Karağaç Arap (Nusayri) Alevilerinde ölüm inançları ve ritüelleri üzerine bir inceleme

Türk folklor araştırmalarının temel amaçlarından birisi mahallî kültürel unsurları ulusal kültüre, ulusal kültürel unsurları da evrensel kültüre taşımaktır. Bu sürecin başlangıcı olan mahallî kültür araştırmaları, küreselleşme sürecinde yerel unsurların öneminin giderek art- masıyla daha da değerlenmiştir. Akdeniz bölgesinde yer alan Hatay/Antakya, gerek tarihsel süreçlerde kazandığı önem gerekse de coğrafî konumu nedeniyle kavimler kavşağı ve giderek uygarlıklar beşiği özelliğine kavuşması bakımından halk edebiyatı ürünlerinin oluşumu ve icra edilmesinde de önemli özgünlükler arz eder. Bu ürünlerin ortaya çıkmasında binlerce yıllık etkin dinsel ve toplumsal birikimlerin harmanlanmasının ve sürekli sentezlerin oluş- masının büyük payı vardır. Yöreye özgü somut ve soyut kültür değerleri araştırmalara konu edilmiştir. Hâl böyleyken Hataydaki nüfusun ciddi bir bölümünü oluşturan Arap Alevilerine (Nusayri) ait gelenek, görenek ve dinsel icra biçimleri araştırmacıların dikkatini sıklıkla çek- miş; ancak halkbilimi açısından bu alanla ilgili bir araştırma henüz yapılmamıştır. Makalemi- zin konusu olan Arap Alevileri, yani Nusayri Aleviler başta Hatay ve Hatayın ilçeleri olmak üzere Türkiyenin birçok farklı yerinde yaşamaktır. İlaveten Arap Alevilerinin Suriyede ya- şadıklarını belirtmemizde de fayda vardır. Makalemizde Hatayın İskenderun ilçesine bağlı Karaağaç beldesinde yaşamını sürdüren Arap Alevilerinin ölüm inançları, cenaze uygula- maları, defin işlemleri, definden sonra yapılan uygulamalar ve ritüeller üzerinde bizzat alan araştırması yapılıp başta yörenin tanınmış inanç önderlerinden biri olan Şeyh Hüseyin Şanlı olmak üzere konuyla ilgili bilgi alabileceğimiz diğer inanç önderi olan şeyhlerle de görüşüle- rek makale oluşturulmuştur.

A study on death beliefs and rituals in arb (Nusayri) alevis of Kragac

One of the main objectS of Turkish folklore research is to move the local cultural elements to the national culture and to move the national cultural elements to the universal culture. Te local cultural studies which are the beginning of this process are valued more and more in the process of globalization with the increasing importance of the local elements. Located in the Mediterranean region Hatay/Antakya, with the emphasis on both historical processes and the geographical location of the property due to the cradle of civilizations, nations, and gradually regain junction formation and in the exercise of its products is also important in terms of originality of folk literature is ofered. Te continuous synthesis of the blending and thousands of years social formation of departs have a great role in the emergence of these products. Tangible and intangible cultural values peculiar to the region have been subject to research. Disturbingly up a large part of the population in Hatay Arab Alevis (Nusayri)of the customs, traditions and religious forms of execution have ofen atracted the atention of researchers, but yet there has not been a study of this area in terms of folklore yet. Te main subject of this work is Arabic Alevis namely Nusayri Alevis who live in many diferent parts of Turkey especially in Hatay and its districts. In addition, it is necessary to point out that they also live in Syria. In this work the death beliefs, funeral practices, sepulchre traditions and rituals of Alevis who live in Karaagac town in Hatay are personally investigated. Seyh Hüse- yin Sanlı, the most famous of faith leader in this region, and other seyhs about this subject to whom we could get information, were visited for this work.

___

ARTUN, E. (2010). Türk Halkbilimi, İstanbul: Kitabevi Yayınları.

ASLAN, C. (2009). Fellahların Sosyolojisi, Adana: Karahan Yayınları.

BÜLBÜL, D. (2006). Düziçinde Geçiş Dönemleri (Doğum-Evlenme-Ölüm), Niğde Üniversite- si Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Niğde: Sosyal Bilimler Enstitüsü.

ÇİFTÇİ, Ş. (2011). Alevi- Bektaşi Kültüründe Hadis, Isparta: Hilal Ofset.

ENGİN, İ. (1998). Tahtacılar, İstanbul: Ant Yayınları

GÜNGÖR, H. (2007). Geleneksel Türk Dininden Anadoluya Taşınanlar, Ankara: Hacetepe Üniversitesi Türkiyat Araştırma Enstitüsü Yayınları.

İNAN, A. (1976). Eski Türk Dini Tarihi, İstanbul: KTB Yayınları.

KLAFAT, Y. (1990). Doğu Anadoluda Eski Türk İnancının İzleri, Ankara: Berikan Yayınları.

KLAFAT, Y. (1998). Kuzey Azerbaycan-Doğu Anadolu ve Kuzey Irakta Eski Türk Dinî İzleri , Ankara: Berikan Yayınevi.

KLAFAT, Y. (2010). Ulucanlar, Ankara: Berikan Yayınevi.

KÜÇÜK, A. ve KÜÇÜK, M. A. (2009). Türkistandan Türkiyeye Alevilik-Bektaşilik , Ankara: Berikan Yayınevi.

KÜÇÜK, M. (1976). Horasandan İzmir Kıyılarına Cemaat-ı Tahtacıyan , İstanbul: Horasan Yayınları.

METİN, İ. (2010). Alevilikte Cenaze Kaldırma , İstanbul: Parşömen Yayınları.

ÖRNEK, S. V. (1971). Anadolu Folklorunda Ölüm , Ankara: AÜDTCF Yayınları.

ÖRNEK, S. V. (2000). Türk Halk Bilimi, Ankara: KTB Yayınları.

ÖZDEMİR, İ. (2011). Yazılmayan Alevilik , Ankara: Kripto Yayınevi.

SELÇUK, A. (2004). Tahtacılar, İstanbul: Yeditepe Yayınevi.

TÜMER, G. ve KÜÇÜK, A. (1997). Dinler Tarihi, Ankara: Berikan Yayınları.

TÜRKN, H. K. (2012). İskenderun Mezar Taşı Sözleri üzerine Bir İnceleme, Turkish Studies- International Periodical For Te Languages, Literatureand History of Turkishor Turkic Volume 7/4, Ankara-Turkey

YAMAN, M. (1999). Alevilikte Cenaze Hizmetleri , İstanbul: Can Yayınları.

htp://www.alevibektasi.org

Kaynak Kişiler

Şanlı, Hüseyin, (46), 2012, Karaağaç, İskenderun, Hatay.

Tümkaya, Davut, (54), 2012, Nardüzü, İskenderun, Hatay.

Tümkaya, Haşim, (32), 2012, Nardüzü, İskenderun, Hatay.

Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi-Cover

ISSN: 1306-8253
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 1994
Yayıncı: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Türk Kültürü Açısından Hacı Bektaş-ı Veli Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi