Merve AYYILDIZ, Adnan ÇİÇEK, Didem DOĞAR

Et ve Süt Kurumunun Sözleşmeli Kırmızı Et Satış Politikasının Tüketiciler Boyutunda Değerlendirilmesi

Türkiye’de kırmızı et fiyatlarında istikrar sağlamak amacıyla Et ve Süt Kurumu (ESK), zincir marketler aracılığı ile kırmızı et satışı uygulanmaktadır. Bu politikanın tüketiciler perspektifinden etkinliğini değerlendirmek amacıyla çalışmada, Gaziantep il merkezindeki 388 hane halkından elde edilen veri seti kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, tüketicilerin %53,6’sının kırmızı et satın alma yerini belirlerken fiyatlardaki uygunluk sebebi ile yüksek oranda anlaşmalı marketleri tercih ettiği belirlenmiştir. Tüketicilerin tamamı anlaşmalı marketlerden en az bir kez kırmızı et alırken %62,11’nin sonrasında bu marketlerden kırmızı et satın almaktan vazgeçtikleri belirlenmiştir. Bu durum oldukça dikkat çekici bulunmuş ve hanelerin anlaşmalı marketlerden kırmızı et satın alımına devam etme durumunu etkileyen faktörleri belirlemek için logit modelden yararlanılmıştır. Logit model sonuçlarına göre, hanelerin anlaşmalı marketlerden kırmızı et satın almasını kırmızı et fiyatını önemseme, gelir ve bu marketlerden alışveriş yapma sıklığı değişkenlerinin etkilediği tespit edilmiştir. ESK’nun anlaşmalı marketler aracılığıyla sözleşmeli kırmızı et satışına yönelik uygulanan politikanın fiyat istikrarını sağlayıcı nitelikte olmasından ziyade, gelir düzeyi düşük kesime kırmızı et satışı yapmaya yönelik olduğu, talep arttırıcı bir etkide bulunmadığı ifade edilebilir.

Evaluation of the Red Meat Sales Policy of the Meat and Milk Institution on the Dimension of Consumers

Meat and Milk Institution is implementing red meat sales through grocery chains in order to ensurestability in red meat prices in Turkey. In this study in order to evaluate the effectiveness of this policyfrom the perspective of consumers, data set obtained from 388 households in Gaziantep city centerwas used. According to the findings, it has been determined that 53.6% of consumers prefercontracted markets due to the suitability of red meat prices. Initially, all consumers bought red meatfrom contracted markets, but it was found that 62.11% of them gave up buying red meat from thesemarkets. This situation was found to be quite remarkable and logit model was used to determine thefactors affecting the continuity of red meat purchase of households from contracted markets.According to the Logit model results, it was observed that households buying red meat from thecontracted markets were affected by the variables that they are care about the price of red meat,income and frequency of shopping at these markets. As a result, it can be stated that this policyimplemented by the ESK is aimed at selling red meat to low-income consumers rather than providingprice stability and does not have a demand increasing effect.

PDF

___

Akçay Y, Vatansever Ö. 2013. Kırmızı Et Tüketimi Üzerine Bir Araştırma: Kocaeli İli Kentsel Alan Örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1): 043-060.
Akın AC, Arıkan MS, Çevrimli MB. 2018. Türkiye’de 2010- 2017 Yılları Arasında İthalat Kararlarının Kırmızı Et Sektörüne Etkisi. I. Uluslararası Sağlık Bilimleri Ve Yaşam Kongresi, p.p.109-119, Burdur-Türkiye, 2-8 Mayıs.
Aydın E, Aral Y, Can MF, Cevger Y, Sakarya E, İşbilir S. 2011. Türkiye’de son 25 yılda kırmızı et fiyatlarındaki değişimler ve ithalat kararlarının etkilerinin analizi. Veteriner Hekimler Derneği Dergisi 82(1): 3-13.
Ayyıldız M, Çiçek A. 2018. Kırmızı Et Fiyatlarının GARCH Yöntemiyle Analizi: Türkiye Örneği. Türk Tarım Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 6(12): 1775-1780. https://doi.org/ 10.24925/turjaf.v6i12.1775-1780.2095
Cankurt M, Miran B, Şahin A. 2010. Sığır Eti Tercihlerini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma: İzmir İli Örneği. Hayvansal Üretim 51(2): 16-22.
Charlebois S, Mc Cormick M, Juhasz M. 2016. Meat consumption and higher prices “Discrete determinants affecting meat reduction or avoidance amidst retail price volatility”. British Food Journal, 118(9): 2251-2270. https://doi.org/10.1108/BFJ-03-2016-0121
Çiçek A, Erkan O. 1996. “Tarım Ekonomisinde Araştırma ve Örnekleme Yöntemleri”, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:12 Ders Notları Serisi No:6.
Erdal H, Erdal G. 2020. Panel FMOLS Model Analysis of the Effects of Livestock Support Policies on Sustainable Animal Presence in Turkey. Sustainability, 12: 34-44.
Erdal H, Erdal G, Ayyıldız B. 2021. Are Support Polıcıes For Sustaınable Lıvestock Important? Causalıty Between Anımal Exıstence And Support Polıcıes: Vecm Analysıs For Turkey. The Journal of Animal & Plant Sciences, 31(1): 254-264. Gujarati DN. 2016. Örneklerle Ekonometri, Çeviren: N. Bolatoğlu, Ankara: BB101 Yayınları
Gündüz O, Esengün K, Göktolga ZG. 2006. Ailelerin Et Tüketimleri Üzerine Bir Araştırma: Tokat İli Örneği. Türkiye VII. Tarım Ekonomisi Kongresi. Antalya-Türkiye, 13-15 Eylül.
Gürer B, Ören MN. 2013. Türkiye’de Hayvansal Ürünlerde Gıda Güvencesinin Analizi. Çukurova Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 29(3): 124-133.
İlhan GM. 2011. Tekirdağ ilinde Kırmızı Et Tüketim Alışkanlıklarının Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Bölümü, P.54, Tekirdağ, Türkiye.
Kalkan S, Cünedioğlu HE. 2010. Et fiyatlarındaki artışa nasıl bakılmalı?. TÜRKİYE Politikaları Araştırma Vakfı Politika Notu, 1-4.
Kan A, Direk M. 2004. Konya İlinde Kırmızı Et Fiyatlarındaki Gelişmeler. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(34): 35-40.
Karakaya E, Kızıloğlu S. 2017. Bingöl İl merkezinde yaşayan hanehalklarının kırmızı et talebini etkileyen faktörlerin analizi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 32(2): 169-180. https://doi.org/10.7161/omuanajas.320425
Karlı B, Bilgiç A. 2007. Factors Affecting Meat and Meat Products Consumption Quantities in Sanliurfa Province. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(1): 127- 136.
Kutlar A. 2009. Uygulamalı Ekonometri (geliştirilmiş 3. Baskı), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Lorcu F, Bolat BA. 2012. Edirne İlinde Kırmızı Et Tüketim Tercihlerinin İncelenmesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 9(1): 71-85.
Niyaz ÖC. 2018. Türkiye’de Sığır Eti Üretimi ve Dış Ticaretinde Son 25 Yıllık Tarımsal Politikaların veUygulamaların Değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 21(Özel Sayı): 237-244. https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.v21i41625.472856
OECD. 2019. Meat consumption: Beef and veal / Sheep meat, Kilograms/capita, 2018. Erişim tarihi: 10.11.2019.
Özer H. 2004. Nitel Değişkenli Ekonometrik Modeller Teorik Bir Uygulama, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Sarısoy İ, Akay F. 2018. Gıda Güvencesizliği ile Sonuçlanan Piyasa Başarısızlığı: 2008 ve Sonrasında Türkiye Kırmızı Et Piyasası ve Kamu Yönetiminin Rolü. Strategic Public Management Journal, 4(8): 106-121. https://doi.org/ 10.25069/spmj. 493120
Şeker İ, Özen A, Güler H, Şeker P, Özden İ. 2011. Elazığ’da Kırmızı Et Tüketim Alışkanlıkları ve Tüketicilerin Hayvan Refahı Konusundaki Görüşleri. Kafkas Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Dergisi, 17 (4): 543-550.
Turhan Ş, Erdal B, Çetin B. 2010. Türkiye’de Kırmızı Ette Fiyat Oluşumu ve Etkileyen Faktörler. Türkiye IX. Tarım Ekonomisi Kongresi, Şanlıurfa-Türkiye, 387-395. 22-24 Eylül.
TÜİK. 2019a. Dana ve koyun eti tüketici fiyatları. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=84&locale= tr Erişim tarihi: 10.11.2019.
TÜİK. 2019b. Hayvancılık istatistikleri: Kırmızı et üretim miktarları. http://www.tuik.gov.tr/ PreTablo.do?alt_id=1002. Erişim tarihi: 10.11.2019.
Uzundumlu AS, Işık HB, Kırlı MH. 2011. İstanbul İli Küçük Çekmece İlçesinde Kırmızı ve Beyaz Et Tüketiminde Etkili Faktörlerin Analizi. Alınteri Dergisi, 21(B): 1307-1311.
World Bank. 2019. Kişi başına düşen gelirdeki değişim. https://databank.worldbank.org/reports.aspx?source= &series =NY.GDP.PCAP.CD&country= Erişim tarihi: 10.11.2019.
Yalçınkaya HS, Aktaş MA. 2019. Yem Üzerindeki KDV Oran İndirimlerinin Et ve Süt Fiyatlarına Etkisi. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 14(51): 38-60. https://doi.org/ 10.14783/maruoneri.vi.522062
Yaylak E, Taşkın T, Koyunbenbe N, Konca Y. 2010. İzmir İli Ödemiş İlçesinde Kırmızı Et Tüketim Davranışlarının Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Hayvansal Üretim 51(1): 21-30.