Rahim ARSLAN, HÜDAVERDİ BİRCAN, HASAN ELEROĞLU

Aras ve Copras Yöntemleriyle Yozgat İlinde Kurulabilecek Biyogaz, Kompost, Vermikompost Tesislerinin Optimallik Sıralaması

Nüfus ve insan ihtiyaçlarının en hızlı arttığı günümüzde doğal kaynakların verimli kullanımı önem kazanmış, kaynaklara ek olarak enerji dönüşüm sistemleri geliştirilmeye başlanmıştır. Gelişmiş ülkeler de bu kapsamda atık maddelerin değerlendirilmesi teknolojilerine yönelmişlerdir. Atık maddelerden enerji elde edilmesi kıt kaynaklara önemli ölçüde destek sağlamış, ülkemizde de bu kapsamda önemli projeler hayata geçirilmeye başlamıştır. Bu önemli adıma katkı sağlamak amacıyla Yozgat ilinde kurulabilecek biyogaz, kompost ve vermikompost üretim tesislerinin yatırıma uygunluk sıralaması, çok kriterli bir karar verme problemi olarak ele alınmıştır. Bu tesisler atıkların geri dönüşümüne yönelik yapılan ön fizibilite çalışması neticesinde belirlenmiştir. Bu çalışmada bu tesislere ait kriterler dikkate alınarak optimal uygunluk sıralaması yapılmıştır. Sıralamada ARAS ve COPRAS yöntemleri kullanılmıştır. Yatırımcılar için kurulabilecek tesis kümelerinin sıralamasında önerilen ilk üç sıralama şu şekilde elde edilmiştir; Biyogaz kümeleri: 8. Küme (Kaymakam Kemal Bey Mahallesi, Çayır Cd., 66400 Boğazlıyan/Yozgat), 11. Küme (Başalan, 66500 Başalan Köyü/Çekerek/Yozgat), 15. Küme (66700 İkikara Köyü/Sorgun/Yozgat); Kompost Optimal Kümeleri: 5. Küme (Sırçalı, 66400 Sırçalı Belediyesi/Boğazlıyan/Yozgat), 9. Küme (Sarıkent, 66800 Sarıkent Köyü/Şefaatli/Yozgat), 3. Küme (66700 Karalık Köyü/Sorgun/Yozgat); Vermikompost Optimal Kümeleri: 2. Küme (Sarınınören, 66000 Sarınınören Köyü/Yozgat Merkez/Yozgat), 3. Küme (Karlı, 66900 Karlı Köyü/Yerköy/Yozgat).

Optimally Rating of Biogas, Compost, Vermicompost Facilities to be Installed in Yozgat Province with ARAS and COPRAS Methods

Population and human needs are the most rapidly increasing in the current time, efficient use of natural resources has gained importance, in addition to resources, energy conversion systems have begun to be developed. Developed countries have also turned to technologies for the evaluation of waste materials. Achieving energy from waste has provided significant support to scarce resources. In this context, important projects in our country have started to be implemented. The biogas, compost and vermicompost production facilities that can be established in Yozgat in order to contribute to this important step are considered as a multi-criteria decision making problem. These facilities were determined as a result of the pre-feasibility study for the recycling of waste. In this study, optimal conformity order was made by taking into consideration the criteria of these facilities. ARAS and COPRAS methods were used. The first three sequences proposed in the ranking of plant clusters that can be set up for investors are obtained as follows; Biogas clusters: 8th Cluster (Kaymakam Kemal Bey Neighborhood, Çayır Cd., 66400 Boğazlıyan / Yozgat), 11th Cluster (Başalan, 66500 Başalan Village / Çekerek / Yozgat), 15th Cluster (66700 Ikikara Village / Sorgun / Yozgat); Optimal Clusters of the Compost: 5th Cluster (Sırçalı, 66400 Sırçalı Municipality / Boğazlıyan / Yozgat), 9th Cluster (Sarıkent, 66800 Sarıkent Village / Şefaatli / Yozgat), 3th Cluster (66700 Karalık Köyü / Sorgun / Yozgat); Vermicompost Optimal Clusters: 2th Cluster (Sarınınören, 66000 Sarınınören Village / Yozgat Center / Yozgat), 3th Cluster (Karlı, 66900 Karlı Village / Yerköy / Yozgat).

PDF

___

Aksoy E, Ömürbek N, Karaatlı M. 2015. AHP Temelli Multımoora ve COPRAS Yöntemi İle Türkiye Kömür İşletmeleri’nin Performans Değerlendirmesi, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 33, Sayı 4, s. 1-28.
Eleroğlu H, Bircan H, Arslan R. 2018a. Yozgat İlinin Hayvansal Atık Biyogaz Potansıyelinin Belirlenmesi, Uluslararası Politik, Ekonomik Ve Sosyal Araştırmalar Kongresi, 26-29 Ekim, Nigde.
Eleroğlu H, Bircan H, Arslan R. 2018b. Yozgat İlinin Hayvansal Kaynaklı Kompost Potansiyeli ve K-Means Kümeleme İle Optimum Tesis Konumunun Belirlenmesi, Al Farabi 3. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, Ankara
Eleroğlu H, Yıldırım A. 2011. Tavukçuluk Katı Atıklarının Tavuk Gübresine İşlenerek Çevre Kirliliğinin Azaltılması, 3. Ulusal Katı Atık Yönetimi Kongresi, Girne, KKTC 494-503.
Guitouni A, Martel JM. 1998. Tentative Guidelines To Help Choosing An Appropriate MCDA Method, European Journal of Operational Research, 109(2), s. (501-521).
Kaklauskas Arturas, Edmundas Kazimieras Zavadskas ve V. Trınkunas, 2007. A multiple criteria decision support on-line system for construction”, Engineering Applications of Artificial Intelligence, 20 (2), pp. (163–175).
Kaklauskas A, Zavadskas EK, Naimavicienė J, Krutinis M, Plakys V, Venskus D. 2010. Model for a complex analysis of intelligent built environment. Automation in Construction, 19: 326–340
Koç T. 2002. Bandırma İlçesinde Tavukçuluğun Çevresel Etkisi, Ekoloji Dergisi, 11(43): 11-16.
Koçer N. Ünlü A. 2007. Doğu Anadolu Bölgesinin Biyokütle Potansiyeli ve Enerji Üretimi, Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları.
Özdağoğlu A. 2013A. İmalat İşletmeleri İçin Eksantrik Pres Alternatiflerinin Copras Yöntemi İle Karşılaştırılması. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 4(8): 1-22.
Podvezko V. 2011. The Comparative Analysis of MCDA Methods SAW and COPRAS, Inzinerine Ekonomika- Engineering Economics, 22(2), 134-146.
Sarıçalı G, Kundakçı N. 2016. Ahp ve Copras Yöntemleri İle Otel Alternatiflerinin Değerlendirilmesi, International Review Of Ecenomics And Management, 4 (1), 2016, 45-66.
Shariati S, Yazdani-Chamzini, A, Salsani A, Tamosaitiene J, Propasing. 2014. A New Model For Waste Dump Site Selection: Case Study Of Ayerma Phosphate Mine, Inzinerine Ekonomika Engineering Ecnomics, 25(4), S. (410-419). Shariati S, Yazdani-Chamzini, A, Salsani A, Tamošaitienė J. 2014. Proposing a New Model for Waste Dump Site Selection: Case Study of Ayerma Phosphate Mine. Engineering Economics, 25(4), 410-419.
Sliogeriene J, Turskis Z, Streimikiene D. 2013. Analysis And Choice Of Energy Generation Technologies: The Multiple Criteria Assessment On The Case Study Of Lithuania, Energy Procedia, 32, s. (11-20).
Tekin M. 2008. Sayısal Yöntemler, Nobel Kitap, Ankara. Topal M, Arslan I. 2008. Biyokütle Enerjisi ve Türkiye, VII. Ulusal Temiz Enerji Sempozyumu, UTES’2008 17-19 Aralık 2008, İstanbul.
Turskis Z, Zavadskas EK. 2010. A new additive ratio assessment (ARAS) method in multicriteria decision- making, Technological and Economic Development of Economy, (2): 159-172
TÜBİTAK-MAM. 2002. Kümes ve Ahır Gübrelerinin Geri Kazanılması ve Bertarafı Projesi.
Üstün AK, Kurban M. 2011. Elektrik Enerjisi Üretiminde Kentsel Katı Atık Potansiyel Analizi ve Uygulaması, 6th International Advanced Technologies Symposium (IATS’11), 16-18 May 2011, Elazığ, Türkiye.
Yıldırım FB, Önder E. 2014. Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri, Dora Yayıncılık, 227-242
Zavadkas EK, Turskıs Z, Vilutiene T. 2010. Multiple Criteria Analysis Of Foundation İnstalment Alternatives By Applying Additive Ratio Assessment (ARAS) Method. Archıves Of Cıvıl And Mechanıcal Engıneerıng, No:3i.
Zavadskas EK, Kaklauskas A, Turskis Z, Tamosaitiene J. 2008. Contractor Selection Multi-Attribute Model Applynig COPRAS Method With Grey Interval Numbers, International Conference 20th EURO Mini Conference Continuous Optimization and Knowledge-Based Technologies, 20-23 May 2008, Neringa, Lithuania, s. (241- 247).