Ahmad HESAMİPOUR KHELEJANİ, Abdullah TEMİZKAN

Sıradışı Bir Sömürgecilik Teşebbüsü: Kont Voynoviç’in Esterabad’da Rus Kolonisi Kurması

Rusya, 18. yüzyılın ikinci yarısında II. Katerina’nın devr-i iktidarında, Deli Petro’nun vasiyetigereği, yayılmacılık politikasının yönünü güneye çevirmiştir. Eski gücünü yitirmişolan Osmanlı Devleti, bu yayılmacı politikanın başlıca hedefi olmuştur. Ruslar, Kırım,Kafkasya ve Balkanlarda açılan cephelerde Osmanlı Devleti karşısında büyük başarılarkazanmıştır. Bu başarılar, Rusya’nın kendine güvenini artırdığı gibi yayılmacılık iştahınıdaha da kabartmıştır. Bu ihtirasla gözlerini Hint alt kıtasına dikmiş olan Rusya, hedefineulaşmak için yeni stratejik hedefler belirlemiştir. 1716 yılında Prens Bekoviç Çerkaskiy’inbaşarısız Hive seferinden sonra Rusya, Hindistan’a ulaşmak için bir sıçrama tahtasıaramaya başlamıştır. Ruslar, Astrahan’dan gemilerle lojistik destek sağlanabilecekbir konumda bulunan Enzel’i tespit etmiştir. Rus yöneticileri, hem Türkistan’a hem deHindistan’a ulaşmaya uygun bir mıntıkadaki Enzel’de bir Rus ticaret kolonisi ve askerîistihkâm kurmaya karar vermişlerdir. Bu maksatla Kont Marko Voynoviç kumandasındabir keşif ve işgal seferi düzenlenmesine karar verilmiştir. Bu makalede, seferin gerçekleşmesürecini Vasiliy Potto’nun eseri ile Devrin Kacar kaynaklarını karşılaştırarak inceleyeceğiz

An Extraordinary Attempt of Colonization: Earl Voyvonic’s Establishing a Russian Colony Esterebad

Russia identified the direction of the expansionist policy of the demise of Petro the Great as southern in the second half of the 18th century and in the period of Katerina II. The Ottoman Empire, which lost its old strength, has been the main target of this expansionist policy. The Russians have gained great success against the Ottoman Empire in the opened fronts to the Crimea, the Caucasus and the Balkans. These achievements have increased not only Russia's self-confidence, but also expansionism appetite further. With this ambition, Russia, whose eyes are planted on the Indian subcontinental, has set new strategic targets to achieve its goal. After Prince Bekovich Cherkaskij’s failed Hive campaign in 1716, Russia began looking for a springboard to reach India. Russians have determined Enzel where located on a position which can provide logistical support with ships from Astrakhan to Enzel. Russian executives have decided to establish a Russian trade colony and military fortifications in Enzel located an area suitable to reach Turkestan and India. For this purpose, it was decided to carry out a discovery and occupation campaign under the command of Count Marko Voynovich. In this article, we will discuss the process of the realisation of this expedition by comparing works of Vasiliy Potto with Kacar sources of this term

PDF

___

VERNADSKİY George [2011]. Rusya Tarihi. Çev. Doğukan Mızrak & Egemen Mızrak, İstanbul: Selenge Yayınları.
POUJOL Catherine [1991]. “1700-1840 Yılları Arasında Orta Asya’daki Rus Gezginleri Sömürge Öncesi Bilginin Niteliği ve İşlevi”, X. Türk Tarih Kongresi, (22-26 Eylül 1986), C.III, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
ПОТТО В.А. [2007]. Кавказская Война, Москва: Tsentrpoligraf. (Potto, V.A. [2007] Kavkazskaya Voyna, Moskva: Центрполиграф).
MUHAMMED Takî b. Muhammed Ali Sipihr [1377]. Nasihu’t-Tevarih (Tarih-i Kacariyye), C.I, Hazırlayan: Cemşid kiyanfer, Tahran: Esatir Yayınevi.
MUHAMMED Hasan b. Ali İtimadu’s-Saltana [1393]. Tarih-i Muntazam-i Nasırî. Hazırlayan: Muhammed İsmail Rızvanî, C.III, Tehran: Dünya-yı Kitab.
MUHAMMED B. Havendşah Mirhond & Rızakulu Han Hidayet [Tarihsiz]. Tarih-i Ravzatu’s-Sefa fî Siretü’l-Enbiya ve’l-Müluk ve’l-Hulefâ (Ravzatü’s-Sefâ-i Nâsırî), C.XIII, Tahran: Esatir Yayınevi.
MUAHEDÂT MECMUASI [2008]. C. III, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
MCKAY Derek & SCOOT H.M. [2011]. Büyük Devletlerin Yükselişi 1648-1815, Çev. Eşref Bengi Özbilen, İstanbul: Dergâh Yayınları.
MATVEEVA Anna [1999]. North Caucasus; Russia’s Fragile Borderland. London: The Royal Institute of International Affairs
LİNCOLN W. Bruce [1996]. Vahşi Batı Sibirya ve Ruslar. Çev. Mehmet Harmancı, İstanbul: Sabah Kitapları.
KENNEDY Paul [1991]. Büyük Güçlerin Yükseliş ve Çöküşleri (1550’den 2000’e Ekonomik Değişme ve Askerî Çatışmalar), Çev. Birtane Karanakçı, Ankara. İş Bankası Yayınları.
ATLASÎ Hadi [2016]. Sibir Tarihi. Çev. Eser Havare, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları