CUMHURİYET ÖNCESİNDE AVUKATLIK VE İSTANBUL BAROSU’NUN KURULUŞU

Avukatlık ve bu mesleği yapanlar her dönemde hukuk kavramınınönemli bir parçasını oluşturmuşlardır. Bu makalede, Cumhuriyet öncesindeavukatlık kurumunun geçirdiği aşamalar ele alınmıştır. Tarihî sürecin doğalbir sonucu olarak ortaya çıkan İstanbul Barosu’nun kuruluşu da bu anlayışiçerisinde incelenmiştir. Bu çerçevede, “dava vekili” ve “avukat” terimleriarasındaki benzerlik, farklılık ve nüanslar da araştırılmıştır. “Dava Vekilleri Cemiyeti” ve “Baro” terimlerinin özellikle II. Meşrutiyetten (1908)sonra aynı anlamda kullanıldığı tespit edilmiştir. Makalede, Osmanlı arşivbelgeleri, diğer ana kaynaklar ve ilgili literatür kullanılmıştır.

“ADVOCACY BEFORE THE TURKISH REPUBLIC AND FOUNDATION OF THE İSTANBUL BAR ASSOCIATION”

Advocacy and who performed this profession have been an important part of the concept of law in every period. The stages of advocacy before the Turkish Republic has been analyzed in this paper. Being a natural result of the historical process, the foundation of the İstanbul Bar Association is discussed. In this context we investigated the similarity, diversity and nuances between the terms of “attorney” and “advocate”. Also it’s determined that the terms “Dava Vekilleri Cemiyeti” and “Bar Association” were used in the same meaning after the Second Constitution. Ottoman archival documents, other main sources and related literature are used in this paper.

PDF

___

Bâb-ı Asafi Divan-ı Hümayun Sicilleri Nizâmât Defterleri (A.DVNS. NZAM): d. 00001, d. 0002.
Babıali Evrak Odası (BEO): 3822/286641.
Dâhiliye Nezareti Mektubî Kalemi, (DH. MKT), nr. 927/17.
Meclis-i Vükela Mazbataları (MV): 145/4.
Rumeli Müfettişliği Umum Evrakı, (TFR, I.UM:, nr. 29/2823.
Şura-yı Devlet Husûsîye (ŞD. HU.): No: 2845/20.
Şura-yı Devlet Ticaret Nezareti (ŞD. TNZ.): nr. 2794/ 68.
Yıldız Sadaret Resmi Maruzât Evrakı (Y.A. RES): nr. 25/11; 48/32.
Düstur : 1. Tertip, C. 2, C. 3, C. 4; C. 5; Zeyl 3; Zeyl 4; 2. Tertip, C. 1, C. 7, 3. Tertip, C. 1.
Dersaadet Barosu Levhası, İstanbul 1922/1338, s. 3.
Muhamat: nr. 15, 10 Eylül 1328; nr. 16, 10 Teşrinievvel 1328; nr. 25-26, 5 Eylül 1329; nr. 29, 10 Kânunuevvel 1329; nr. 31, 10 Şubat 1329, nr. 38, 1 Mart 1333; nr. 55-11, 1 Eylül 1338; nr. 59- 15, 1 Kânunusâni 1339.
ABDURRAHMAN ADİL, “İstanbul Türk Barosu ve Tarihi Teşekkülü”, İstanbul Barosu Mecmuası, Sayı 38-1 (Ocak 1930), s. 5-10.
ATAR, Fahrettin, “Avukat”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 4, s. 166-167.
AYDIN, M. Akif, “Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 28, s. 231-235.
AYDIN, M. Akif, “Osmanlı Ceza Hukuku”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 7, s. 478-482.
BATTAL, Şener, Nurşen Erdem, “Avukatlık Mesleğinin Türkiye’deki Tarihçesi”, Ankara Barosu Dergisi, S. 5-6, 1985, s. 675-685.
BİRİNCİ, Ali, “Lutfi Fikri”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 27, s. 233-234.
BÖLÜKBAŞI, Saffet Nezihi, “Ülkemizde Avukatlık ve Savunma”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 1, 1988, s. 29-42.
CAN TUNALI, Ayten, Hasan Fehmi Paşa, http://dergiler.ankara.edu.tr/ dergiler/18/1573/17060. Erişim tarihi 15.11.2018)
ÇAPANOĞLU, Münir Süleyman, “Eski Arzuhalciler”, Resimli Tarih Mecmuası, C. 2, S. 24 (Aralık 1951), s. 1174-1175.
DEMİREL, Fatmagül, Adliye Nezareti Kuruluşu ve Faaliyetleri (1876-1914), İstanbul 2008.
DURHAN, İbrahim, “Ülkemizde Avukatlık Kurumunun Tarihsel Gelişimi”, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 8, S. 3-4, (Aralık 2004), s. 55-111.
DÜZGÜN, Mehmet Ali, Sultan II. Abdülhamid Döneminde Muhtâcîn Maaşı Uygulaması, (Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Tarihi Anabilim Dalı Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) İstanbul 2009.
İPŞİRLİ, Mehmet, “Arzuhal”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 3, s. 447-448.
KARABULUT, Umut, “Muhâmât Kanunu: Türkiye’de Avukatlık Kurumunun Düzenlenmesi ve İstanbul Barosunda Yaşanan Tasfiyeler”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, S. XIII/27, (2013-Güz), 79-104.
KUNTMAN, Osman, “Türkiye’de Avukatlık Mesleğinin, İstanbul Barosunun Tarihçesi ve Yabancıların Kurduğu Baro”, İstanbul Barosu Dergisi, C. 62, S. 4-5-6 (Nisan, Mayıs, Haziran), 1988, s. 254-285.
NUR, Rıza, “Memleketimizde Avukatlık ve İstanbul Barosunun Tarihçesi”, İstanbul Barosu Mecmuası, Kasım 1933, s. 430-446.
ÖRSTEN ESİRGEN, Seda “Tanzimat’tan Cumhuriyete Avukatlık”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 63 (4), 2014, s. 737-778.
ÖZKENT, Ali Haydar, “Avukat”, İstanbul Barosu Mecmuası, S. 2, (Şubat 1937), s. 101-144.
ÖZKENT, Ali Haydar, “Dünün ve Bugünün Türk Avukatlığına ve Barolarına Kısa Bir Bakış -Türk Avukatlığı”, İstanbul Barosu Dergisi, S. 10, s. 643-651.
ÖZTÜRK, Funda, Osmanlı Devleti’nin Adli Modernleşme Sürecinde Avukatlık Mesleği, (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yakınçağ Bilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Ankara 2017.
SARIYILDIZ, Gülden, Sokak Yazıcıları, İstanbul 2010.
TALU, Ercüment Ekrem, “Arzuhalci”, Resimli Tarih Mecmuası, C. IV, S. 48 (1953), s. 2784-2786.
TANYER, Turan, “Eski İstanbul’da Arzuhalciler”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 53 (2004), s. 271-284.
TOPRAK, Zafer, “Baro”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, C. 2, s. 58-61.
Türkiye’de Savunma Mesleğinin Gelişimi (Türkiye Barolar Birliği Yayını), İstanbul 1972.
ULUSKAN, Murat, Divân-ı Hümayun Çavuşları, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Tarihi Anabilim Dalı Yeniçağ Tarihi Bilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2004.
YILMAZ, Ejder, “Bir Meslek Olarak Dünden Yarına Avukatlık”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 44, S. 1, s. 193-208.
YURDAKUL, İlhami, Osmanlı İlmiye Teşkilâtında Reform (1826-1876), İstanbul 2008.