Alevî-Bektaşî şiir dünyasından "Âb-ı Hayât"a genel bir bakış

Bu çalışmanın hareket noktasını, Alevî-Bektaşî edebiyatına ait konulardan dem vuran (bunlardan bazılarının bizzat Alevî-Bektaşî menşeili olduğu da dikkate alınarak) beş şairin -Hayreti, Nesimi, Kaygusuz Abdal, Pir Sultan Abdal ve Usuli- divanları arasından taranan âb-ı hayât teriminin geçtiği beyit ve dörtlüklerin şerhi oluşturmaktadır. Makalede bu beş şairin şiirlerinin genel karakteristiği çıkarılmaya çalışılarak, ‘Âb-ı hayât’ın, Alevî-Bektaşî dünyasındaki yeri ve önemi derinlemesine bir incelemeye tabi tutulmuş; çağrışımları (Hızır-İlyas, sonsuzluk, diriliş, sevgili, kozmik döngü vs.) ve başka alanlara olan sirayeti (Alevîlik, mitoloji, efsane, tasavvuf vs.) gözler önüne serilmeye çalışılmıştır

The general view of Alevi-Bektashi poem world about "Âb-ı hayat (Elixir)"

This study consisted of the couplets and quatrains that involve the term, “âb-ı hayat (elixir)” which is scanned among the divans of the five poets, Hayreti, Nesimi, Kaygusuz Abdal, Pir Sultan Abdal and Usuli (it is considered that some of them are Alevi and Bektashi), who have great importance in Alevi- Bektashi literature. In this article, the general characteristic of these five poets’ poems was tried to be revealed, The importance of “âb-ı hayat” in Alevi- Bektashi environment was deeply investigated, its associations (Hızır-İlyas, eternity, revival, lover, cosmic circle etc.) and the contagion to the other areas (Alevism, mythology, legend, Sufism) was revealed.

PDF

___

a. Yazılı Kaynaklar

AYAN, Hüseyin. (1990). Nesimi Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları

AYTAÇ, Pakize. (2006). “ Malum u Meçhul Olan İnsan “, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 40. Sayı.

ÇALIŞ, Salih. (2001). Kaygusuz Abdal Divanı. Basılmamış Lisans Tezi. Danışman: Yard. Doç. Dr. Mustafa Tatcı. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Fakültesi.

ÇAVUŞOĞLU, Mehmed. (1981). Hayretî Dîvan. Tenkidli Basım, Haz. M. Ali Tanyeri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.

ÇELEBİOĞLU, Amil. (1998). Âb-ı Hayât Maddesi (Edebiyat). İstanbul: İslâm Ans. 1. cilt,

GÖLPINARLI, Abdülbakî; Boratav, Pertev Naili. (1991). Pir Sultan Abdal. İstanbul: Der Yay.

GÜZEL, Abdurrahman. (1981). Kaygusuz Abdal. Ankara.

GÜZEL, Abdurrahman. (2002). Hacı Bektaş Veli ve Makalat. Ankara: Akçağ Yayınları

İSEN, Mustafa (1990). Usuli Divanı, Ankara: Akçağ Yayınları.

KONER, M. Muhlis. (2005). Mesnevi’nin Özü (I-II-III). Konya: Tablet Kitabevi.

KONER, M. Muhlis. (2005). Mesnevi’nin Özü (IV-V-VI). Konya: Tablet Kitabevi.

KURNAZ, Cemâl. (1998). Hızır Maddesi, İstanbul: İslâm Ans. 17. Cilt.

KUŞEYRİ, Abdulkerim. (2007). Kuşeyri Risalesi-(Sufilerin İnanç ve Ahlakları). İstanbul: Semerkand Yay.

OCAK, Ahmet Yaşar. (1998). Âb-ı hayât Maddesi (Tasavvuf), İstanbul: İslâm Ans. 1. cilt

OCAK, Ahmet Yaşar. (2007). İslâm-Türk İnançlarında Hızır yahut Hızır-İlyas Kültü. İstanbul: Kabalcı Yayınları.

ONAY, Ahmet Talât. (1992). Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı. Hz. Cemâl Kurnaz. Ankara: TDV Yay.

ÖGEL, Bahaeddin. (2003). Türk Mitolojisi- I. cilt, Ankara: TTK,

ÖGEL, Bahaeddin. (2006). Türk Mitolojisi- II. cilt, Ankara: TTK.

PALA, İskender. (2003). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. İstanbul: LM Yay. 10. Baskı.

RUDHARDT, Jean. (2006). “ Su “. Çev. Âdem Koç. Millî Folklor. 70. Sayı. Ankara

SCHİMMEL, Annemarie. (2004). İslâm’ın Mistik Boyutları. İstanbul: Kabalcı Yayınları

ULUDAĞ, Süleyman. (2001). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yayınları

b. Genel Ağ (İnternet) Kaynakları

ARTUN, Erman. “Alevî Bektaşî Edebiyatına Genel Bir Bakış, “http://turkoloji. cu. edu. tr/ halk%20edebıyatı/5. php

YAZAR, İlyas. (2007) “ Tasavvuf Üzerine Düşünceler, “http://www. Alevîcanlar. org/archive /index. php/t-9430. html. 04. 12. 07

Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi-Cover

ISSN: 1306-8253
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 1994
Yayıncı: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Türk Kültürü Açısından Hacı Bektaş-ı Veli Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi