ALİ ABBAS MÜZNİB'İN ESERLERİNDE ROMANTİK TAVIR1

Ali Abbas Müznib, Azerbaycan edebiyatının Batılı etkiler çerçevesinde yeni bir form kazanmaya başladığı 1900lü yılların başında gerek manzum gerekse mensur eserleri ile adından söz ettirmiş öncü şahsiyetlerdendir. Gazetecilik yönü ile de tanınmış olan yazar, özellikle dinî ve millî konulardaki hassasiyeti ile dikkatleri çekmiş, bu nedenle takibata uğramış, sürgün edilmiş ve ne yazık ki pek çok dava arkadaşı gibi, Stalinin kurbanı olmaktan kendini kurtaramamıştır. Müznibin sanatı genel olarak değerlendirildiğinde şairin içerik olarak Türklükve İslamlık olmak üzere iki temel kavram üzerine odaklandığı görülür. Dil, üslup söylem ve tavır açılarından ise eserlerinde romantik bir bakış açısı hakimdir. Bu nedenle kendisi Sovyet yıllarında Marksist yazarlar tarafından mürtece romantiklerarasında gösterilmiş, unutturulmaya çalışılmıştır. Şüphesiz ki Müznibin bu şekilde tanımlanmış olmasının en önemli nedeni, şiir ve makalelerinde karşımıza çıkan milliyetçi ve muhafazakâr tavır, İslamcı ve Türkçü söylemlerdir. Ancak bu tavır yalnız mürteci romantiklere has bir nitelik olmayıp neredeyse bütün romantik yazar ve şairlerin eserlerinde görülmektedir. Yazarı diğer romantiklere nispetle farklı bir konuma taşıyan asıl unsur ise çalış- malarındaki çok yönlü bakış açısıdır. Müznib özellikle din istismarına karşı mü- cadele verirken aynı zamanda dinî akideyi güçlendirme gayreti içerisinde bilimsel çalışmalara yönelmiş olması ile sadece realistlerden değil, mütereqqi romantikolarak bilinen isimlerden de ayrılır

Romantic Propensity in The Works of Ali Abbas Muznib

Ali Abbas Müznib, who wrote both prose and verse, was one of the leading literary figures in Azerbaijan at the beginning of the 19th c. when the western forms and genres became to be known and used in Azerbaijani literature. Müznib, being a journalist, often wrote about religious and national issues which led to his prosecution and exile; he eventually became a victim of Stalin s regime. Müznib s works mainly dwelt on the themes of Turkishness and Islam . He had a romantic attitude in terms of language, style and discourse. That particular attitude made him cited among mürtece romantics by Marxist writers who tried to undermine his influence. Müznib s nationalistic and conservative attitude, the Islamist and Turkist discourse in his poems and articles defined him for his contemporaries. However that particular attitude was not specific to mürtece romantics but prevalent among almost all romantic authors and poets. What distinguished him from other romantics was his versatile point of view in his works. Müznib differed from not only realists but also from mütereqqi romantics as he concurrently fought abuse of religion and wrote about what real religion was.

PDF

___

Abdulla Şaiq. Arazdan Turana, Nurlan, Bakı 2003.
Abdulla Şaiq. Eserleri II (haz. Kamal Talıbzâde), Azer Neşr., Bakı 1968.
AĞAYÉV İslam. Elabbas Müznib: Heyatı,Yaradıcılığı, Eserlerinden Seçmeler, Élm, Bakı 2003.
AĞAYÉV İslam. Elabbas Müznib, Séçilmiş Eserleri, Şerq-Qerb, Bakı 2006.
ALTAYLI Seyfettin. Azerbaycan Türkçesi Sözlüğü I, MEB, İstanbul 1994.
EHMEDOV Téymur. Azerbaycan Yazıçıları, Azerbaycan Ensiklopediyası Neşriyat Poligrafiya Birliyi Öner Neşri., Bakı 1995.
EROL Ali. Arxivindeki Şiirleri İle Abdulla Şaik I., Filoloji Araşdırmalar (Neşre Hazırlayan Almaz Hesenqızı) , XVIII KITAB, Bakı, s.146-152; (2003)/ XIX KİTAB, Bakı, s.208-215 (2003).
EROL Ali. Azerbaycan Şiirinde Romantizm (1905-1917), Azerbaycan Kültür Derneği, İzmir 2007.
HEBİBBEYLİ İsa. XX.Esrin Evvelleri Azerbaycan Yazıçıları, Nurlan, Bakı 2004.
KASIMZÂDE Kasım. Muhaciret ve Muasır Azerbaycan Edebiyyatının Bazı Meseleleri, Azerbaycan Türk Kültürü Dergisi, Nu:281, Ankara Eylül / Ekim-1991.
Memmed Cefer, Azerbaycan Edebiyatında Romantizm, Seçilmiş Eserleri 2, Çinar-Çap, Bakı 2003.
Mir Celâl, Azerbaycanda Edebî Mektebler (Haz: Tehsin Mütellimov), Bakı 2004.
MUHTAROĞLU Vilayet. Azerbaycan XIX-XX.yy Türk Edebiyatı, Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi IV, KB, Ankara 1993.
PERİN Cevdet. Fransız Edebiyatına Toplu Bir Bakış, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay., İstanbul 1943.
QUBADOVA Mesmexanım. Azerbaycan Edebiyatında Edebî Cereyanlar Medeniyyet Dünyası, Elmi Meqaleler Toplusu, Azerbaycan Respublikası Tehsil Nazirliyi, İkinci Buraxılış Bakı 2001.
SÜLEYMANLI Mübariz, Abdulla Şaikin Türkçülüyü, Medeniyyet Dünyası, Elmi Meqaleler Toplusu, Azerbaycan Respublikası Tehsil Nazirliyi, İkinci Buraxılış Bakı 2001, s.58.
TALIBZÂDE Kamal. XX. Esr Azerbaycan Tenqidi (1905-1917-ci İller), Azerbaycan Élmler Akadémiyası Neşr., Bakı 1966.
TALIBZÂDE Kamal. Azerbaycan Edebî Tenqidinin Tarixi (1800-1920-ci İller) Maarif Neşr., Bakı 1984.
TALIBZÂDE Kamal. Azerbaycan Romantikleri, Yazıçı, Bakı 1985.
ZAMANOV Abbas - Kamran Eliyev(haz.), Mollanesreddinçi Şairler, Yazıçı, Bakı 1986.