafiltration for olive processing wastewaters treatment. Journal of Cleaner Production, 65: 432–438.
Erses Yay AS, Oral HV, Onay, TT, Yenigün O. 2012. A study on olive oil mill wastewater management in Turkey: A questionnaire and experimental approach. Resources. Conservation and Recycling, 60: 64–71.
Genç Ö, 2004. Zeytinyağı sektör araştırması, Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş., Araştırma Müdürlüğü, Ankara.
Inglezakis VJ, Moreno JL, Doula M. 2012. Olive oil waste management EU legislation: Current situation and policy recommendations. International Journal of Chemical and Environmental Engineering Systems (IJCEES), 3 (2): 65-77. Kapellakis I, Tsagarakis K, Crowther J. 2008. Olive oil history, production and by-product management. Reviews in Environmental Science and Bio/Technology, 7 (1): 1-26.
Oktav E, ve Özer A. 2002. Zeytinyağı endüstrisi atıksularının özellikleri ve arıtım alternatifleri, zeytinyağı üretiminde çevre sorunları ve çözümleri uluslararası çalıştayı bildiriler kitabı. Balıkesir: Balıkesir Valiliği Çevre Koruma Vakfı: 51- 65.
Oktav E, Çatalkaya EÇ, Şengül F. 2003. Zeytinyağı endüstrisi atıksularının kimyasal yöntemlerle arıtımı. DEÜ Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 5 (3): 11-21.
Öztürk F, Yalçın M, Dıraman H. 2009. Türkiye zeytinyağı ekonomisine genel bir bakış. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi, 4 (2): 35-51.
Rozzi A, Malpei F. 1996. Treatment and disposal of olive mill effluents. International Biodeterioration & Biodegradation, 38 (3): 135-144.
Şengül F, Özer A. 2003. Zeytin karasuyu arıtımı projesi: EBSO projesi kapsamındaki zeytinyağı işletmeleri için durum tespiti, karasu karakterizasyonu, karasu arıtılabilirlik çalışmaları, İzmir.
Url-1, http://www.esri.com/, Erişim tarihi, 16.01.2017. Url-2, Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi, http://uzzk.org/Duyurular/duyurular.asp, Erişim tarihi, 16.01.2017.
Yıldırım R. 2014. Aydın ilinde karasu sorunu ve zeytinyağı işletmelerinin çözüme yönelik tercihlerinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.