KALKANDELEN HARABATİ BABA SERSEM ALİ BABA BEKTAŞI KÜLLİYESİ

Balkanlarda İslamiyetin yayılmasında Bektaşiliğin önemli payı vardır. Geçmişte bu tarikata ait çok sayıda yapılar inşa edilmiştir. Dolayısıyla, Balkanlarda Bektaşilik tarikatına ait çok sa- yıda külliye, tekke ve zaviye yapıları vardır. Bunlardan biri bu çalışmamızın konusu olan Kal- kandelen Şehrindeki Harabati Baba Sersem Ali Baba Bektaşi Külliyesidir. Külliye geçmişte sahip olduğu kültür ve sosyal özelliği ile Balkanlarda Türk-İslam Sanatının yeşermesi ve bu sanatın sürdürülebilirliği yönüyle de önemlidir. Külliye yapıları gerek kuruluş amacı gerekse sahip olduğu farklı süsleme türleri açısından Türk Sanatı Tarihi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Sahip olduğu bölgesel özelliklerle de özellikle külliye yapılarındaki süslemeler açı- sından dikkate değer alınması gereken yapılardan biridir. Bu külliye içerisindeki süslemelerin 18. yüzyıl Türk Sanatının Balkanlardaki gelişim çizgisini yansıttığı görülür. Bu çalışmanın amacı, külliye içerisindeki yapıları, mimari ve süsleme açısından tanıtmak, süslemeler arasın- da bazı ilginç örnekleri göstermek ve bu yapıların bugünkü durumunu aktarmaktır. Bunun yanı sıra amacımız ülkemizin sınırları dışında kalan bu mimari değerimizin önemine dikkat çekmektir.

THE COMPLEX OF HARABATI BABA SERSEM ALI BABA IN TETOVO

In spreading Islam in the Balkans Bektashism has an important role. A lot of buildings of this sect were built in the past. There are a large number of big and small lodges belonging to Bektashi sect which has an important role in spreading Islam in the Balkans. One of them is Harabati BabaSersem Ali Baba Bektashi Complex in Kalkandelen city, which is the subject of our study. Cultural and social features of this complex in the past have been important for the growth and sustainability of Turkish and Islamic Art in the Balkans. This big lodge has a great role in the history of Turkish art both for its purpose to be built and its different decora- tion styles. With the regional properties they have, the decoration of the structure of lodges reflects the development line of Turkish art in the Balkans in the eighteenth century. The aim of this study is to introduce the structures in the lodge in the terms of both decoration and architecture, to point out some interesting examples from the decorations and to describe he conditions of the structures today. On the other hand, our aim is to attract attention for the importance of this architectural value which is out of the borders of our country.

___

ARUÇİ, M. (1997). Harabati Baba Tekkesi, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı, Cilt: 16, 69-71. AYVERDİ, E.H. (2000). Avrupada Osmanlı Mimari Eserleri Yugoslavya. 3. Kitap. 2.Baskı). İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti. BAKIRCI, N. ve TÜRKAN, H.K. (2013). Tekke ve Zaviyelerin Balkanlardaki Rolü ve Öne- mi, TÜRÜK Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 1(1):145-160. BARKAN, Ö.L. (1974). İstila Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zaviyeleri. Vakıf- lar Dergisi, 2: 279-304. BERK, C. (1951). Konya Evleri. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Yayınları. BİLGET, N.B. (1992).Sivas Evleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. BİRGE, J .K. (1991). Bektaşilik Tarihi. Çev : Reha Çamuroğlu. İstanbul: Ant Yayınları. CVETANOVSKİ, V. (2000).Arabati Baba Tekke. Tetovo: Muzej na Tetovskiot Kraj. ÇAL, H. (1988).Tokat Evleri. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. ÇİBİK, T.H. (2014). Balkanlardaki Bektaşi Tekkelerinin Enerji Verimliliği Açısından Değer- lendirilmesi: Harabati Baba Dergâhı Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.Edirne. DEMİRİZ, Y. (1986). Osmanlı Kitap Sanatında Natüralist Üslupta Çiçekler, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını. ELDEM, S.H.(1968).Türk Evi Plan Tipleri. İstanbul:İstanbul Teknik Üniversitesi Yayınları. GÜLÇİÇEK, A .D. (2000). Anadolu ve Balkanlardaki Alevibektaşi Dergâhları (Tekke, Zavi- ye ve Türbeler)(13.-19.yy), Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Dergisi, 16:212-217. GÜNAY, R. (1989).Geleneksel Safranbolu Evleri ve Oluşumu. Ankara: Kültür Bakanlığı Ya- yınları. HAMZAOĞLU, Y. (2000). Balkan Türklüğü, Cilt 1,Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. İBRAHİMİ, M. (1985). Kalkandelendeki Harabati Baba (Sersem Ali Baba)Bektaşi Tekkesi. Milli Kültür, 49: 54-59. İBRAHİMİ, M. (1989). Makedonyada Türk-İslam Mimarisinde Görülen Duvar Süslemele- rinden Örnekler. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü- sü. Ankara. İBRAHİM, M. (1994). Eski Yugoslavya Sınırları Dâhilinde Tarikat Hareketlerinin Tarih İçindeki Gelişimi ve Önemi. Vakıfl ar Dergisi, 24: 291-306. İBRAHİMGİL, M.(2000). Arnavutluktaki Kruya (Akçahisar) Sarı Saltuk Külliyesi. Balkan- larda İslam Medeniyeti Milletlerarası Sempozyumu Tebliğleri, Sofya, 87-95. İBRAHİMGİL, M. (2002). Makedonyada Türk Mimarisinde Görülen Sembolik Motifler, Prof. Dr. Haluk Karamağaralı Armağanı, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayını, 137-152. İNALCIK, H. (1993). Türkler ve Balkanlar. İstanbul: Ortadoğu ve Balkan İncelemeleri Vakfı Yayınları. KALAFAT, Y. (1998). Bedri Noyan Dedebaba ve Balkanlarda Bektaşilik, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Dergisi, 6: 81-98. KİEL, M. (1980). Sarı Saltık ve Erken Bektaşilik Üzerine Notlar. Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 2,(3/9):25-36. KOCA, Ş. (2002). Bektaşilik ve Bektaşi Dergâhları. İstanbul: Cem Vakfı Yayınları. KORNAKOV, D. (1986). Rezbarstvoto vo Makedonija. Prilep:İnstitut za İstrajuvanje na Sta- roslovenskata Kultura. KORNAKOV, D. (1987). Razvojniot Pat na Rezbarstvoto vo Makedonija. Kulturno Nasle- dstvo, X (X): 5-33. MEDİU-DUSHİ, H. (2010). Pollogu-Thesar i Kultures Shqiptare,Çabej-Tetove:Ministria e kultures ne Republiken e Maqedonise. NAMİÇEV, P. (1998). Rezbata vo Makedonskata Kuka od XIX. i poçetokot na XX. Vek,Skop- je:Muzej na Makedonija. OSMANLI YÖNETİMİNDE MAKEDONYA (2005). İstanbul: T.C.Başbakanlık Devlet Ar- şivleri Genel Müdürlüğü(Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı) ve Makedonya Cumhuriyeti Devlet Arşivi Yayını. ÖNEY, G. (1992). Anadolu Selçuklu Mimari Süslemesi ve El Sanatları, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. ÖNKAL, H. (1992). Osmanlı Hanedan Türbeleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. ÖNKAL, H. (1996). Anadolu Selçuklu Türbeleri. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını. PAVLOV, Z. (2000). Makedonsko Kulturno Nasledtsvo.Skopje:Ministersvo za kultura na Re- publika Makedonija. PALİKRUŞEVA, G. ve Tomovski, K. (1965). Les Tekkes En Macedoine Aux XVIII et XIX Siecle. Atti Del Secondo Congreso İnternazionale Di Arte Turca, Napoli, 203-211. RUMÎ. (1988). Ebul Hayr, Saltık-name. Haz. Şükrü Haluk Akalın. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. SVETİEVA, A . (1992). Rezbareni Tavani,Dolapi i Vrati vo Makedonija.Skopje:İnstitut za Folklor Marko Cepenkov . TURAN, Ö. ve İBRAHİMGİL, M. (2004). Balkanlardaki Türk Mimari Eserlerinden Örnekler. Ankara: TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları.

Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi-Cover

ISSN: 1306-8253
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 1994
Yayıncı: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Türk Kültürü Açısından Hacı Bektaş-ı Veli Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi