Bolşevik Dergisi (1925-1929) ve Sovyet Türkmenistanı’nın Oluşum Yılları

Türkmenistan’ın oluşum yılları hakkındaki bilgilerimiz oldukça sınırlıdır. Bu döneme ait çok önemli bir kaynak olan Bolşevik dergisi (Aşkabad, 1925-1929) son derece önemli bilgiler içermektedir. Fakat her nedense (muhtemelen Arap harfleriyle basılmış olması ve dergi kadrosunun Stalin yıllarında neredeyse tamamen ortadan kaldırılmış olması sebebiyle) şu ana kadar bu konuda bir araştırma yapılmamıştır.  Dergi, Türkmenistan Komünist Partisinin yayın organıydı ve yazar kadrosu devletinin üst düzeyinde görev yapan kimselerden oluşuyordu. Dergi sayfalarında Türkmenistan’ın kuruluşunu takip eden 5 yıl içinde ülkede uygulanan dönüştürme projesinin bütün safhalarını ve cephelerini (kabilecilikle mücadele, kadınların özgürleştirilmesi, okuma-yazmanın yaygınlaştırılması, kültür devrimi, dil ve alfabe reformu, eski dönemin kalıntılarının tasfiye edilmesi, işçi, çiftçi ve köylülerin desteklenmesi) görmek mümkündür. Bunlar, söz konusu dönem hakkında derinleşmek isteyenler için çok kıymetli veriler sağlamaktadır. Dergi kadrosunun bir kısmı 1932’de tasfiye edilmiş; fakat çoğu 1937-38’deki represiya yıllarında ortadan kaldırılmıştır. Dolayısıyla, bu dönem aydınlarından ve onların fikrî birikimlerinden bahsetmek uzun yıllar mümkün olamamıştır. Bu çalışmada söz konusu yazarların hayat hikâyeleri araştırılmış, derginin içeriği incelenerek Türkmenistan’ın oluşum yıllarında gerçekleştirilen reformların sosyal ve kültürel hayata etkileri tespit edilmeye çalışılmıştır. 

The Bolshevik Journal (1925-1929) and the Formative Years of Soviet Turkmenistan

Bolshevik journal (Ashkabad, 1925-1929) was the media organ of the Turkmenistan Communist Party. This journal was published in Ashkabad and continued its publication for five years with Arabic letters. The staff of the journal consisted mainly of the party members. In its pages, it is possible to witness the traces of all reforms that have been planned and carried out in the country following the foundation of Turkmenistan. The articles of the journal deal with fighting tribalism, the liberation of Turkmen women, promoting literacy, cultural revolution, language and alphabet reform, the elimination of the remnants of the tsarist rule, supporting workers, farmers and villagers. Despite being the organ of the party, some of the journal writers defended Turkmen interests. Indeed, a great part of the editorial staff was wiped out in the repression years of 1937 and 1938. This research aims at investigating the early years of the Turkmenistan by analyzing the journal articles. Biographies of the journal writers are also studied in order to comprehend these writings better. Therefore, this study aims at understanding of the actions planned and realized in the first five year period of the Soviet rule in the social and cultural life of Turkmenistan.

___

  • İLOGLU, Y., “Yeni Türk (Latin) Elipbisi”, Bolşevik, S. 6-7 (İyun-İyul 1926), s. 66-67.
  • KALFANOV, “T. K. (P.) Partiyasında Bolan Yaramaz İşler Hakında”, Bolşevik, sayı 1 (April 1929), s. 19-25.
  • KARPOV, “Rayonlaşdırmagın Birinci Neticesi”, Bolşevik, sayı 1-2 (1925), s. 54-58.