Bektaşi nefesleri özelinde göklpçi hars-medeniyet ikiliğine eleştirel bir bakış

Erken Cumhuriyet dönemi kimlik ve kültür politikalarına yön veren temel paradigma Os- manlı medeniyetiyle Türk kültürü arasında keskin bir karşıtlık olduğunu varsayan Gökalpin hars-medeniyet ayrımına dayanmaktadır. Medeniyet ve hars daireleri arasındaki geçişken- liği yok sayma, karşıtlığı abartma eğilimindeki Cumhuriyet elitleri Türk kültürünün Şark- Osmanlı medeniyetiyle uyumsuz, Batı medeniyetiyle uyumlu yanlarını vurgulamıştır. Bu- nun en çarpıcı örnekleri, Osmanlı müziğini dışlayan ve Batı tekniğini esas alan yeni bir Türk müziği yaratmayı amaçlayan Musiki İnkılabı sırasında gözlenmiştir. Musiki İnkılabını sa- vunan kimi yazarlar Anadoludaki bazı türkülerin ve Bektaşi müziklerinin Türklerin hakiki müziği olduğunu ileri sürmüş, bunlarla Batı müziği arasında Osmanlı müziğine kıyasla daha çok benzerlik olduğunu kanıtlamaya çalışmışlardır. Hâlbuki Bektaşi nefesleri, birbirine zıt olduğu varsayılan medeniyet ve hars unsurları arasında çok zengin bir alışverişin olduğunu göstermektedir. Bu açıdan Bektaşi nefesleri, Osmanlı kültür dünyasında birbirine zıt ve bir- biriyle ilişkisiz iki edebiyat, iki müzik ve iki din olduğunu varsayan Gökalpçi modeli yan- lışlamaktadır. Bu makale Bektaşi nefeslerinin dini, edebi ve müzikal açıdan hars-medeniyet

___

AKSOY, B. (2008). Geçmişin Musiki Mirasına Bakışlar. İstanbul: Pan Kitap.

AKYOL, T. (1999). Osmanlıda ve İranda Mezhep ve Devlet. İstanbul: Doğan Kitap.

AYAS, G. (2013). Edirnede Osmanlı Devri Makam Musikisi Hakkında Bazı Sosyolojik Gözlemler. Edirne İçin . Der. Yeliz Okay. İstanbul: Doğu Kitabevi.

BALKILIÇ, Ö. (2009). Cumhuriyet, Halk ve Müzik Türkiyede Müzik Reformu 1922-1952 . Ankara: Tan Kitabevi.

BEHAR, C. (2006). Otoman Musical Tradition. Cambridge History of Turkey Vol. III. Ed. Suraiya Faroqi. Cambridge: Cambridge University Press.

BEHAR, C. (2010). Şeyhülislamın Müziği 18. Yüzyılda Osmanlı-Türk Musikisi ve Şeyhülislam Esad Efendinin Atrabül Asarı. İstanbul: Yapı Kredi.

BORTAV, P.N. (2000). Halk Edebiyatı Dersleri. İstanbul: Tarih Vakfı Yay.

ERGÜR, C. E. (2011). Zakirbaşı-Kıyam Reisi-Bestekar Salahi Dede Salahaddin Demirtaş Ha- yatı ve Eserleri. İstanbul: Kitabevi.

GAZİMİHAL, M. R. (1925). Musiki ve Ziya Gökalp. Milli Mecmua , 24 (2): s. 383-385.

GAZİMİHAL, M. R. (1928). Musiki Halkiyyatı. Milli Mecmua , 104 (9): 1677-9.

GAZİMİHAL, M. R. (1933). Polifonik Türkülerimiz Meselesi. Milli Mecmua , 142-143 (12): 315-316.

GAZİMİHAL, M. R. (1936). Türk Halk Müziklerinin Kökeni Meselesi. İstanbul: Akşam Mat- baası.GÖKLP, Ziya. (1918). Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak. İstanbul: Yeni Mecmua.

GÖKLP, Z. (1923). Türkçülüğün Esasları. Ankara: Matbuat ve İstihbarat Matbaası.

GÖKLP, Z. (1977). Makaleler IV. Ankara: Kültür Bakanlığı.GÖLPINARLI, Abdülbaki. (2010). Alevi-Bektaşi Nefesleri. İstanbul: İnkılap Yayınları.

GÜNGÖR, E. (1980). Türk Kültürü ve Milliyetçilik . İstanbul: Ötüken Yayınları.

GÜRY, C. (2010). Anadoluda İnanç ve Müzik İlişkisi Bir Sonsuz Devir. İstanbul: Metropol. İHSANOĞLU, E. (2003). Modern Türkiye ve Osmanlı Mirası. Doğu Batı, 25: 41-58.

İNANÇER, Ö. T. (1999). Osmanlı Musiki Tarihinde Tasavvuf Musikisine Bir Bakış. Osmanlı Ansiklopedisi Cilt 10, ed. Güler Eren. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.

KFADAR, C. (1995). Between Two Worlds, Te Construction of Otoman State, California: University of California Press.

KURNAZ, C. (1999). Halk ve Divan Edebiyatının Müşterekleri Açısından Osmanlı Dönemi Türk Edebiyatına Bakış. Osmanlı Ansiklopedisi Cilt 9. ed. Güler Eren. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.

MARDİN, Ş. (2007). Din ve İdeoloji, İstanbul: İletişim.

NECDET, A. (1997). Tekke Şiiri Dini ve Tasavvufi Şiirler Antolojisi. İstanbul: İnkılap.

OCAK, A. Y. (1996). Türk Sufiliğine Bakışlar. İstanbul: İletişim.

OCAK, A. Y. (2011). Osmanlı Sufiliğine Bakışlar. İstanbul: Timaş.

ÖZCAN, N. (1992). Bektaşi Musikisi. İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Türk Diyanet Vakfı Yayınları.

ÖZKN, İ. H. (2006). Türk Musikisi Nazariyatı ve Usulleri Kudüm Velveleleri. İstanbul: Ötüken.

PAÇACI, G. (1998). Cumhuriyetin Sesleri. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.

SALCI, V. L. (1933 a). Polifonik Musikilerimiz Halk Armoni ve Kontrpuanları. Milli Mec- mua , 140-141 (12): s. 298-99.

SALCI, V. L. (1933 b). Polifonik Musikilerimiz Halk Armoni ve Kontrpuanları. Milli Mec- mua , 142-143 (12): 311-313.

SALCI, V. L. (1933 c). Polifonik Musikilerimiz Halk Armoni ve Kontrpuanları. Milli Mec- mua , 144-145 (12): 324-326.

SALCI, V. L. (1938). Bela Bartokun Konferansları: Gizli Halk Musikisi. Ülkü-Ankara Halkevi Dergisi, 61: 113-23.

SALCI, V. L. (1940). Gizli Türk Halk Musikisi ve Türk Musikisinde Armoni Meseleleri. İstan- bul: Numune Matbaası. SALCI, V. L. (1941). Gizli Türk Dini Oyunları. İstanbul: Numune Matbaası.

SALGAR, F. (2012). Türk Müziğinde Makamlar Usuller ve Seyir Örnekleri. İstanbul: BMKV Yayınları.

SAYGUN, A. A. (1936). Türk Halk Musikisinde Pentatonizm . İstanbul.

TANRIKORUR, C. (2003). Osmanlı Dönemi Türk Musikisi. İstanbul: Dergah Yayınları.

TASNİF VE TESPİT HEYETİ. (1933). Türk Musikisi Klasiklerinden Bektaşi Nefesleri . Cilt IV-V. İstanbul: İstanbul Belediye Konservatuarı Neşriyatı

YAHYA KÇAR, G. (2010). Bektaşi Nefeslerindeki Melodik ve Ritmik Özellikler, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş-ı Veli Araştırma Dergisi, 55.

YALTIRIK, H. (2002). Trakya Bölgesinin Tasavvufi Halk Müziği Notalarıyla Nefesler-Semah- lar . Ankara: Kültür Bakanlığı.

Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi-Cover

ISSN: 1306-8253
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 1994
Yayıncı: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Türk Kültürü Açısından Hacı Bektaş-ı Veli Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi