NİYÂZÎ-İ MISRÎ'NİN TASAVVUF ve EHL-İ BEYT ANLAYIŞI

Türk tasavvuf şiirinin Yunus Emreden sonra en büyük temsilcilerinden biri olarak kabul edilen Niyâzî-i Mısrî, 1618de Malatyanın Soğanlı Köyünde doğmuş ve 1694 yılında Limni Adasında Hakka yürümüştür. Niyâzî-i Mısrî Hazretlerinin Malatyada başlamış olan eğitim hayatı, Irak ve Mısır dâhil olmak üzere geniş bir coğrafyayı kapsamıştır. Hakeza tasavvufi ha- yatı da Halvetilikten Kadiriliğe kadar birden çok tasavvufi zümrelere intisap etmesiyle şe- killenmiştir. Tasavvuf eğitiminin bir bölümünü Mısırda almış olması nedeniylede Mısrî mahlasıyla anılmıştır. Tasavvufi görüşleriyle yaşadığı çağı aşabilmiş bir mutasavvıf olan Mısrî Hazretleri, Osmanlı Devletinin idarecilerinin de dikkatlerini kendi üstünde toplayabilmiştir. Ancak bunun pekte olumlu neticeler doğurmadığını, Niyâzî-i Mısrî Hazretlerinin sürgünler- de geçen yıllarından anlayabiliyoruz. O, övgüyle bahsettiği ve uğrunda sürgünler gördüğü Hz. Muhammed (s.a.v.)e ve Onun kutlu Ehl-i Beytine aşk ve sıdk ile bağlanmayı terk etmemiştir. İşte bu çalışma, İrf ân Sofralarının da sahibi Hz. Pir Niyâzî-i Mısrînin gönül dün- yasından Ehl-i Beyte duyduğu muhabbetten damlaları ve tasavvuf sofrasından lokmaları bilimsel zemine taşımayı amaç edinmektedir.

NİYAZÎ-İ MISRÎS TASAVVUF (ISLAMIC MYSTICSSM) AND AHL- AL BAYT UNDERSTANDING

Niyazi-i Mısrî, who is considered as the greatest representatives of Islamic mysticism after Yunus Emre, was born in Soğanlı village of Malatya in 1618 and passed away in Limni Island in 1694. Niyazi-i Mısrîs educational life, which began in Malatya, spreaded over a wide geog- raphy, containing Iraq and Egypt. His mystic life was formed by initiating (joining) several mystical goups from Kadirî to Halvetî dervish orders. Niyazi-i Mısrî, who managed to pass over the century with his mystical points of view, was able to interest governors of Ottoman empires, too. But we can understand from his exhile years that the interest he had cought didnt cause positive results at all. He never lost his faithfulness with love (Aşk) and Faith (Sıdk) to Prophet Mohammad, he mentioned him with praise and exiled for the sake of him, and his family members (Ahl-el Bayt). This study aims at presenting the fondness (Muhab- bet-Deep Love) drops from the love that Hz. Pir Niyazî-i Mısrî felt for Ahl-al bayt and from the Sofra (low round dining table) of İslamic Mysticism.

___

ALTINOK, B.Y. (2001). Ehl-i Beyt ve Türkler. Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bek- taş Velî Araştırma Dergisi. Ankara: S.18, ss. 205-213. ALTINOK, (Hazl.) B.Y. (2008). Hızırnâme. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. AŞKAR, M. (1998). Niyâzî-i Mısrî ve Tasavvuf Anlayışı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. AŞKAR, M. (2007). Niyâzî-i Mısrî. TDVİA. Cilt 33, ss. 166-169. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. ATEŞ, (Hazl.) S. (2014). Mevâidul-İrf ân ve Avâidul-İhsan: İrf ân Sofraları. Malatya: İnönü Üniversitesi Niyâzî-i Mısrî Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları. CANPOLAT, C. (2012). Osmanlı Belgelerinde Aleviler Hakkında İdam ve Sürgün Fermanları. İstanbul: Markiz Yayınları. CANATAN, K. (2012). Türkiyenin İsim Haritasının Temeli Olarak Ehl-i Beyt Sevgisi. Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi. Ankara: S.62, ss. 213-236. ÇAVUŞOĞLU, S. (2001). Kâdızadeliler. TDVİA. Cilt 24, ss. 100-102. Ankara: Türkiye Di- yanet Vakfı Yayınları. ÇETİNKAYA, N. (2004). Kızılbaş Türkler. İstanbul: Kum Saati Yayınları. DOĞAN, E. ve ÇELİK, H. (2014). Alevi Sünni Bütünleşmesinin Önündeki Engeller: Ta- rihsel Yanlış Algılamalar. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Çorum: Yıl 7, Sayı 1, ss. 121-138. DEMİRLİ, E. (2007). Niyâzî-i Mısrî. TDVİA. Cilt 33, s. 169. Ankara: Türkiye Diyanet Vak- fı Yayınları. EĞRİ, O. (2014). İlimden İrf âna Nehirden Ummâna Alevilik Bektaşilik. İstanbul: Şah-ı Mer- dan Yayınları. ERÖZ, M. (2014). Türkiyede Alevilik Bektâşilik. İstanbul: Ötüken Neşriyat. ERDOĞAN, K. (1998). Niyâzî-i Mısrî Divânı. Ankara: Akçağ Yayınları. KARA, M. (1994). Niyâzî-i Mısrî. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. LOWRY, W.H. (2011). Historical Vestiges of Niyâzi Mısrîs Presence on the Island of Limnos (Niyâzi Mısrînin Limnos Adasında Bulunan Tarihi İzleri). İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi Yayınları. MEMİŞOĞLU, E. (2003). Ehl-i Beyt Aşkı ve Niyâzî-i Mısrî. Ankara: İmaj Yayıncılık. MERAL, (Hazl.) A . (2012). Risâle-i Haseneyn (Hazret-i Pîr Muhammed Niyâzî-i Mısrî). İs- tanbul: Revak Kitabevi. MERAL, (Hazl.) A . (2015). Vahdetnâme (Hazret-i Pîr Muhammed Niyâzî-i Mısrî). İstanbul: Revak Kitabevi. ÖZ, B. (1995). Alevilikle İlgili Osmanlı Belgeleri. İstanbul: Can Yayınları. ÖZTÜRK, Y. N. (2013). Kuran-ı Kerim Meali. İstanbul: Yeni Boyut Yayınları. SELMAN, (Hazl.) A .M. ve SÜMBÜL, A . (2011). Mısrî Niyâzî Dîvânı. İstanbul: Şemseddin Yeşil Kitabevi. TANRIKORUR, Ş.B. (2004). Mevleviyye. TDVİA. Cilt 29, ss. 468-475. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. TATCI, (Hazl.) M. (2011). Burc-ı Belâda Bir Merd-i Hudâ: Niyâzî-i Mısrî. İstanbul: H Ya- yınları. TATCI, (Hazl.) M. (2014). Limnili Şeyh Abdî-i Siyâhî: Limnide Sürgün Bir Velî (Niyâzî-i Mısrînin Hatıraları). İstanbul: H Yayınları. TATCI, (Hazl.) M. ve ÖZAY, İ. (2014). Niyâzî-i Mısrî Dîvânı Şerhi. İstanbul: H Yayınları. TATCI, (Hazl.) M. (2015). Niyâzî-i Mısrî Halvetî: Dîvân-ı İlâhiyât. İstanbul: H Yayınları. UZUNÇARŞILI, İ. H. (1988). Osmanlı Devleti Teşkilâtında Kapukulu Ocakları. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. ÜNLÜ, İ. (2008). Ehli Beyt Ocağı Alevilik. İstanbul: Bilge Matbaacılık. YAMAN, A . (2012). Alevilik ve Kızılbaşlık Tarihi. İstanbul: Nokta Kitap Yayınları.

Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi-Cover

ISSN: 1306-8253
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 1994
Yayıncı: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Türk Kültürü Açısından Hacı Bektaş-ı Veli Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi