Perdedeki Sultan: YUSUF KENAN’IN YAVUZ SULTAN SELİM VE İTTİHAD-I İSLÂM SİYASETİ OYUNU

Tarihi konuların Türk edebiyatı için önemli bir kaynak olmaya başlaması Tanzimatsonrasına rastlar. Roman, öykü ve şiirde tarihi olay ve kişilerin ilham kaynağıolduğu bu dönemde yeni bir tür olarak tiyatro için de tarih vazgeçilmeyen önemli birkaynak olarak rağbet görür. Belli dönemlerde siyasal ve sosyolojik şartların değişmesiile birlikte tarihi-sosyal meseleler edebiyatta olduğu gibi tiyatroda da kesintiye uğrar.Fakat özellikle 1908 sonrasında toplumsal kodlara uygun bir şekilde geliştirilmeyeçalışılan siyaset tarzları (Türkçülük, İslâmcılık, Osmanlıcılık) doğrultusunda tarihikonular tiyatro için yeniden önemli hareket noktası haline gelir. Türk tarihinin bilhassaşaşaalı dönemleri ve padişahları arasında Fatih Sultan Mehmet ve Yavuz SultanSelim üzerine çok sayıda eser basılır, tiyatro da bu eğilime kayıtsız kalmaz. Tanzimatsonrasında Yavuz Sultan Selim üzerine yazılan roman, öykü ve şiirlerin yanısıra Meşrutiyet yıllarında tiyatro alanında öne çıkan eserlerden biri Yusuf Kenan’ınYavuz Sultan Selim ve İttihad-ı İslâm Siyaseti (1913?) adlı oyunudur. Bu makaledesöz konusu oyunun kurgusu, yaslandığı düşünce ve Sultan Selim karakteri üzerineedebi ölçütler dâhilinde analitik bir değerlendirme yapılmaya çalışılacaktır.

“A Sultan on Theater Stage: Yusuf Kenan’s Play Selım I and Hıs Polıcy of Securıng Islamıc Unıon”

Subjects related to history turned into an important source for Turkish literature after Tanzimat (Reorganization) era. Historical figures and events were regarded as valuable sources for drama in that era, like they had been for novels, stories, and poems. Due to some changes in political and sociological conditions taking place from time to time, reflection of historical and social issues in drama can be interrupted as they can in literature. In accordance with the political trends (e.g. Pan-Turkism, Pan-Ottomanism, Pan- Islamism) which were developed especially after 1908 in parallel with social realities of that time, subjects related to history, once again, became an important base for drama. A number of publications dealing with the golden age of Turkish history which corresponds to the period under the reigns of Mehmet II and Selim I were disseminated, and drama was no exception among those works. In the post-Tanzimat era, apart from many novels, stories, and poems written on Selim I, Yusuf Kenan’s play Yavuz Sultan Selim ve İttihad-ı İslam Siyaseti (Yavuz Selim I and His Policy of Securing Islamic Union) (ca. 1913) has an outstanding place in drama genre. This article aims to make an analytical evaluation of the plot, the character Sultan Selim, and the idea on which the play was established.

PDF

___

AKÇURA, Yusuf, Üç Tarz- Siyaset, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1976.
BEYDİLLİ, Kemal, “Yeniçeriler”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 43, İstanbul 2013, 450-462.
BUTTANRI, Müzeyyen, Türk Edebiyatında Tarihî Tiyatro, İÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2002.
EMECEN, Feridun, “Selim I”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C.36, İstanbul, 2009, 407-414.
ORTAYLI, İlber, “Tiyatroda Tarihî Oyunlar Üzerine Bir Analiz”, Tiyatro Araştırmaları Dergisi, S.7, 1976, 217-233.
ÖZCAN, Azmi, “İttihâd-ı İslâm”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 23, İstanbul, 2001, 470-475.
ÖZGÜL, M. Kayahan, Seke Seke Ben Geldim-Sekmeler I, Hece Yayınları, Ankara 2008.
ŞENER, Sevda, “Türk Tiyatrosunda Tarihsel Oyunlar”, Türk Dili, 34 / S. 363, Ankara 1982, 186-194.
ŞENGÜL, Abdullah (haz.), Namık Kemal Celâleddin Harzemşah, İnceleme-Mukaddime- Metin, Kesit Yayınları, İstanbul 2016.
ŞENGÜL, Abdullah, “İtibarî Tarih Anlatıcısı Olarak Mekân (Turan Oflazoğlu’nun Topkapı Piyesi Örneği)”, Erdem Dergisi, 2013, sayı: 64, s. 123- 132.
ŞENGÜL, Abdullah, “Türk Tiyatrosunda Tarih”, Turkish Studies, 4/1, Winter, 2009, 1931-1987.
ŞENGÜL, Abdullah, Cumhuriyet Döneminde Tarihî Tiyatro, Alp Yayınevi, Ankara 2008.
ŞENGÜL, Abdullah, Türk Drama Geleneği ve Tarihî Oyunlarımız, Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayınları, Afyon 2001.
TUNAYA, Tarık Zafer, İslamcılık Akımı, Simavi Yayınları, İstanbul 1991.
YUSUF KENAN, Yavuz Sultan Selim ve İttihâd-ı İslâm Siyaseti, Mithat Paşa Sanayi Mektebi Matbaası, İstanbul, 1913.