KOCA RÂGIB PAŞA MÜNŞEÂT'INDA NÂDİR ŞAH VE CAFERÎ MEZHEBİ TARTIŞMALARINA DAİR MEKTUPLAR

18. yüzyılın önemli devlet adamlarından ve aynı zamanda şair ve yazarlarından olan Koca Râgıb Paşa, 1110/1699 yılında İstanbulda doğmuştur. Asıl adı Mehmed olup şiirlerinde Râgıb mahlasını kullanmıştır. Bir Divanı ve değişik konularda kaleme aldığı yedi mensur eseri ve Münşeâtı vardır. Devlet işlerinde gösterdiği üstün başarıları ile I. Mahmudun dikkatini çekmiş ve Nâdir Şahın İranda tahta çıktığı 1736 yılında başlayan Caferî mezhebi görüşmelerindeki birinci heyette görevlendirilmiştir. 1736 yılında yapılan bu görüşmelerin anlatıldığı Tahkik ve Tevfik adlı eserini de I. Mahmudun emri üzerine kaleme almıştır. Caferî mezhebi ile ilgili görüşmeler karşılıklı heyetlerin gönderilmesi ile sonraki yıllarda da devam etmiş fakat antlaşma sağlanamamıştır. Bu makalede, Râgıb Paşanın Münşeâtında yer alan Caferî mezhebi görüşmelerine dair kaleme aldığı iki telhis, bir name-i hümayun ve bir sadrazam mektubunun transkripsiyonlu metinleri verilerek tahlil edilmiştir. Tahlile göre, Nâdir Şahın Caferî mezhebi meselesini ve bu konuyla ilgili yazdığı mektupları, Osmanlı Devletine karşı askerî bir taktik olarak kullandığı ve yapmak istediği fetihler için zaman kazanmak istediği ihtimali değerlendirilmiştir.

LETTERS ABOUT NADIR SHAH AND DISCUSSION OF JAFARI SECT IN THE KOCA RAGIP PASHAS MUNSEAT

Koca Ragip Pasha is one of the most important statesmen of the 18th century and also an important poet and writer. His real name is Mehmed and he used the penname Ragib in his poems. He has a Divan and a Munseat and the seven prose works too, which he wrote on va- rious sebjects. Thanks to his outstanding achievements in government jobs, he attracted the attention of Mahmud I. and he was assigned in the first negotiations in 1736 on the adoption of the Jafari sect by the Ottoman Empire. He wrote these negotiations held in 1736 in his book named Tahkik ve Tevfi k on the orders of Mahmud I. Negotiations on Jafari sect conti- nued in the next years, mutual delegations were sent but agreement could not be achieved. Ragip Pasha wrote two telhis and one name-i hümayun and one letter of grandvezir about discussion in Jafari sect. In this article, transcribed text of this letters of Ragip Pasha that are in the Munseat of Ragip Pasha has been given and analysed. According to the analysis, Jafari sect issue and the letters he wrote on the subject were regarded to reveal the possibility that Nadir Shah wanted to use them as a military tactic to gain time against the Ottoman Empire and the conquests he wanted to do.

___

ATEŞ, A . (2001). Avşarlı Nâdir Şah ve Döneminde Osmanlı-İran Mücadeleleri. Yayımlanma- mış Doktora Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Isparta. AYDINER, M. (2007). Râgıb paşa. TDV İslâm Ansiklopedisi. C.34, 403-06. BANARLI, N.S. (1971). Resimli Türk edebiyatı tarihi. İstanbul: MEB Yayınları. DEMİRBAĞ, Ö. (1999). Koca Râgıb Paşa ve Dîvân-ı Râgıb. Yayımlanmamış Doktora Tezi. 100.Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Van. DJAFAR-POUR, A . (1977). Nâdir Şah Devrinde Osmanlı-İran Münâsebetleri. Yayımlanma- mış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul. GİBB, H. (1999). Osmanlı şiiri tarihi. çev : Ali Çavuşoğlu. Ankara: Akçağ Yayınları. GÜLTEKİN, H. (2007). Türk Edebiyatında İnşâ: Tarihî Gelişim, Kuram, Sözlük ve Metin. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara. GÜLTEKİN, H. (2013). Nâbî-Zeyl-i siyer-i nebevî. İstanbul: Zepros Yayınları. GÜLTEKİN, H. (2015). Koca Râgıb paşadan Nâdir şahın nedimi mirza Zekiye cevâb-nâ- me. The Journal of Academic Social Science Studies. Autumn II, 38: 61-70. İZGÖER, A .Z. (2003). Tahkik ve tevfi k Osmanlı-İran diplomatik münasebetlerinde mezhep tartışmaları. İstanbul: Kitabevi Yayınları. KAFA, Ö. (2000). Koca Râgıb Paşa ve Azmi-zâde Hâletinin Münşeâtları Üzerine Mukayeseli bir Sentaks İncelemesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Edirne. KARADENİZ, Y. (2015). Safevi tarikatinin seyidliği ve Şiiliği meselesi. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi. 75: 15-28. KARAHAN, A . (1993). Vefatının yıl dönümünde şâir-sadrâzam Koca Râgıb paşa. Türkiye Gazetesi. s.13, 28 Nisan. LAMARTİNE, A . (1992). Sona doğru (Türkiye tarihi), Tercüman 1001 Temel Eser. çev : M. R. Uzmen. İstanbul: Kervan Kitap. ORHONLU, C. (1970). Osmanlı tarihine âid belgeler-TELHÎSLER (1597-1706). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları. ÖZCAN, A . (2006). Nâdir şâh. TDV İslâm Ansiklopedisi. 32: 276-77. PAKALIN, M.Z. (1993). Osmanlı tarih deyimleri ve terimleri sözlüğü. İstanbul: MEB Yayın- ları. SAHİLLİOĞLU, H. (2004). Koca Sinan paşanın telhisleri. İstanbul: IRCICA . SOYSAL, F. (2006). Koca Râgıb Paşanın Farsça Manzumeleri (metin-çeviri-yorum). Yayım- lanmamış Yüksek Lisans Tezi. 100. Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Van. UZUN, F.Ç. (2000). Belgrad Hakkında Râgıb Paşaya Ait Bir Risâle: Fethiyye-i Belgrad (1739). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Ünivesitesi, Sosyal Bilimler Ens- titüsü. Sakarya. ÜÇER, C. (2015). Alevîliğin yanlış algılanması: Muharrem uygulamaları örneği. Türk Kültü- rü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi. 74: 45-76. YORULMAZ, H. (1989). Koca Râgıb Paşa Divanı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İs- tanbul Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul. YORULMAZ, H. (1990). Şâir ve devlet adamı Koca Râgıb paşa. Tarih ve Toplum. LXXIX : 39-46.

Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi-Cover

ISSN: 1306-8253
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 1994
Yayıncı: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Türk Kültürü Açısından Hacı Bektaş-ı Veli Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi