VARVAR ALİ PAŞA VE İSYAN

Bu çalışmada, Varvar Ali Paşa’nın resmî hayatı ve isyanı ele alınmıştır. İlk olarak,paşanın menşei meselesinden başlanarak, Galata Sarayı’na alınması, Enderunodalarındaki hizmet eğitimi, Saray’dan çıkışı ve devlet kademelerinde üstlendiğivazifeler ortaya konulmuştur. İkinci bölümde ise Varvar Ali Paşa’yı tarihe mâl edenisyanının mahiyeti incelenmiştir. Bu suretle, paşanın otobiyografisi, arşiv vesikaları,kronikler ve bunlara istinaden kaleme alınmış araştırma eserlerinden istifade ile hem17. yüzyıl Osmanlı tarihinin buhranlı yılları hem de bu dönemin bir aktörününhayatı aydınlatılmaya çalışılmıştır.

“Varvar Ali Pasha And Hıs Rebellıon”

In this study, Varvar Ali Pasha’s official life and his rebellion has been discussed. First of all, by starting from the origin of the pasha, his acceptance to Galata Palace, his education in the Enderun, his leaving the palace and his commissions that he undertook in the government have been revealed. In the second part, nature of Varvar Ali Pasha’s rebellion that made him a historic person has been studied. In this way by making use of pasha’s autobiography, archive documents, chronicles and studies written through these sources, both crises of Ottoman history in seventeenth century and one actor of this period have been tried to be clarified.

PDF

___

85 Numaralı Mühimme Defteri 1040-1041 (1042)/1630-1631 (1632), yay. haz. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Ankara 2002.
86 Numaralı Mühimme Defteri’nin Özetli Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi, haz. Murat Alanoğlu, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum 2010.
88 No’lu Mühimme Defteri (Transkripsiyon ve Özet), haz. Fatma Kaytaz, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2006
88 Numaralı Mühimme Defteri’nin Transkripsiyon ve Değerlendirilmesi (1637-1638/ H. 1046-1048), haz. Murat Ateş, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Van 2008.
89 Numaralı Mühimme Defteri, haz. Eren Bahri Gök, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2003.
Abdurrahman Hibri Efendi, Defter-i Ahbar, haz. Muhittin Aykun, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2004.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (=BOA), Maliyeden Müdevver Defterler (=MAD), nr, 364, 5526, 5510, 5965.
BOA, A.DVN.MHM.d, nr. 942
BOA, A.DVNSMHM.ZYL.d, nr. 9.
BOA, Bâb-ı Asafî Ruus Kalemi Defterleri (A.RSK), nr. 1492, 1502, 1512, 1515, 1516, 1517.
BOA, Kâmil Kepeci (=KK), nr. KK, nr. 258, 266, 3399.
BOA, MD, nr. 87
Evliyâ Çelebi b. Derviş Mehemmed Zıllî, Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, I, haz. Robert Dankoff-Seyit Ali Karaman-Yücel Dağlı, İstanbul 2006; II, haz. Zekeriya Kurşun-Seyit Ali Kahraman-Yücel Dağlı, İstanbul 2006.
Hasan Bey-zâde Târîhi, Metin ve İndeks (1003-1045/1595-1635), III, haz. Şevki Nezihi Aykut, Ankara 2004.
IV. Murâd’ın Bağdâd’ı Fethine Dair İki Eser: Nûrî İbrâhîm, Fetihnâme-i BağdâdKâdî-zâde Ahmed Çelebi, Fetihnâme-i Bağdâd (Transkripsiyon-Değerlendirme), haz. Mehmet Fatih Gökçek, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul 2013.
İsâ-zâde Tarihi (Metin ve Tahlil), haz. Ziya Yılmazer, İstanbul 1996.
İstanbul Kadı Sicilleri, Rumeli Sadâreti Mahkemesi 80 Numaralı Sicil (H. 1057- 1059/M. 1647-1649), ed. Coşkun Yılmaz, İstanbul 2011.
Kara Çelebi-Zâde Abdülaziz Efendi’nin Ravzatü’l-Ebrâr Adlı Eseri (1299–1648), Tahlil ve Metin, haz. İbrahim Özgül, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Erzurum 2010.
Kara Çelebi-zâde Abdülaziz Efendi’nin Zafername Adlı Eseri (Tarih-i Feth-i Revan ve Bağdad), haz. Nermin Yıldırım, Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2005.
Kâtib Çelebi, Fezleke [Osmanlı Tarihi (1000-1065/1591-1655)], II, haz. Zeynep Aycibin, İstanbul 2016.
Peçevî Tarihi (317b-351a Metin, Dizin, Özel Adlar Sözlüğü), haz. Zuhal Kayayurt, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2005.
Sıdkî Paşa, Gazavât-ı Sultân Murâd-ı Râbi (IV. Murâd’ın Revan Seferi), haz. Mehmet Arslan, İstanbul 2006.
Solak-zâde Mehmed Hemdemî Çelebi, Solak-zâde Tarihi, II, haz. Vahit Çubuk, Ankara 1989.
Târih-i Na‘îmâ, II-III, haz. Mehmet İpşirli, Ankara 2007.
Tarih-i Nihâdî (80b-152a) (Transkripsiyon ve Değerlendirme), haz. Satiye Büşra Uysal, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2004.
Topçular Kâtibi ‘Abdülkadir (Kadrî) Efendi Târihi (Metin ve Tahlîl), II, haz. Ziya Yılmazer, Ankara 2003.
Vecihî, Devri ve Eseri, haz. Ziya Akkaya, Ankara Üniversitesi DTCF, Doktora Tezi, Ankara 1957.
AK, Mahmut, “Mehmed Paşa, Gürcü”, DİA, XXVIII, 510-511.
AFYONCU, Erhan, “Sokollu Mehmed Paşa”, DİA, XXXVII, 354-357.
AKTEPE, M. Münir, “İpşir Mustafa Paşa ve Kendisiyle İlgili Bâzı Belgeler”, Tarih Dergisi, sayı: 24 (İstanbul 1970), s. 45-58.
AYKUT, Nezihi, “IV. Murad’ın Revan Seferi Menzilnâmesi”, Tarih Dergisi, XXXIV (İstanbul 1984), s. 183-246.
BAYSUN, M. Cavid, “Kösem Sultan”, İA, VI, 915-923.
ÇELİK, Şenol, “Osmanlı Padişahlarının Av Geleneğinde Edirne’nin Yeri ve Edirne Kazasındaki Av Alanları (Hassa Şikâr-gâhı)”, XII. Türk Tarih Kongresi (Ankara, 4-8 Ekim 1999), Kongreye Sunulan Bildiriler, III/III, Ankara 2002, s. 1887-1903.
DÜNDAR, Recep, Kıbrıs Beylerbeyiliği (1570-1670), İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Malatya 1998.
EMECEN, Feridun M., “İbrahim”, DİA, XXI, 274-281.
ERTAYLAN, İ. Hikmet, “Varvarî Ali Paşa”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, c. II, sa. 3-4 (İstanbul 1948), s. 155-170.
GÖKALP, Haluk, “Çobanlıktan Valiliğe, Valilikten Asiliğe: Varvarî Ali Paşa ve Makâlât-ı Varvarî”, İlmi Araştırmalar, XXII (İstanbul 2006), s. 111-134.
İLGÜREL, Mücteba, “Kösem Sultan”, DİA, XXVI, 273-275.
İSEN, M., “Ali Paşa”, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi, I, 332.
MURPHEY, R., “Warwari Ali Pasha”, Eİ (New Edit.), XI, 152-153. ÖNAL, Ahmet, “Varvar Ali Paşa”, DİA, XLII, 530-531.
ÖZCAN, Abdülkadir, “Atmacacıbaşı”, DİA, IV, 82.
Rimovana autobiografija Varvari Ali-Paše, ed. Marija Dukanović, Belgrad 1967.
SAHİLLİOĞLU, Halil, “Dördüncü Murad’ın Bağdat Seferi Menzilnâmesi: Bağdat Seferi Harp Jurnali”, Belgeler, II/3-4 (Ankara 1993), s. 1-36.
TAESCHNER, Franz, Osmanlı Kaynaklarına Göre Osmanlı Yol Ağı, çev. Nilüfer Epçeli, İstanbul 2010.
ULUÇAY, M. Çağatay, Padişahların Kadınları ve Kızları, Ankara 2001.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Devlet Teşkilâtından Kapıkulu Ocakları, Acemi Ocağı ve Yeniçeri Ocağı, I, Ankara 1988.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, III/1, Ankara 1995.
ÜNVER, Süheyl, “Dördüncü Murad’ın Revan Seferi Kronolojisi, Şevval 1044 (1635)-Receb 1045 (1635)”, Belleten, sayı: 64 (Ankara 1952), s. 547-577.