Divan Şairi Neye Hamd Eder Niye Şükreder? BİR ANLATIM BİÇİMİ OLARAK HAMD

Osmanlı şairlerinin ürettikleri metinlerde/eserlerde yer alan kelimelerin nerede, neamaçla, hangi bağlamlarda kullanıldıklarının incelenmesi şairlerin zihin yapısının,dünyayı algılayış biçiminin, dönemin edebiyat normları ve şiir yazma pratiklerininortaya konması bakımından son derece önemlidir. Özellikle takdir/beğeni, mutluluk,minnet, kızgınlık, şaşkınlık gibi duyguların yansıması olan kelimelerin bu zihin yapısı ve şiir geleneğinin ortaya çıkarılmasındaki rolü bugüne kadar göz ardı edilmişgibi görünmektedir. Bu çalışmada Osmanlı şairlerinin kendisi, memduhu ve/veyatoplum için önemli/değerli gördükleri olaylar sonucunda sevinçlerinin ve Allah’aminnettarlıklarının ifadesi olan hamd/şükür söylemleri üzerinde durulmuştur.Bunun için öncelikle şairlerin şükürle karşıladıkları olaylar maddeler hâlindesıralanmıştır. Bu aynı zamanda Osmanlı toplumunun olaylara bakış açısını,davranış kalıplarını, beklentilerini ve bunların yüzyıllar içinde değişimini göstermesibakımından önemlidir. Son bölümde ise bu söylemin şairlerin yaşanan olaylarınbireyler ve/veya toplum üzerindeki olumlu etkilerini anlatırken faydalandıkları biranlatım biçimi/kurgusal özellik olduğu iddia edilmiştir.

“WHAT IS A DIVAN POET TYPICALLY THANKFUL FOR AND WHY? THANKFULNESS AS A WAY OF LITERARY EXPRESSION”

In the works of the Ottoman poets, it is very important to examine the placement and context of the words, as well as the intention for which they were used, so as to understand the poets’ way of thinking, worldview, the literary norms of the period and the practices of writing poetry. The role of words reflecting feelings, such as admiration, happiness, thankfulness, anger and confusion in revealing this mode of thought and tradition of poetry seems to have been overlooked to this day. The Ottoman poets’ discourse of thankfulness, as a result of their joy and gratitude of the events that they considered important for themselves, their praised and society, have been made clear in this work. Therefore, the events which the poets met with particular thanks have been listed. At the same time, it is very important to show attitudes, behavioural patterns and expectations of Ottoman society and the way these have changed across the centuries. The final section asserts that this discourse is a particular wording that the poets made use of while telling the positive impacts of the events encountered on the individual and society.

PDF

___

Abbâs Efendi-zâde Mehmet, Haşmet Dîvânı, haz. İ. Hakkı Aksoyak-Mehmet Arslan, Ankara 2018. (e-kitap) ADMIŞ, Aysel, Âkif Divanı (İnceleme-Transkripsiyonlu Metin), YLT, Cumhuriyet Üniversitesi SBE 2007.
Ahmed Yârî, Yârî Dîvânı, haz. Nurgül Karayazı, ed. Nihat Öztoprak, İstanbul 2013.
Ahmedî, Dîvân, haz. Yaşar Akdoğan, y.y t.y. (e-kitap)
Ahmet Nâmî, Ahmet Nâmî Dîvânı, haz. Ahmet Yenikale, Ankara 2017. (e-kitap)
AKARSU, Kâmil, Za’ifi Divanı (Metin, Tahlil ve Sistematik İndeks), Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi SBE 1989.
AKKAYA, Hüseyin, Nevres-i Kadîm ve Türkçe Divanı, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi SBE 1994.
AKKUŞ, Metin, Nef‘ī Sanatı ve Türkçe Dîvânı (İnceleme-Karşılaştırmalı Metin), Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi SBE 1991.
AKKUŞ, Yasemin, Benderli Cesârî’nin (Ölüm: 1829) Dîvânı ve Dîvânçesi (İnceleme-Tenkitli Metin), Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü 2010.
ALBAYRAK, Çağdaş, Ağazâde ‘Örfî Divânı (Transkripsiyonlu Metin Aktarımı), YLT, Trakya Üniversitesi SBE 2009.
ARSLAN, Mustafa Uğurlu, Ali Emîrî Efendi ve Divanı, YLT, Fatih Üniversitesi SBE 2008.
ATALAY, Veli, Vechî Dîvânı, YLT Tezi, Atatürk Üniversitesi SBE 2017.
AZAR, Birol, Türabî Divânı (İnceleme-Metin), Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi SBE 2005.
Azmizâde Hâletî, Azmizâde Hâletî Dîvânı, haz. Bayram Ali Kaya, Ankara 2017. (e-kitap) Bâkî Dîvânı (Tenkitli Basım), haz. Sabahattin Küçük, Ankara 1994.
BAŞPINAR, Fatih, 17. Yüzyıl Şairlerinden Beyânî’nin Divan’ı (İnceleme-Tenkitli Metin), Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü 2008.
BAYRAM, Sibel, Azbi Baba: Hayatı, Eserleri, Sanatı ve Divanı (İnceleme-Tenkitli Metin), YLT, Trakya Üniversitesi SBE 2006.
BİLKAN, Ali Fuat, Nâbî’nin Türkçe Divânı (Karşılaştırmalı Metin), Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi SBE 1993.
ÇOBANOĞLU, Ferda, Enderunlu Ferîd İbrahîm Dîvânı’nın Metni ve İncelemesi, YLT, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü 2006.
DEMİREL, Gamze, 18. Yüzyıl Şairlerinden Belîġ Mehmed Emîn Dîvânı (İncelemeTenkitli Metin-Tahlil), Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi SBE 2005, II.
DERDİYOK, İ. Çetin, Cemālī Dīvānı (İnceleme-Metin), YLT, Çukurova Üniversitesi SBE 1988. Diyarbakırlı Lebîb, Lebîb Dîvânı, haz. Orhan Kurtoğlu, Ankara 2017. (e-kitap)
DUYMAZ, Mehmet, Diyarbakırlı Azmî ve Divançesi (İnceleme-Metin-İndeks), YLT, Gazi Üniversitesi SBE 2010.
Edincikli Ravzî, Ravzî Dîvânı, haz. Yaşar Aydemir, Ankara 2017. (e-kitap)
Edirneli Nazmî, Edirneli Nazmî Dîvânı, haz. Sibel Üst, Ankara 2018. (e-kitap)
ERKUL, Rasih, Birrī Mehmed Dede (Magnisalı)-Hayatı, Edebī Kişiliği ve Divanının Tenkidli Metni, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi SBE 1992.
Es-seyyid Pir Mehmed bin Çelebi, Âşık Çelebi Dîvânı, haz. Filiz Kılıç, Ankara 2017. (e-kitap)
GÜLEN, Fatma Nur, Âbid Efendi’nin Dîvânçesi (İnceleme-Metin-Sözlük), YLT, Fatih Üniversitesi SBE 2011.
GÜLER, Zülfü, Âlî (Edirneli Hüseyin Efendi)-Hayatı, Sanatı, Eserleri ve Divanının Tenkitli Metni, YLT, Fırat Üniversitesi SBE 1999.
İLGAR, Yusuf, Afyonkarahisarlı Şâir Ali Feyzî (Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği ve Türkçe Divânı), YLT, Afyonkarahisar Üniversitesi SBE 1997.
KAHRAMAN, Bahattin, Arşi Divânı’nın Tenkidli Metni, YLT, Selçuk Üniversitesi SBE 1989, I-II.
KARACAN, Turgut, XVII. Yüzyıl Şairlerimizden Sâbit ve Edisiyon Kritikli Divan Metni, YLT, Atatürk Üniversitesi SBE 1981, II.
Kâtib-zâde Sâkıb Mustafâ, Kâtib-zâde Sâkıb Dîvânı, haz. Mehmet Kırbıyık, Ankara 2017. (e-kitap)
KAYHAN, Abdulkadir, ‘Divan-ı Fanî’ İncelemesi, YLT, Fatih Üniversitesi SBE 2005.
KOPARAN, Birgül, Cem’î-Hayatı, Edebî Şahsiyeti ve Dîvânı’nın Tenkîdli Metni, YLT, Selçuk Üniversitesi SBE 1995.
KÖKTÜRK, Hayriye Serap, Charles Vernet Divanı, YLT, İstanbul Üniversitesi SBE 1998.
KURTOĞLU, Orhan, Zâtî Dîvânı’nın Gazeller Dışında Kalan Şiirleri Üzerine Bir Araştırma, YLT, Gazi Üniversitesi SBE 1995.
KÜLEKÇİ, Numan, Ganî-zâde Nâdirî-Hayâtı, Edebî Kişiliği, Eserleri, Dîvânı ve Şeh-nâmesi’nin Tenkidli Metni, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi SBE 1985.
Lâzikîzâde Feyzullah Nâfiz, Lâzikîzâde Feyzullah Nâfiz ve Dîvânı, haz. Hiclal Demir, Ankara 2017. (e-kitap) Mevlevîlikte Bir Hanedanlık Kurucusu Sâkıb Dede ve Dîvânı, haz. Ahmet Arı, y.y t.y. (e-kitap)
Mîrzâ-zâde Ahmed Neylî ve Divanı, haz. Atabey Kılıç, İstanbul 2004.
Nedîm, Nedîm Dîvânı, haz. Muhsin Macit, Ankara 2017. (e-kitap)
Nev’î-zâde Atâyî, Nev’î-zâde Atâyî Dîvânı, haz. Saadet Karaköse, Ankara 2017. (e-kitap)
OKMAK, Özgür, Ahmed Bâdî Dîvânı (Metin-inceleme), YLT, Trakya Üniversitesi SBE 2008.
ÖLMEZ, Ahmet, Behcetî Hüseyin Efendi, Divan-Hayatı, Eserleri ve Divanının Tenkidli Metni, Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi SBE 1996.
ÖZER, Bülent, Dânişî Dîvânı (İnceleme, Metin, Nesre Çeviri, İndeks), YLT, Kocaeli Üniversitesi SBE 2004.
SAĞLAM, Hacer, Abdî-i Karahisârî ve Divanı, YLT, Gazi Üniversitesi SBE 2011. SARIKAYA, Erdem, Ebubekir Celâlî Divanı: Karşılaştırmalı Metin-İnceleme, YLT, İstanbul Kültür Üniversitesi SBE 2008.
SİNAN, Betül, Bâlî Çelebi ve Divanı (2b-35a): İnceleme-Metin, YLT, Boğaziçi Üniversitesi SBE 2004.
STOJANOVSKA, Ivona, Bahrî Divanı ve İncelemesi, YLT, İstanbul Üniversitesi SBE 2015.
Sünbülzâde Vehbî, Sünbülzâde Vehbî Dîvânı, haz. Ahmet Yenikale, Ankara 2017. (e-kitap)
ŞAHİN, Ali, Abdülbâki Ârif Efendi (Hayatı, Eserleri, Edebi Kişiliği ve Divanının Tenkidli Metni), YLT, Selçuk Üniversitesi SBE 2002.
ŞEN, Fatma Meliha, Beylikçi İzzet Bey Divanı (İnceleme-Metin), YLT, İstanbul Üniversitesi SBE 1995.
Şeyh Gâlib Dîvânı, haz. Naci Okçu. y.y t.y. (e-kitap)
Şeyhülislam Yahyâ, Şeyhülislam Yahyâ Dîvânı, haz. Hasan Kavruk, y.y t.y. (ekitap)
TANRIBUYURDU, Gülçin, Eşref Paşa Dîvânı (İnceleme, Transkripsiyonlu Metin, Nesre Çeviri), YLT, Kocaeli Üniversitesi SBE 2006.
TAŞ, Hakan, Vahyî Divanı ve İncelenmesi, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi SBE 2004, II.
TOZLU, Musa, Âsım (öl. H. 1122/M. 1710) Dîvânı (İnceleme-Tenkitli Metin), Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü 2013.
TUNADURUR, Melike, Edirneli Ahmed Rüşdi Divanı, YLT, Trakya Üniversitesi SBE 2012.
TURAN, Lokman, Yenişehirli Avnî Bey Divanı’nın Tahlili (Tenkitli Metin) Encümen-i Şu’arâ ve Batı Tesirinde Gelişen Türk Edebiyatına Geçiş, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi SBE 1998, II.
ULUOCAK, Mustafa, Çeşmî-zâde Reşîd Dîvanı: İnceleme ve Tenkitli Metin, YLT, Uludağ Üniversitesi SBE 1998.
Ulusoy, Ayşe, Sûzi Divanı (Tenkitli Metin Neşri), YLT, Cumhuriyet Üniversitesi SBE 2004.
UZUN, Süreyya, Üsküdarlı Aşkî Divanı-Tenkitli Metin, Nesre Çeviri ve 16. Yüzyıl Osmanlı Hayatının Divandaki Yansımaları, YLT, İstanbul Üniversitesi SBE 2011.
YAPA, Melek Bıyık, Abdülbâkî Nâsır Dede Divânı-Giriş, Metin, İndeks, YLT, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü 1996.
YAPA, Melek Bıyık, Aşkî Mustafa Dîvânı-Edisyon Kritik, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü 2007.
YERDEMİR, Fatih, Rehāyī Divanı-İnceleme-Metin-Dizin, YLT, Gazi Üniversitesi SBE 2007.
YILMAZ, Salih, Câzib Divanı-İnceleme, Metin, YLT, Gazi Üniversitesi SBE 2010.
AHISHALI, Recep, “Râmi Mehmed Paşa”, DİA, İstanbul 2007, XXXIV.
Ahmet Vefik Paşa, Lehce-i Osmânî, haz. Recep Toparlı, Ankara 2000.
AKKUŞ, Metin, “Nef‘î”, DİA, İstanbul 2006, XXXII.
ALTUNER, Nuran (Üzer), Safâî ve Tezkiresi: İnceleme-Tenkitli Metin-İndeks, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi SBE 1989, III.
ARSLAN, Mehmet, Osmanlı Saray Düğünleri ve Şenlikleri, İstanbul 2011, VI-VII.
ARSLAN, Mehmet, “Sıhhatnameler”, Türkler, Ankara 2002, XI.
Âşık Çelebi, Meşâ‘irü’ş-Şu‘arâ (İnceleme-Metin), haz. Filiz Kılıç, İstanbul 2010, I. ATAR, Fahrettin, “Akîka”, DİA, İstanbul 1989, II.
AYDEMİR, Yaşar-Halil Çeltik, “Redife Farklı Bir Bakış: Divan Şiirinde Ön Kafiye ve Ön Redif”, Bilig, 46, Ankara 2008, 193-214.
Ayvansarâyî Hüseyîn Efendi-Alî Sâtı‘ Efendi-Süleymân Besîm Efendi, Hadîkatü’l-Cevâmi‘ (İstanbul Câmileri ve Diğer Dînî-Sivil Mi‘mârî Yapılar), haz. Ahmed Nezih Galitekin, İstanbul 2001.
BARDAKOĞLU, Ali, “Kurban”, DİA, Ankara 2002, XXVI.
BAŞ, Mehmet Şamil, Aşkî Mustafa Efendi’nin Vahdet-nâme Mesnevîsi (MetinMuhtevâ-Tahlil), YLT, Dokuz Eylül Üniversitesi SBE 2007.
BAŞAR, Fahamettin, “Fetret Devri”, DİA, İstanbul 1995, XII.
BAYAK, Cemal, “Nevrûziyye”, DİA, İstanbul 2007, XXXIII.
BEYDİLLİ, Kemal, “Selim III”, DİA, İstanbul 2009, XXXVI.
BİLKAN, Ali Fuat, “İki Sulhiyye ve Osmanlı Toplumunda Barış Özlemi”, Osmanlı Şiirine Modern Yaklaşımlar, İstanbul 2006.
BOSTAN, İdris, “Gemi (Osmanlı Dönemi)”, DİA, İstanbul 1996, XIV.
BOZKURT, Kenan, “Şehir Tarihi ve Tarihe Tanıklık Bağlamında Lebîb’in Tarihleri”, SOBİDER, 17, Malatya 2017, 210-29.
ÇAĞRICI, Mustafa, “Minnet”, DİA, İstanbul 2005, XXX.
ÇAĞRICI, Mustafa, “Şükür”, DİA, İstanbul 2010, XXXIX.
ÇELİK, Şenol, “Osmanlı Padişahlarının Av Geleneğinde Edirne’nin Yeri ve Edirne Kazasındaki Av Alanları (Hassa Şikâr-gâhı)”, XIII. Türk Tarih Kongresi (Ankara, 4-8 Ekim 1999) Kongreye Sunulan Bildiriler, Ankara 2002, III/III. kısım.
DALGIN, Nihat, “Secde”, DİA, İstanbul 2009, XXXVI.
DİKMEN, Hamit, Seyyid Vehbi ve Divanının Karşılaştırmalı Metni, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi SBE 1991.
ELMALI, Hüseyin, “Hassân b. Sâbit”, DİA, İstanbul 1997, XVI.
FAYDA, Mustafa-Y. Şevki Yavuz-M. Suat Mertoğlu, “Taberî, Muhammed b. Cerîr”, DİA, İstanbul 2010, XXXIX.
GÖKALP, Halûk, “Divan Şiirinde Sıhhat-nâmeler”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 14, İstanbul 2006, 101-30.
GÜNDÜZ, Bilal, Kur’an’da Küfrün Karşıtı Olarak Şükür, YLT, Selçuk Üniversitesi SBE 2011.
GÜNDÜZ, Şinasi, “Nevruz”, DİA, İstanbul 2007, XXXIII.
HAMADEH, Shirine, Şehr-i Sefa-18. Yüzyılda İstanbul, çev. İlknur Güzel, İstanbul 2010.
İLGÜREL, Mücteba, “Ahmed (I)”, DİA, İstanbul 1989, II.
İLGÜREL, Mücteba, “Celâlî İsyanları”, DİA, İstanbul 1993, VII.
İNALCIK, Halil, “Giray”, DİA, İstanbul 1996, XIV.
İNALCIK, Halil, “Kırım”, DİA, Ankara 2002, XXV.
İNALCIK, Halil, “Mehmed I”, DİA, Ankara 2003, XXVIII.
İSEN, Mustafa, “Nevâyî, II. Mengli Giray”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay& detay=1376 (21.04.2018)
İŞBİLİR, Ömer, “Kuyucu Murad Paşa”, DİA, Ankara 2002, XXVI.
JUNNE, George, The Black Eunuchs of the Ottoman Empire-Networks of Power in the Court of the Sultan, London 2016.
KALENDER, Arzu, “Taze Can Buldu Cihan”: Osmanlı Şiirinde Bahar, YLT, Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü 2002.
KAVAK, Abdulcebbar, “Muhyiddin İbnü’l-Arabî’nin Şam Tasavvuf Düşüncesine Tesir Kanalları ve Meşhur Takipçileri”, Universal Journal of Theology, I/1, y.y. 2016, 51-73. (online)
KAYAPINAR, Levent, “Süleyman Çelebi, Emîr”, DİA, İstanbul 2010, XXXVIII.
KILIÇ, Hulusî, “Harîrî”, DİA, İstanbul 1997, XVI.
KURNAZ, Cemâl-Halil Çeltik, “Muaşşerden Uzun Musammatlar ve Bilinmeyen Nazım Şekillerinden Yirmilik”, Turkish Studies (International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic), IV/2, Ankara 2009, 864-99.
KURU, Selim Sırrı, “Sünbülzâde Vehbî”, DİA, İstanbul 2010, XXXVIII.
KÜÇÜKAŞÇI, Mustafa Sabri, “Mekke (Tarih/Osmanlı Dönemi)”, DİA, Ankara 2003, XXVIII.
KÜÇÜKAŞÇI, Mustafa Sabri, “Şeyhülharem”, DİA, İstanbul 2010, XXXIX. Mîrzâ-zâde Mehmed Sâlim Efendi, Mîrzâ-zâde Mehmed Sâlim Efendi, Tezkiretü’ş-şuarâ, haz. Adnan İnce, Ankara 2018. (e-kitap) Muallim Nâci, Lûgat-i Nâci, İstanbul 1987.
Mütercim Âsım Efendi, Burhân-ı Katı, haz. Mürsel Öztürk-Derya Örs, Ankara 2000.
Mütercim Âsım Efendi, el-Okyânûsu’l-Basît fî Tercemeti’l-Kâmûsi’l-Muhît Kâmûsu’l-Muhît Tercümesi, haz. Mustafa Koç-Eyyüp Tanrıverdi, İstanbul 2013, II.
ONAY, Ahmet Talât, Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar, haz. Cemâl Kurnaz, İstanbul 2004.
Osmanlı Kitabeleri Projesi, haz. Hatice Aynur-Kayoko Hayashi-Hakan Karateke, http://www.ottomaninscriptions.com/information.aspx?ref=gmap&bid =892&hid=988 (31.08.2018)
ÖĞÜT, Salim, “Hedy”, DİA, İstanbul 1998, XVII.
ÖZBALIKÇI, Mehmet Reşit, “Ebû Ali el-Fârisî”, DİA, İstanbul 1994, X.
ÖZCAN, Abdülkadir, “Boğdan”, DİA, İstanbul 1992, VI.
ÖZCAN, Abdülkadir, “Cülûs”, DİA, İstanbul 1993, VIII.
ÖZCAN, Abdülkadir, “Kapıcı”, DİA, İstanbul 2001, XXIV.
ÖZCAN, Abdülkadir, “Karlofça (Karlofça Antlaşması)” , DİA, İstanbul 2001, XXIV.
PAKALIN, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul 1993, I.
Rağıb el-Isfahanî, Müfredât (Kur’ân Kavramları Sözlüğü), çev. Abdülbaki GüneşMehmet Yolcu, İstanbul 2010. RAHİMGULİYEV, Bayram, Osmanlı Edebiyatında Dönüşümün Şiiri: Sulhiyyeler, YLT, Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü 2007.
SAKAOĞLU, Necdet, “Beşir Ağa (Hacı)”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, İstanbul 1994, II.
SİNAN NİZAM, Betül, Edirneli Şair Bâlî Çelebi’nin Kaleminden 16. Yüzyıl Osmanlı Sosyal ve Siyasal Hayatı”, Journal of Turkish Studies-Türklük Bilgisi Araştırmaları, XLVII, [Cambridge] 2017, 131-61.
ŞAHİN, Ebubekir, “Medh ve Hamd Kavramları Çerçevesinde Medhiye Üslûbu Üzerine”, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VIII: Kasîdeye Medhiye: Biçime, İşleve ve Muhtevaya Dair Tespitler, İstanbul 2013.
ŞEHSUVAROĞLU, Bedi N, Şâir ve Hekim Ahmedî (Hayatı ve Eserleri), İstanbul 1954.
Şemseddin Sami, Kâmûs-ı Türkî, İstanbul 1992.
ŞENTÜRK, Ahmet Atillâ, Osmanlı Şiiri Kılavuzu, İstanbul 2017, II.
TANIŞIK, İbrahim Hilmi, İstanbul Çeşmeleri II-Beyoğlu ve Üsküdar Cihetleri, İstanbul 1945.
TEZCAN, Nuran, “Sebeb-i Teliflere Göre Mesnevi Edebiyatının Tarihsel Dönüşümü, Doğu-Batı, 52, Ankara/İstanbul 2010, 49-75.
TOPAL, Ahmet, “Klasik Türk Edebiyatında Muharrem Ayı Etrafında Yazılan Şiirler”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 35, Erzurum 2007, 89-104.
TOPALOĞLU, Bekir, “Hamd”, DİA, İstanbul 1997, XV.
TUĞLUK, İbrahim Halil, “Arz-ı İhtirâm: Teşekkür-nâme-Klâsik Türk Şiirinde Teşekkür İçerikli Şiirler”, HİKMET-Akademik Edebiyat Dergisi, 2, y.y. 2015, 88-100. (online)
TUMAN, Mehmet Nâil, Tuhfe-i Nâilî-Divân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri, haz. Cemâl Kurnaz-Mustafa Tatcı, Ankara 2001, II.
ULUÇAY, Çağatay, Harem II, Ankara 1971.
ULUÇAY, Çağatay, Padişahların Kadınları ve Kızları, Ankara 1980.
UZUN, Mustafa, “Ganîzâde Mehmed Nâdirî”, DİA, İstanbul 1996, XIII.
UZUN, Mustafa, “Iydiyye”, DİA, İstanbul 1999, XIX.
UZUN, Mustafa, “Muharremiyye”, DİA, İstanbul 2006, XXXI.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Devletinin Saray Teşkilâtı, Ankara 1945.
ÜNVER, İsmail, “Aşkî, Üsküdarlı”, DİA, İstanbul 1991, IV.
YAĞCI, Deniz, 16. Yüzyıl Kasidelerinde Methiye, YLT, Celal Bayar Üniversitesi SBE 2007.
YAZIR, Elmalılı Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili-Türkçe Tefsir, İstanbul t.y.
YEKBAŞ, Hakan, “Ramazanı Divan Şiiri Metinlerinden Okumak”, Uluslararası Ramazan Sempozyumu Ramazan ve Oruç, İstanbul 2015, s. 305-359.