XV. - XVII. YÜZYILLARDA HARŞİT VADİSİ’NDE İKTİSADÎ HAYAT

Bu çalışmada XV., XVI. ve XVII. yüzyıllarda Harşit Irmağı’nın oluşturduğuvadide yer alan ve bugün Tirebolu ilçesinin sahil kesimindeki bazı yerleşim birimleriile Doğankent (Harşit) ve Kürtün ilçelerine bağlı iskân birimlerinde yaşayan halkıngeçim kaynakları ile bölgenin iktisadî kapasitesi ele alınmıştır. Makalenin ana kaynaklarınıdönemin Tahrir Defterleri ve Avârız Defterleri teşkil etmiştir. Ayrıca bölgeve bölgeye yakın birimlerle ilgili yapılan ilmi araştırmalardan da yararlanılmıştır.Vadi dâhilindeki iskân birimlerinde tarıma açık ne kadar toprak bulunduğu ve butopraklardan elde edilen ürünlerin neler olduğu ve ne kadar üretildiği ve bölgede hangimeyvelerin yetiştirildiği tespite çalışılmıştır. Beslenen hayvanların neler olduğu vebunların ekonomik değeri değerlendirilmiştir. Sanayi ürünü olarak yetiştirilenkendirin üretim kapasitesi ve değirmenlerin ekonomik gelişmeye katkısı ele alınmıştır.

“Economıc Lıfe In Harşıt Valley In The 15th-17th Centurıes”

This study covers the commercial capacity and sources of income of people living in the settlement districts under towns of Kürtün and Doğankent (Harşit) with also some settlement districts of coastal areas of the current towns of Tirebolu and the valley located on Harşit River in the 15th, 16th and 17th centuries. The main sources of our article are Deed Books and Drifter Books. Further, it has been benefited by scientific research concerning the district and the other close districts. It has been tried to obtain the size of agricultural areas in such districts, what kind of and how much agricultural goods were produced, what kind of fruits were produced in which areas. The nature of the animals fed and their economic value are assessed. In addition to these, it analyzes the production capacity of flax as industrial commodity and the contribution of mills to economic development and growth.

PDF

___

A r ş iv Belgeleri B a ş bakanl ı k Osmanl ı Ar ş ivi (= BOA) ______, Bâb-ı Âsafî Defterhâne-i Âmire Defterleri (=A.DFE), nr. 734. ______, KK, Maden Kalemi, nr. 5191. ______, KK, Mevkûfât Kalemi (=MK), nr. 2601, 2605, 2697, 2703. ______, Maliyeden Müdevver Defterler (= MAD), nr. 828. ______, Tahrir Defteri (= TD), nr. 52, 53, 387, 288. Tapu Kadastro Kuyud- ı Kadime Ar ş ivi (=TK. KKA) ______, TK. KKA, TD, nr. 29, 43.
AÇIK, Turan, Gelenek ve Modernlik Arasında Bir Osmanlı Şehri: 17. Yüzyılın İlk Yarısında Trabzon’da Siyaset, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Trabzon 2012.
AKDAĞ, Mustafa, Türkiyenin İktisadi ve İçtimâi Tarihi, c. II, İstanbul 1979.
BARKAN, Ö. Lütfi, XV. ve XVI. Asırlarda Osmanlı İmparatorluğunda Ziraî Ekonominin Hukuki ve Mali Esasları, Kanûnlar, I, İstanbul 1943.
BARKAN, Ö. Lütfi, “Avârız”, İslam Ansiklopedisi (=İA), II, 13-19.
BARKAN, Ö. Lütfi, Türkiye’de Toprak Meselesi, Toplu Eserler I, İstanbul 1980.
BEKDEMİR, Ünsal, “Cumhuriyet Dönemi Giresun Nüfusu”, Geçmişten Günümüze Giresun, İstanbul 2015, s. 146-160.
BELDİCEANU, Nicoara,"Le Monastére De La Théosképastos a la Lumière D'un Recensement Ottoman de Trebizonde", Byzantion, LV, Brüksel 1985, s. 269-331.
BOSTAN, M. Hanefi, XV-XVI. Asırlarda Trabzon Sancağında Sosyal ve İktisadî Hayat, Ankara 2002.
BOSTAN, M. Hanefi, “Harşit Vadisi’nde Yerleşme ve Nüfus (XV-XVII. Yüzyıllar)”, Harşit Vadisi (Tarih-Coğrafya-Kültür), İstanbul 2017, s. 47-68.
BRYER, Anthony, “Greeks and Turkmens: The Pontic Exception”, Dumparton Oak Papers, XXIX (Washington 1975), s. 113-151.
ÇAĞATAY, Neşet, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Reâyâdan Alınan Vergi ve Resimler”, Dil-Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, V/5 (Ankara 1957), s. 433- 511.
EMECEN, Feridun M., “Kayacık Kazâsının Avârız Defteri”, Tarih Enstitüsü Dergisi (=TED), Sayı 12 (İstanbul 1982), s.159-170.
EMECEN, Feridun M., XVI. Asırda Manisa Kazası, Ankara 1989.
EMECEN, Feridun M., Doğu Karadeniz’de İki Kıyı Kasabasının Tarihi Bulancak-Piraziz, İstanbul 2005.
EMECEN, Feridun M., Doğu Karadeniz’de Bir Vadi Yerleşmesi Ağasar Vadisi: Şalpazarı-Beşikdüzü, Trabzon 2010.
GOWAN, Bruce Mc, “Osmanlı Avârız - Nüzül Teşekkülü 1600-1830”, VIII. Tarih Kongresi, Ankara 11-15 Ekim 1976 Kongreye Sunulan Bildiriler, c.II, Ankara 1981, s.1327-1331.
GÖKÇE, Turan, XVI ve XVII. Yüzyıllarda Lâzıkıyye (Denizli) Kazâsı, Ankara 2000.
GÜÇER, Lütfi, XVI-XVII. Asırlarda Osmanlı İmparatorluğunda Hububât Meselesi ve Hububâttan Alınan Vergiler, İstanbul 1964.
GÜRÇAY, Hikmet, "Urgan ve Urgancilik", Tarih Enstitüsü Dergisi (=TED), Sayı 11 ( Ankara 1969), s. 13-26.
İNALCIK, Halil, “Osmanlılarda Raiyyet Rüsûmu”, Belleten, XXIII / 92 (Ankara 1959), s. 576-609.
İNALCIK, Halil, “XV. Asır Sanayi ve Ticaret tarihine Dair Vesikalar”,Belleten, XXIV/93(Ankara: 1960), s. 45-96.
İNAN, Kenan, Onyedinci Yüzyıl Ortalarında Trabzon’da Sosyal ve İktisadi Hayat, Trabzon 2013.
İNAN - İSLAMOĞLU, Huricihan,Osmanliİmparatorluğunda Devlet ve Köylü, trc. Sabri Tekay, İstanbul 1991.
KÜÇÜK, Levent, Osmanlı Vergi Hukukunda Avârız Kavramı ve Avârızın İdaredeki Rolü, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 2007.
MİROĞLU, İsmet, XVI. Yüzyılda Bayburt Sancağı, İstanbul 1975.
ÖZEL, Oktay, “Avârız ve Cizye Defterleri”, Osmanlı Devleti’nde Bilgi ve İstatistik, Derleyenler Halil İnalcık - Şevket Pamuk, Ankara 2000, s. 35-50.
ÖZTÜRK, Mustafa, “1616 Tarihli Halep Avârız hâne Defteri”, OTAM, Sayı 8 (Ankara 1997), s. 249-293.
ÖZTÜRK, Temel, Osmanlıların Kuzey ve Doğu Seferlerinde Savaş ve Trabzon, Trabzon 2011.
PEKİN, Süleyman, Harşit Havzasında Çepniler, Ankara 2013.
SAHİLLİOĞLU, Halil, “Avârız”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (=DİA), IV, 108-109.
SAYLAN, Kemal, Gümüşhâne-İdari, Sosyal ve Ekonomik Tarih (1850-1918), İstanbul 2014.
SÜMER, Faruk, Tirebolu Tarihi, İstanbul 1992.
SÜMER, Faruk, Çepniler, İstanbul 1992.
TAŞDEMİR, Mehmet, “Karadeniz Bölgesinde Kendir-Keten Üretimi ve Kullanım Alanları (XV. yüzyıl sonu XVII. yüzyıl ilk yarısı)”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, Sayı 8, İstanbul 2003, s. 1-24.
TELLİOĞLU, İbrahim, Tarih Boyunca Karadeniz, Trabzon 2015.
TURAN, Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye Tarihi, 2. baskı, İstanbul 1984.
ÜNAL, Mehmet Ali, “XVI. Yüzyılda Sinop Tersanesi İçin Canik Sancağından Malzeme Temini”, Geçmişten Geleceğe Samsan, (Editör: Cevdet Yılmaz), Samsun 2006, s. 231-251.
YEDİYILDIZ, Bahaeddin, Ordu Kazası Sosyal Tarihi, Ankara 1985.
YÜCEL, Yaşar, Anadolu Beylikleri Hakkında Araştırmalar I, 2. baskı, Ankara 1991.
“Kürtün”, http://www.gumushane.gov.tr/kurtun (28.02.2018).