Bektaşî şiirlerinde Şâh Metaforu üzerine bir inceleme
Şah metaforu, Bektaşî şiirinin mihver kavramlarından biridir. Bu metafor, genellikle Allah, Hz. Muhammed, özellikle Hz. Alî, Hz. Hasan, Hz. Hüseyin ve tarikatın önde gelenleri için kullanılır. On altıncı yüzyılda, Bektaşîlik kuvvetli bir İran etkisine maruz kalmış, buna bağlı olarak şah metaforu, bu asırda Şeyh Haydar, Şah İsmail ve Şah Tahmasb için de kullanılmıştır. İran tesirinin sona ermesiyle birlikte söz konusu metafor, tekrar geleneksel çerçevede kullanılmaya başlanmıştır. Şah metaforundaki anlam değişmesi, tarihî hadiselerle edebiyat eserleri arasındaki ilişkinin canlı delillerinden biridir.
An analysis about the Shah Metaphor in Bektashi Poems
Shah metaphor is one of the axis concepts of the Bektashi poems. This metaphor is generally used for the names of the God, Prophet Muhammad, Prophet Ali, Prophet Hasan, and Prophet Hussein and important members of the tariqat. In the 16th century, Bektashi tradition exposed to a strong Iranian impact. Due to this fact, shah metaphor was also in use for Sheyh Haydar, Shah Ismail and Shah Tahmasb in that century. By the end of Iranian impact, shah metaphor was again used in the traditional frame. The change in the meaning of the shah metaphor is one of the live witnesses of the relation between the historical events and the literary works.
___
AKYÜZ, Kenan vd. (1990). Fuzûlî Divanı. Akçağ Yayınları. Ankara.BİRDOĞAN, Nejat. (1991). Şah İsmail Hatai. Can Yayınları. İstanbul.
GÖLPINARLI, Abdülbâki. (1992). Alevî – Bektaşî Nefesleri. İnkılâp Kitabevi. İstanbul.
İSMAİLZÂDE, Resûl. (1380). Şâh İsmâîl Safevî (Hatâî) Küllüyâtı. İntişârât-ı Beyne’l- Milelî’l- Hüdâ. Tahran.
KÜRKÇÜOĞLU, Kemâl Edip. (1985). Seyyid Nesîmî Dîvânı’ndan Seçmeler. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. Ankara.
MEMMEDOV, Agazade. (1966). Şâh İsmâil Hataî- Eserleri. C. I. Azerbaycan Elmler Akademiyası Neşriyatı. Bakü.
Özmen, İsmail. (1998). Alevi-Bektaşi Şiirleri Antolojisi. C. II. Kültür Bakanlığı Yayınları. Ankara.
ÖZTELLİ, Cahit. (1976). Uyan Padişahım.. Milliyet Yayınları. İstanbul.
- ISSN: 1306-8253
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 1994
- Yayıncı: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Türk Kültürü Açısından Hacı Bektaş-ı Veli Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Haydar Cemil Baba'nın muhiplerinden Süleyman Saltık'ın düzenlediği mecmuadaki yayınlanmamış şiirler
Amasya Müze Müdürlüğü teşhirindeki el yazması Kur'ân-ı Kerim nüshaları
Kerkük-Dakuk'ta bir Bektaşî Tekkesi: Dede Câfer Tekkesi ve ritüelleri
Bebek olmuş Damal'da Türkmen geygisi
Bir Bektaşî şairi: Üsküdarlı Rızâ Râmî ve yeni bulunan on iki şiiri
Manisa/Muradiye'deki tahtacı kıyafetleri
Ahmed Yesevî, Yûnus Emre ve Hacı Bektaş Velî'de insan anlayışı
Çorum-Dodurga'da bir inanç merkezi: Mehmetdedetekke köyü ve at kurbanı