Dede Korkut’ta Yer Alan Atasözlerinde Metaforların İşleyişi

Milletlerin hayata ve olaylara bakışlarını ve düşünüş biçimlerini (zihniyet, anlayış, mantalite) ortaya koyan atasözleri, insanların gündelik yaşamlarında bile başvurdukları metafor (meta: öte, phrein: taşımak) yapıları ile örülmüştür. Bir edebî sanat olarak metafor, atasözündeki dili gündelik dilden saptırarak, alıcısında bir “yadırgatma”, “yabancılaştırma” meydana getirir. Bir şeyi başka bir şeyle düşünme aracı olarak kullanılan metaforlar, bir kavramı başka bir kavram alanı ya da düşünce biçimiyle açıklayan veya tespit eden atasözlerinde sıkça karşımıza çıkmaktadır. Bugüne kadar çeşitli çalışmalarda, Türk dilinin bazı önemli yazılı eserlerinde geçen atasözleri, metafor kullanımı bakımından ele alınmıştır. Ancak, Türk dilinin çok sayıda önemli eseri, eğretileme (istiare) ve mecazdan farklı bir yapı ve kullanım alanı oluşturan metaforlar bakımından incelenmemiştir. Türk dili ve edebiyatının son derece önemli bir eseri olan Dede Korkut’taki metafor kullanımı üzerine ise, ne yazık ki bugüne kadar yapılmış herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu nedenle çalışmada, Dede Korkut’ta geçen atasözlerinde kullanılan metaforlar, George Lakoff ve Mark Johnson’ın tasnif ve tanımlamaları ölçü alınarak yapısal, ontolojik ve yönelim metaforları olmak üzere üç ana başlık altında ele alınacaktır

The Function of Methaphors in the Proverbs Stated in Dede Korkut

Proverbs which reveal nations’ perspectives about life and event sand different ways of thinking (mentality, consciousness) are knitted by metaphorical (meta: öte/beyond; phrein: taşımak/tocarry) structures that people refer to even in their daily lives. A metaphor, as a literary device has an elusive meaning differentiates the language of a proverb from the language of daily life. Metaphors used as instruments for linking something with another thing are mostly used in proverbs which explain or reveal a concept with a different conceptual field or way of thinking. At present, the proverbs used in some of theim portant written works of the Turkish language have been analyzed with regards to metaphor use. However, most of theim portant works of the Turkish language have not been analyzed with regards to metaphors, which are used at different times than other figures of speech, specific to the Turkish Language (eğretileme), (istiare), (mecaz). Moreover, there searcher has not found a study on the use of metaphors in Dede Korkut (Dada Gorgud), which is one of the most important works within the field of Turkish Language and Literature. For this reason, in this study, the metaphors used in the proverbs stated in Dede Korkut (Dada Gorgud) are discussed under three main categories: structural, ontological and orientational. These definitions and classifications come from the work(s) George Lakoff and Mark Johnson.